ورزش بانوان

شروع کار درست همان گونه‌ای بود که یک کشور میزبان انتظار دارد. در بازی افتتاحیه قهرمانی فوتبال زنان اروپا 2022 که در 6 جولای برگزار شد انگلستان یک بر صفر اتریش را شکست داد. به دنبال آن پیروزی 8 بر صفر بر نروژ و 5 بر صفر بر ایرلند شمالی تیم را به مرحله‌های حذفی رسانید و پیروزی 2 بر 1 بر اسپانیا آنها را به نیمه‌نهایی کشاند. هرگاه فوتبالیست‌های انگلیسی عملکرد خوبی دارند رسانه‌های کشور با هیجان پیش‌بینی می‌کنند که تیم‌شان برنده تورنمنت خواهد بود (هرچند این پیش‌بینی اغلب صحیح نیست). 

یوفا، نهاد حاکمیتی فوتبال اروپا، از همه خوشحال‌تر است. در بازی افتتاحیه که در ورزشگاه اولدترافورد (Old Trafford) متعلق به باشگاه منچستریونایتد برگزار شد 68871 تماشاگر حاضر شدند. این رقم یک رکورد به حساب می‌آید. بازی نهایی 2013 که در سوئد برگزار شد و در آن آلمان نروژ را شکست داد 41301 تماشاگر داشت. بازی نهایی امسال در ورزشگاه 90 هزار نفری ویمبلدون برگزار می‌شود (این مقاله قبل از برگزاری نوشته شده بود) که بزرگ‌ترین ورزشگاه در بریتانیا است. بلیت‌ها به‌طور کامل فروخته شده‌اند. تماشاگران تلویزیونی هم حضور قدرتمندی دارند. حدود 5 /4 میلیون نفر فقط در بریتانیا بازی افتتاحیه را تماشا کردند. یوفا حق پخش را به 195 کشور فروخته و امیدوار است تعداد بینندگان از 178 میلیون نفر در سال 2017 به 250 میلیون نفر در امسال افزایش یابد.

امسال برای ورزش زنان سالی پر از رویدادهای بزرگ بود. بین ماه‌های مارس و آوریل جام جهانی کریکت زنان در نیوزیلند برگزار شد و رکورد تماشاگران خود را شکست. اولین تور فرانسه زنان در 24 جولای در پاریس و درست در همان روز اختتامیه مسابقه مردان برگزار می‌شود. 

کووید 19 باعث شد مسابقات عقب‌افتاده زیادی تجمیع شوند. جام جهانی راگبی 2021 در ماه اکتبر در نیوزیلند خواهد بود. مسابقات اروپایی نیز از سال 2021 با تغییر و بازنگری زمان برگزاری روبه‌رو شده‌اند.

وقتی بحث پوشش مسابقات، جوایز و میزان اثرگذاری مطرح می‌شود ورزش زنان از ورزش مردان بسیار عقب‌تر است. مسابقه نهایی فوتبال مردان اروپا 328 میلیون تماشاگر داشت. مطالعه‌ای که در سال 2019 انجام گرفت نشان می‌دهد فقط 4 /5 درصد از اخبار ورزشی تلویزیون‌های آمریکا به رویدادهای زنان اختصاص می‌یابد. این سهم سال گذشته در روزنامه‌های بریتانیا سه درصد بود. تعداد زنانی که برای ورزش دستمزد کار تمام‌وقت می‌گیرند از مردان بسیار کمتر است.

اما حامیان مالی، رسانه‌ها و بنگاه‌های نوپا روز به روز علاقه بیشتری به موضوع پیدا می‌کنند. یک تحلیلگر که ترجیح می‌دهد گمنام باشد می‌گوید تا همین چند سال پیش، سرمایه‌گذاری در فوتبال زنان کاری بود که صرفاً برای فرار از انتقادها صورت می‌گرفت. به گفته او، اکنون دیدگاه‌ها در حال تغییر هستند. بخشی به آن دلیل که همان سرمایه‌گذاری اندک افزایش بینندگان و رسمیت بیشتر رویدادها را به همراه داشته است. حتی علوم ورزشی هم کم‌کم به نیازمندی‌های ویژه ورزش بانوان توجه می‌کند.

