درهم‌پیچیده، گسترده، غیرشفاف

ارزش سهام شینهوا تراست، بانک سایه چینی به پایین‌ترین سطح خود رسیده است. این بنگاه در ماه می ورشکسته شد و اولین شرکت تراستی چین بود که در بیش از دو دهه پیش سقوط می‌کند. از آن زمان بخش‌هایی از بنگاه با 30 درصد تخفیف در سکوی آنلاین تجارت الکترونیکی تائوبائو (Taobao) به فروش گذاشته شده‌اند. خودروهای شرکت نیز به تازگی طبق حکم دادگاه به مزایده اضافه شدند. افرادی که شکارچی حراجی هستند می‌توانند برند شینهوا را با فقط 12هزار یوآن (1650 دلار) خریداری کنند. سقوط این بانک یک هشدار تلقی می‌شود. همان نیروهایی که آن را پایین کشیدند اکنون  به  صنعت تراست چین حمله‌ور شده‌اند. این صنعت 21 تریلیون یوآن دارایی دارد. رشد اقتصادی کشور از آنچه انتظار می‌رفت کمتر بود و سازندگان املاک در موج وحشتناکی از نکول و امهال بدهی‌ها گرفتار شده‌اند. تراست‌های چین که منابع را از سرمایه‌گذاران به سمت زیرساختارها، املاک و دیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری هدایت می‌کنند در معرض هر دو تحول قرار دارند. ورشکستگی شینهوا شفاف‌ و عادی بود اما ممکن است ضربه بزرگ‌تر به ژانگرونگ، یکی از بزرگ‌ترین تراست‌های کشور وارد شود. این شرکت در اواسط آگوست از پرداخت به مشتریانش ناتوان شد. سرمایه‌گذاران مضطرب می‌ترسند که بنگاه‌های بیشتری به دردسر بیفتند و سقوط آنها به بروز مشکلات اقتصادی بیشتری منجر شود.  طی سال‌های رشد اقتصادی قدرتمند چین، تراست‌ها و سرمایه‌گذاران آنها رونق گرفتند و محصولات سرمایه‌گذاری‌شان اغلب سود سالانه 10 درصد یا بیشتر داشت. سازندگان املاک و دولت‌های محلی حاضر بودند نرخ سود بالایی بپردازند. معاملات آنها در مقایسه با وام‌های بانکی به مقررات‌گذاری کمتری نیاز داشت و تراست‌ها از این تفکر عمومی بهره می‌بردند که دولت از پول سرمایه‌گذاران همانند سپرده‌های بانکی محافظت می‌کند. این تفکر مدت‌هاست که از بین رفته و هرچه سازندگان بیشتری نکول می‌کنند این احتمال بالا می‌رود که بانک‌های سایه بیشتری از پرداخت‌ عاجز بمانند.  ژانگرانگ که حدود 630 میلیارد یوآن محصولات تراستی را در پایان سال قبل مدیریت می‌کرد، نشان می‌دهد که چگونه مشکل از بخش املاک به نظام مالی انتقال یافته است. وقتی در سال گذشته، شرکت سوناک، پنجمین سازنده بزرگ کشور، نکول کرد دولت‌های محلی منابع آن را مسدود کردند تا اطمینان یابند که پروژه‌ها تکمیل می‌شوند. ووهان، شهری در مرکز چین، یکی از مکان‌هایی بود که منابع را مسدود کرد. این پول شامل سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با تراست ژانگرانگ می‌شد. در پایان ماه مارس، حدود هفت درصد از محصولات این صنعت در بخش املاک سرمایه‌گذاری شده بود. طبق گزارش تحلیلگران بانک ANZ، سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم از طریق اوراق بهادار این درصد را به 30 می‌رساند.  