اسرائیل و غزه

فلسطینی‌ها در غزه می‌اندیشند چگونه سرزمین تخریب‌شده خود را احیا کنند. باستان‌شناسان دهه‌ها در جست‌وجوی آثار به جای مانده از تیدا، بندر گمشده غزه در دوران باستان بوده‌اند. طرح‌هایی برای ساخت نسخه مدرن آن تقریباً به همان اندازه افسانه‌ای به نظر می‌رسد. غزه که از زمان جنگ شش‌روزه در سال 1967 به روی بیشتر کشتی‌ها بسته است، خواستار دسترسی به دریاست. موضوعی که اسرائیل بارها در مذاکرات دو دهه گذشته به آن پرداخته است. این گزینه بار دیگر روی میز قرار گرفت.
دو طرف، هفته پیش گفت‌وگوهای غیرمستقیمی را در قاهره از سر گرفتند که به منظور دستیابی به آتش‌بس بلندمدت بعد از پنج هفته جنگ طراحی شده است. در روزهای اخیر تفنگ‌ها تقریباً آرام بودند. اما مذاکرات پیچیده است، و موضوع محاصره غزه اولویت دارد. اسلامگرایان حماس، تلاش می‌کنند ایده شهر بندری را احیا کنند در حالی که از شدت تقاضا برای داشتن فرودگاه و مسیری به کرانه غربی می‌کاهند.
تاکنون اسرائیل که هدف اصلی‌اش خلع تسلیحات حماس است، علاقه کمی نشان داده است. مذاکره‌کنندگانش خطاب به فلسطینی‌ها پیشنهاد کمتر کردن و نه رفع حصر را داده‌اند. گفته می‌شود اسرائیل پیشنهاد دو برابر کردن عبور کامیون‌ها را به غزه تا 600 کامیون در روز داده که بدین ترتیب پنج هزار نفر در روز اجازه می‌یابند از مرز بگذرند، و نیز پیشنهاد افزایش منطقه ممنوعه غزه را در دریا از 3 به 9 مایل داده است. اسرائیل همچنین می‌خواهد حماس جسد دو تن از سربازانش را که در میدان جنگ اسیر شدند در ازای چند اسیری که در ماه ژوئن به عنوان بخشی از مبادله پیشین اسرا آزاد کرد بازگرداند.
دیپلمات‌های اروپایی که برای فرونشاندن حداقل یکی از جنگ‌های منطقه اشتیاق دارند، تلاش می‌کنند کمک کنند. آلمان، فرانسه، و بریتانیا طرحی را ارائه می‌دهند که ایجاد یک مسیر دریایی امن را از غزه به قبرس، احتمالاً با استفاده از کشتی‌های ماشین‌بَر یونان، پیشنهاد می‌دهد. آنها می‌توانند تا چند هفته دیگر آشکارا در سواحل غزه پهلو بگیرند. این طرح همچنین احیای عملیات کمک‌های مرزی اتحادیه اروپا (EUBAM) را پیشنهاد می‌دهد که اقدامی ابتکاری و نظارتیِ رو به زوال است و نظارتی اندک بر گذرگاه غزه به رفح دارد، اما در آینده بر گذرگاه‌ها به اسرائیل نیز نظارت خواهد داشت. این طرح برای فلسطینی‌ها امکان دسترسی به تجارت بین‌المللی را فراهم می‌کند، و به اسرائیل در برابر تجدید تسلیحات حماس تضمین می‌دهد. این شرایط در توافقاتی که به زمان پیمان اسلو در سال 1933، و بار دیگر در سال‌های 2000 و 2005 برمی‌گردد قید شده است.
اروپایی‌ها ممکن است در کنفرانسی خیریه شرکت کنند که احتمالاً برای اول سپتامبر در مصر برنامه‌ریزی شده است تا برای بازسازی غزه بعد از آسیب‌های شدید توسط اسرائیل در هفته‌های اخیر بودجه تهیه کنند. آنها بارها برای زیرساخت‌هایی بودجه تامین کرده‌اند که اسرائیل بعداً آنها را ویران کرده و خواهان توقف این چرخه بازسازی است. در سال 1998 یک فرودگاه با بودجه اتحادیه اروپا افتتاح و در سال‌های 2001، 2009 و 2012 بمباران شد (در خلال این، حماس میله‌های فولادی ویرانه‌های فرودگاه را برای ساخت تونل به اسرائیل به کار می‌برد). بندری کوچک با سه لنگرگاه و نیز نیروگاه‌های برق و آب‌شیرین‌کن نیز ویران شده‌اند که بدین ترتیب غزه را به اسرائیل بیشتر وابسته کرده است.
جنگ و ویرانی‌های بعد از آن موقعیت مناسبی برای محمود عباس، رئیس میانه‌رو دولت خودگردان فلسطین در کرانه غربی، فراهم آورده است. از زمان پیروزی حماس در انتخابات سال 2006 و ترغیب شدن کشورهای غربی توسط اسرائیل برای قطع ارتباط با دولت اسلامگرا، او نقش کوچکی در غزه دارد. حماس در ابتدای امسال با آقای عباس آشتی کرد که خشم اسرائیل را برانگیخت.
اما نگرش‌های اسرائیل در حال تغییر است. وزرای اسرائیل از تعامل دوباره آقای عباس در غزه پشتیبانی کرده، و ممنوعیت دیدار وزرایش را از سرزمین فلسطین برداشته و به تازگی به زیاد ابو عمرو، معاون نخست‌وزیر، اجازه بازرسی از ویرانی‌های غزه را داده است. یک اسرائیلی که از نزدیک شاهد مذاکرات بوده می‌گوید شروع بعدی گسیل دو گردان (حدود هزار نفر) از گاردهای ریاست‌جمهوری فلسطین به مرز جنوبی غزه، پیش‌درآمد ترغیب مصر برای گشودن مرز خود در رفح است.
اگرچه آقای عباس طرف گفت‌وگویی راحت است، اما بازسازی غزه ناگزیر به همکاری با حماس نیاز دارد. احتمالاً جنگ آن را از داخل تضعیف کرده است. تنها چند‌صد نفر به فراخوانی تازه برای گردهمایی در شهر غزه پاسخ دادند. در کرانه غربی (پایتخت سیاسی‌اش) نیز مشارکت فراتر از آن نبود. اما در مجموع حتی بازرگانان فلسطینی از موفقیت نسبی حماس شگفت‌زده شده‌اند.
بعد از هفته‌ها تلاش برای شکست اسلامگرایان، مذاکره‌کنندگان اسرائیل به طور فزاینده‌ای حماس را در شرایط آتش‌بس بلندمدت، اگرچه غیرمستقیم، درگیر می‌کنند. شائول میشال، یک ناظر قدیمی در مسائل منطقه و نویسنده کتابی درباره حماس، می‌گوید «به نظر نمی‌رسد روز با هم ملاقات کنند، اما ملاقات نکردن آنها در شب غیرممکن است»، با این حال دیپلمات‌های اروپایی هنوز در حاشیه گفت‌وگوها هستند. آنها از همه نظر با مانع قوانین به‌زعم آنها ضدتروریستی و سیاست‌های عدم ارتباطی مواجهند که صحبت با حماس را حتی از صحبت با گروه‌های افراطی مثلاً در افغانستان دشوارتر می‌کند.