پاتریک ماسی از بنگاه مشاورتی پورتاس که در زمینه ورزش بانوان مشاوره می‌دهد می‌گوید برخی آگهی‌دهندگان و حامیان مالی بر این باورند که ورزش زنان در مقایسه با ورزش پرهزینه و اغلب پرتراکم مردان بازدهی بالاتری دارد. آقای ماسی عقیده دارد که در دهه پیش رو، فوتبال زنان در اروپا بیش از هر ورزش دیگری رشد خواهد کرد. به گفته او، تا سال 2030 طرفداران فوتبال زنان از طرفداران بسیاری از ورزش‌های مردان بیشتر خواهند شد. جام جهانی زنان در سال 2019 یک میلیارد بیننده را به خود جذب کرد.

چرخش رو به بالا

دهه‌هاست که ورزش مردان از آنچه سرمایه‌گذاران آن را «اثر چرخ‌وفلکی» می‌نامند سود می‌برد. پخش گسترده رسانه‌ای و قراردادهای بزرگ حمایت مالی پول فراوانی را به سمت بازی‌ها روانه می‌کند. این امر به جذب بازیکنان بیشتر، افزایش سطح بازی‌ها و بهبود کیفیت پوشش آنها می‌انجامد که به جذب تماشاگران و بینندگان بیشتر کمک می‌کند. چنین تحولی به نوبه خود پول بیشتری را برای رویداد بعدی خلق می‌کند.

تامی پارلور، مدیر صندوق خیریه ورزش زنان می‌گوید ورزش زنان از مدت‌ها قبل پدیده معکوسی را تجربه می‌کند. پخش‌کنندگان فقط زمانی به پخش رویدادها اقدام می‌کردند که مطمئن می‌شدند مردم آنها را تماشا می‌کنند. وقتی تعداد بازی‌ها کم باشد بینندگان نمی‌توانند زمان خود را تنظیم کنند و هرچه بیننده کمتر باشد پول کمتری به دست می‌آید.

به نظر می‌رسد که سرانجام چرخ‌وفلک به گردش افتاده است. ابتدا به آمار بینندگان می‌پردازیم. پیدا کردن این ارقام همیشه آسان نیست اما صندوق خیریه ورزش زنان چند دهه است که آمار بریتانیا را گردآوری می‌کند. اولین فصل سال 2022 شاهد بالاترین تعداد بینندگان بود که حدود 50 درصد در مقایسه با سال 2019 (آخرین سال قبل از همه‌گیری) افزایش داشت. به گفته خانم پارلور ورزش زنان مسیری جایگزین برای افرادی دارد که کمتر تلویزیون تماشا می‌کنند. پخش رسانه‌ای راهی برای نشان دادن بازی‌ها و تقویت پایگاه طرفداران است بدون آنکه به قراردادهای سنگین با پخش‌کنندگان نیازی باشد.

لینسی داگلاس تحلیلگر بنگاه پژوهش‌های رسانه‌ای نیلسون می‌گوید که مخاطبان فوتبال زنان تقریباً نصف مرد و نصف زن هستند. اما ارقام اغلب با این باور عادی تناقض دارند. نظرسنجی سال 2020 در استرالیا نشان داد تماشاگران مرد فوتبال زنان استرالیا از تماشاگران زن بیشتر هستند و بزرگ‌ترین گروه، در رده سنی 50 تا 64 سال قرار می‌گیرند. آمار صندوق خیریه ورزش زنان بیان می‌کند که برخی از طرفداران ورزش بانوان اصلاً ورزش مردان را تماشا نمی‌کنند. این بدان معناست که آگهی‌دهندگان و دست‌اندرکاران تبلیغات گروه کاملاً جدیدی از مخاطبان را پیش‌رو می‌بینند.

