وقت ماهی‌گیری

 آیسان تنها: در هفته‌های پایانی سال 1400 عوامل متعددی سیاست خارجی ایران را متاثر کرد. از جمله وقوع جنگ میان روسیه و اوکراین که بر مذاکرات وین هم سایه انداخت و پیش‌بینی‌ها احیای برجام تا نوروز 1401 را ناکام گذاشت. همان‌طور که بعدها مشخص شد روسیه در جریان مذاکرات با درخواست تضمین کتبی بابت مصون ماندن روابط تجاری تهران و مسکو از تحریم‌های واشنگتن، بر روند مذاکرات تاثیر گذاشته است. همان‌طور که هنوز و با گذشت سه هفته از سال نو تکلیف برجام روشن نشده و در عین حال برخی اخبار نشان می‌دهد که برخی مقامات تصمیم‌گیر در ایران اتفاقات پس از وقوع جنگ روسیه و اوکراین و اعمال تحریم علیه روسیه از سوی کشورهای غربی را فضایی برای همکاری گسترده‌تر با روسیه تشخیص داده‌اند. همان‌طور که چندی پیش محسن کریمی، معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی اعلام کرد که ایران امکانات و تمهیدات لازم برای آغاز مبادلات تجاری با روسیه با استفاده از روبل و تومان را دارد. این سخنان به دنبال تلاش‌های روسیه جهت جایگزینی روبل با دلار در تجارت خارجی این کشور مطرح شده است.  البته جنگ و تحریم‌های وضع‌شده پیرامون آن منجر به آن شده که کشورهای همجوار و مرتبط هر یک به نحوی فرصت ماهی‌گیری را غنیمت بشمرند. امارات برای الیگارش‌های روسی فرش قرمز پهن کرده و صدای رومن آبراموویچ، مالک باشگاه چلسی از دوبی به گوش می‌رسد و ترکیه هم اعلام کرده که پذیرای سرمایه‌گذاران روسی برای همکاری‌های مشترک در پروژه‌های این کشور است. در حالی که کشوری مانند قطر هم وجود دارد که برای افزایش صادرات انرژی به اروپا فعال شده و تلاش می‌کند به وسع خود جایگزین روسیه در تامین انرژی اروپا شود. اما ایران چه می‌کند؟ کارشناسان امر برای ایران دو مسیر عمده متصورند. ابتدا مسیری که به تقویت رابطه با غرب منتهی می‌شود و مسیر دوم هم به تلاش به همکاری با روسیه تعبیر می‌شود. گرچه هر دو مسیر در کوتاه‌مدت برای ایران عواید اقتصادی به همراه خواهد داشت اما سوال این است که کدام‌یک متضمن تامین منافع بلندمدت است؟ درباره جهت‌گیری مقامات ایرانی همواره این مساله مطرح بوده که عوامل تاثیرگذار بر سیاستگذاری در ایران چقدر تابع منافع اقتصادی و چقدر تابع اهداف سیاسی است؟ پاسخ این سوال مسیر ایران را در نحوه بهره‌برداری از فرصت روسیه تعیین می‌کند.