ریسک سرایت از آن جهت بسیار بالاست که وام‌دهی تراست‌ها فراگیر و غیرشفاف است و سرمایه‌گذاری در آنها نیز پیوندهای پیچیده‌ای ایجاد می‌کند. بنگاه دولتی جینگوی (Jingwei)، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار ژانگرونگ در 29 آگوست اعلام کرد که به دلیل تغییرات بازار از بورس شنژن (Shenzhen) خارج می‌شود. دیگر بنگاه‌های بورسی که در محصولات ژانگرونگ سرمایه‌گذاری کرده بودند می‌گویند این تراست پرداخت‌ها را متوقف کرده است. همزمان، تراست‌ها حدود 6 /4 تریلیون یوآن در بورس، اوراق قرضه و دیگر صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کرده و به پروژه‌های دولت‌های محلی وام داده‌اند. اکنون شهرها و استان‌ها در سرتاسر چین از بازپرداخت بدهی‌ها ناتوان شده‌اند. پیش‌بینی می‌شود در پایان سال 2022 این بدهی‌ها به 57 تریلیون یوآن رسیده باشد.  مشکلات از مسیر دیگری نیز گسترش می‌یابند. ژانگرونگ تحت کنترل یک مدیر بزرگ سرمایه‌گذاری به نام ژانگ‌ژی قرار دارد که با مجموعه‌ای از بنگا‌ه‌های زیردست حدود یک تریلیون یوآن دارایی را مدیریت می‌کند. ژانگ‌ژی نیز به بحران نقدینگی دچار شده و گزارش شده است که نمی‌‌تواند 320 میلیارد یوآن بدهی خود به حدود 150 هزار سرمایه‌گذار را بپردازد. بنگاه‌های مشابه مدیریت سرمایه در سراسر کشور میلیون‌ها مشتری دارند. پس از انتشار اخبار مشکلات ژانگ‌ژی تلفن‌های شرکت مرتب زنگ می‌زنند چون مشتریان نگران که عمدتاً کارمندان معمولی اداری هستند می‌خواهند بدانند که دارایی‌هایشان در امان است. این نوع پیوندهای بین تراست‌ها، دولت‌های محلی و سازندگان و همچنین احتمال به دردسر افتادن بنگاه‌های بزرگ مالی سرمایه‌گذاران را به هراس انداخته است. در واقع، مشکلات ژانگرونگ عامل ضعف عملکرد بازارهای بورس چین هستند. شاخص معیار CSI300 در ماه آگوست بیش از شش درصد سقوط کرد. مداخلات دولت از جمله حذف حق تمبر نیز تاثیری نداشته‌اند. مقامات از این مشکلات آگاهی دارند. به هر حال آنها خود ناخواسته بسیاری از آنها را پدید آورده‌اند. از سال 2017 بانک‌های سایه بانک تحت نظارت شدید قرار گرفته‌اند. این اقدام بخشی از تلاش برای انتقال وام‌دهی غیرشفاف خارج از ترازنامه به بانک‌ها محسوب می‌شود. حملات رسمی در سال 2020 و هنگامی شدت گرفت که دولت محدودیت‌های شدیدی را برای وام‌دهی به سازندگان املاک اعمال کرد. در نتیجه همین اقدامات، طبق گزارش بنگاه پژوهشی کپیتال اکونومیک، انتشار محصولات بانک سایه در نیمه اول امسال به پایین‌ترین سطح خود در یک دهه رسید. این سرکوب نقدینگی و اعتماد را از بازار گرفت و هم سازندگان و هم بنگاه‌های تراستی را به نکول کشانید. 

ثروتمندان فقیر می‌شوند

در کوتاه‌مدت، سرمایه‌گذاران ثروتمند بخش بزرگی از مشکلات را به دوش می‌کشند. حداقل پولی که می‌توان در یک تراست گذاشت معمولاً 300 هزار یوآن است. اکثر افراد نمی‌توانند سرمایه‌گذاری اولیه خود را پس بگیرند چون طبق شرایط محصولات، سرمایه‌‌گذاران تا دو سال نمی‌‌توانند پولشان را بردارند. این امر جلوی یک بحران تمام‌عیار ناشی از هجوم به بانک‌های سایه را می‌گیرد و به دولت زمان می‌دهد تا با مشکلات مقابله کند. بنگاه خبری بلومبرگ گزارش می‌دهد که تنظیم‌گر بانکی چین نیروی اقدام ویژه‌ای را برای بررسی مشکلات ژانگ‌ژی تعیین کرده است. با توجه به ارتباطاتی که این بنگاه‌ها در سراسر اقتصاد دارند شاید بازرسان از آنچه کشف می‌کنند خوششان نیاید.