جریان پول از حرکت چشم‌های بینندگان پیروی می‌کند. تعداد تماشاگران مسابقات انجمن ملی بسکتبال زنان (WNBA) آمریکا در سال 2021 نسبت به سال 2020، 50 درصد بالا رفت. این انجمن در ماه فوریه آنقدر اعتماد به نفس پیدا کرد که اولین دور تامین منابع را برگزار و 750 میلیون دلار جمع‌آوری کرد تا ارزش خود را به یک میلیارد دلار برساند. جایزه اشتراکی برای یورو زنان امسال 16 میلیون دلار و دو برابر ارزش آن در سال 2017 است.

خانم داگلاس می‌گوید یک تحول بزرگ آن است که چندین نهاد دارنده حقوق از جمله فیفا، یوفا و راگبی جهانی هم‌اکنون حق حمایت مالی برای رویدادهای زنان را به‌طور جداگانه می‌فروشند. قبلاً این حق در یک بسته همراه با تورنمنت مردان ارائه می‌شد. اکنون خریداران و فروشندگان مجبورند به دقت تعیین کنند که این حقوق چه مقدار ارزش دارند.

یکی از بزرگ‌ترین قراردادها در سال 2021 منعقد شد. بانک بارکلیز 30 میلیون پوند برای سه سال حمایت مالی از سوپرلیگ زنان انگلستان پرداخت کرد. برای مقایسه توجه کنید که بانک بارکلیز در سال 2001 برای یک قرارداد سه‌ساله با لیگ برتر مردان 48 میلیون پوند پرداخته بود. بنگاه خدمات مالی آون (Aon) در سال 2018 حمایت مالی گلف حرفه‌ای زنان و مردان را به‌طور همزمان برعهده گرفت. خانم داگلاس می‌گوید تعداد برندهایی که صرفاً از ورزش مردان حمایت می‌کنند روز به روز کمتر می‌شود و اکثر آنها تلاش می‌کنند یک سبد دارایی متوازن داشته باشند.

برخی عقیده دارند که حامیان مالی از قرارداد با ورزش زنان سود بیشتری می‌برند. مطالعه سال گذشته در استرالیا نشان داد احتمال خرید محصولات یک حمایت‌گر مالی از سوی طرفداران ورزش زنان 25 درصد از احتمال خرید توسط طرفداران ورزش مردان بیشتر است. مطالعه موسسه پژوهش‌های ورزش که یک نهاد غیرانتفاعی است بیان می‌کند که طرفداران ورزش زنان بیشتر از طرفداران ورزش مردان در کمک‌ها مشارکت می‌کنند. 

اما شکاف هنوز بسیار بزرگ است. ارزش یک میلیارددلاری انجمن ملی بسکتبال زنان حدود یک‌ششم ارزش برآوردی نیویورک‌نیک، یکی از 30 تیم بسکتبال مردان آمریکاست. کارلی لوید تا زمان بازنشستگی در سال گذشته بالاترین دستمزد را در میان فوتبالیست‌های زن جهان می‌گرفت. دستمزد سالانه 518 هزاردلاری او مبلغی است که یک بازیکن مرد حرفه‌ای برای یک هفته می‌گیرد. قطعاً سرمایه‌گذاران انتظار ندارند که این شکاف به صفر برسد اما آنها فرصت‌های رشد زیادی را برای ورزش زنان می‌بینند. یک نظر آن است که به جای تقلید از لیگ‌های مردان که عمدتاً در قرن 20 شکل گرفتند ورزش زنان می‌تواند فرصتی برای آزمودن یک لیگ قرن بیست‌ویکمی باشد. 

بنگاه ورزشکاران نامحدود (AU) که در سال 2020 در آمریکا تاسیس شد لیگ‌های سافت‌بال، بسکتبال و والیبال زنان را اداره می‌کند. جان پاتریکف، رئیس سابق باشگاه فوتبال نیویورک‌سیتی و یکی از بنیانگذاران این بنگاه می‌گوید که تناقض بین محبوبیت تیم فوتبال آمریکایی (راگبی) زنان که چهار جام جهانی را در کارنامه خود دارد و ناکامی‌های لیگ ملی فوتبال زنان درس‌هایی را به او آموخته است. به گفته او موفقیت لیگ‌های حرفه‌ای زنان در آمریکا هیچ‌گاه ناشی از تقلید و الگوبرداری از لیگ‌های مردان نبوده است.

تغییر تاکتیک‌ها 

آقای پاتریکف می‌گوید طرفداران عصر جدید بیشتر به تک‌تک بازیکنان وفادارند تا به تیم‌های مستقر در شهرها. این رویه‌ای قدرتمند است که ما آن را در طرفداران انواع ورزش‌ها می‌بینیم. فصل‌های ورزشی بنگاه ورزشکاران نامحدود به پنج هفته محدود می‌شوند و رویدادها فقط در یک شهر میزبان صورت می‌گیرند تا هزینه‌ها کمتر شود. اعضای تیم‌ها ثابت نیستند. کاپیتان‌ها در پایان هر هفته بازیکنان را مبادله می‌کنند. به گفته آقای پاتریکف این سیستم تا حدی از بازی‌های ورزشی فانتزی الهام می‌گیرد که به سرعت در حال گسترش در جهان هستند. بازیکنان به صورت فردی امتیاز جمع می‌کنند هم به این خاطر که عضوی از تیم‌های برنده هستند و هم برای خودشان. تیمی که در پایان فصل بیشترین امتیاز را بیاورد تاج قهرمانی را بر سر می‌گذارد. 

مسابقات از تلویزیون پخش می‌شوند. بنگاه با شرکت پخش تلویزیونی آمریکایی ESPN قراردادی را به امضا رسانده است. همچنین مسابقات در اینترنت پخش می‌شوند. بینندگان می‌توانند با استفاده از کارت‌های تجاری یا NFT که نوعی ابزار دیجیتال متداول است بر روی بازی‌ها شرط‌بندی کنند. شمار مخاطبان روبه رشد است. به عنوان مثال، تعداد بینندگان تازه‌ترین فصل سافت‌بال 70 درصد افزایش یافت. برگزاری مسابقات در یک مکان به بنگاه ورزشکاران نامحدود امکان می‌دهد پول بیشتری را برای تولید بهتر و موثرتر اختصاص دهد. به گفته آقای پاتریکف هدف آن است که نشان دهیم این یک لیگ حرفه‌ای است نه یک رویداد ساعتی غیرحرفه‌ای. بسیاری از بازیکنان برای فصل‌های بعدی بازمی‌گردند. بنگاه یک قرارداد حمایت مالی با شرکت پوشاک ورزشی نایکی و همچنین با شرکت نوشیدنی‌های غیرالکلی گاتورید (Gatorade) منعقد کرده است.

افراد خوش‌بین به ورزش تنیس اشاره می‌کنند که در آن زنان به همان اندازه مردان می‌توانند ستاره باشند. جایزه بزرگ‌ترین تورنمنت‌های تنیس از سال 2007 برای هر دو گروه مردان و زنان مساوی بوده است. مسابقات زنان در برخی موارد از مسابقات مردان پرطرفدارتر بوده‌اند. موسسه نظرسنجی You Gov در سال 2021 متوجه شد که سه ورزشکار برتر مشهور زن جهان همگی بازیکن تنیس هستند.

دلیل موفقیت تنیس زنان هنوز مشخص نیست، برخی آن را به ماهیت فردی و مورد علاقه حامیان مالی این ورزش نسبت می‌دهند. برخی اعتقاد دارند که کوتاه بودن زمان مسابقات زنان به مطلوبیت پخش و تماشای آنها کمک می‌کند. اما پاسخ‌ها به نظرسنجی نشریه اکونومیست به تلاش‌های لابی‌گرایانه بازیکنانی مانند بیلی جین‌کینگ در دهه 1960 و تاسیس انجمن تنیس زنان در سال 1973 اشاره می‌کنند. از این نظر، تنها ویژگی خاص ورزش تنیس آن است که چرخ‌وفلکی که هم‌اکنون برای دیگر ورزش‌ها به گردش درآمده است در تنیس از مدت‌ها قبل می‌گردد.