نزدیک‌بینی در آسیا

 ترجمه: جواد طهماسبی- ارتش تایوان در اوایل دهه 1980 متوجه یک مشکل شد. به نظر می‌رسید تعداد زیادی از سربازان گرفتار نزدیک‌بینی شده‌اند بدان معنا که آنها برای رویت اشیای دور‌دست به عینک نیاز داشتند. ایان مورگان که در دانشگاه ملی استرالیا نزدیک‌بینی را مطالعه می‌کند می‌گوید ارتش آنقدر نگران شد که انگار هدف شدیدترین حملات قرار گرفته بود و سربازانش با وجود یک نقطه ضعف بزرگ مبارزه می‌کردند. مطالعه گسترده‌ای که در سال 1983 انجام شد تأیید کرد حدود 70 درصد از کسانی که تحصیل مدارس را در تایوان به پایان می‌رسانند برای دید کامل از عینک یا لنز تماسی استفاده می‌کنند. این درصد در حال حاضر به بالای 80 رسیده است. اما خبر خوب برای ژنرال‌های تایوانی آن است که آنها تنها نیستند. در چند دهه گذشته نرخ نزدیک‌بینی در سراسر شرق آسیا بالا رفته است (نمودار 1). در دهه 1960 حدود 20 تا 30 درصد از فارغ‌التحصیلان مدارس چین نزدیک‌بین بودند. امروز آنها درست به همان اندازه همتایانشان در آن سوی تنگه چین نزدیک‌بین هستند. نرخ نزدیک‌بینی در برخی نقاط چین از 80 درصد تجاوز می‌کند.

در دیگر نقاط قاره آسیا اوضاع از این هم بدتر است. مطالعه پسران فارغ‌التحصیل دبیرستانی در سئول نشان داد 97 درصد از آنها گرفتار نزدیک‌بینی هستند. هنگ‌کنگ و سنگاپور هم با فاصله اندکی قرار دارند. این مشکل در شرق آسیا فراوانی بیشتری دارد اما منحصر به آنجا نیست. اعداد و ارقام معتبری در مورد آمریکا و اروپا در دسترس نیست. اما مقاله جدیدی که در سال 2015 انتشار یافت ادعا می‌کند که نرخ نزدیک‌بینی در اروپا بین 20 تا 40 درصد است که از نرخ طبیعی فراتر می‌رود. افرادی که در این حوزه کار می‌کنند نرخ طبیعی را نرخ پس‌زمینه می‌خوانند.

در این موضوع کوته‌بین نباشید

برای اکثر افرادی که گرفتار می‌شوند نزدیک‌بینی یک بیماری پر‌هزینه و عمری است. اما نزدیک‌بینی شدید می‌تواند به نابینایی غیرقابل درمان منجر شود. مقاله‌ای که در سال 2019 انتشار یافت به این نتیجه می‌رسد که یک دیوپتر (diopter) افزایش نزدیک‌بینی 67 درصد ماکولوپاتی (maculopathy) را افزایش می‌دهد. این وضعیت به کوری می‌انجامد. دیوپتر واحد اندازه‌گیری قدرت تمرکز لنز است و شش دیوپتر یا بالاتر به عنوان نزدیک‌بینی شدید تعریف می‌شود. در بخشی از نقاط شرق آسیا 20 درصد از جوانان به نزدیک‌بینی شدید مبتلا هستند (نمودار 2). کاترین رز، رئیس بخش ارتوپتیک در دانشگاه فناوری سیدنی می‌گوید این وضعیت به معنای انباشت مشکلات بزرگ در دهه‌های آتی خواهد بود. این موضوعات در مجموع توجه مقامات رسمی را به خود جلب کرده است. شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین در سال 2014 کنترل نزدیک‌بینی کودکان را یک اولویت ملی اعلام کرد. فشارهایی که در سال 2021 بر معلمان خصوصی و صنایع بازی‌های ویدئویی اعمال شد بخشی به خاطر نگرانی‌های مرتبط با دید چشم کودکان بودند. به همین ترتیب، دولت‌های تایوان و سنگاپور تلاش می‌کنند کاری در این‌باره انجام دهند. دکتر دالمان -نور از بیمارستان چشم مورفیلد در لندن می‌گوید: به عقیده من منصفانه است که بگوییم بخش سلامت عمومی به تدریج نزدیک‌بینی را یک مشکل

 تلقی می‌کند. اکثر نزدیک‌بینی‌ها محصول عملکرد بد گوی چشم هستند. چشمی که به درستی کار می‌کند نور ورودی را با دقت بر شبکیه متمرکز می‌کند که سطحی حساس به نور در انتهای گوی چشمی است (تصویر بالا). در چشمی که دچار نزدیک‌بینی شده باشد گوی چشم انحراف دارد که باعث می‌شود نور در نقطه‌ای قبل از شبکیه متمرکز شود. افراد مبتلا به نزدیک‌بینی اشیای نزدیک را به‌طور طبیعی ولی اشیای دور را تار می‌بینند. این وضعیت حالتی پیش‌رونده دارد و در دوران کودکی و نوجوانی بینایی فرد همچنان تضعیف می‌شود تا اینکه در بزرگسالی ثابت می‌ماند.

پژوهشگران تا دهه‌ها فکر می‌کردند که نزدیک‌بینی عمدتاً ژنتیکی است. این بیماری در خانواده‌ها انتقال می‌یابد و مطالعات ژنتیکی چندین گونه ژنی را شناسایی کردند که خطر تشدید آن را افزایش می‌دهند. اما نشانه‌های اولیه‌ای وجود دارند که به ما می‌گویند این تمام داستان نیست. مطالعه سال 1969 موسسه اینویت (Inuit)  آلاسکا بیان می‌کند که نزدیک‌بینی در میان افراد میانسال و مسن‌تر کمیاب اما در بیش از 50 درصد کودکان و نوجوانان شایع است. سرعت این تغییر آنقدر بالاست که نمی‌توان آن را صرفاً ژنتیکی دانست و تغییر درست در زمانی اتفاق افتاد که افراد موضوع مطالعه به سبک زندگی غربی کم‌تحرک روی آوردند. اما نتایج مطالعه بر خلاف باورهای روز بودند و در نتیجه به آن بی‌توجهی شد.

اوج‌گیری بیماری در شرق آسیا همزمان با روند صنعتی شدن اتفاق افتاد و دیگر نمی‌شد از آن غفلت کرد. در دیدگاه عموم نزدیک‌بینی بیماری مختص افراد کتاب‌خوان است و چندین مطالعه ارتباط قوی و معنادار آن با تحصیل را تایید می‌کنند. به گفته دکتر مورگان هر چه بیشتر درس بخوانید و نمرات بالاتری بگیرید و بیشتر در کلاس‌ها و دوره‌های پس از مدرسه شرکت کنید احتمال ابتلای شما به نزدیک‌بینی بالاتر می‌رود. مطالعه قابل توجه دیگری که در دهه 1990 در مدارس دینی یهودیان در اسرائیل انجام گرفت پیوند نزدیک‌بینی با ساعات طولانی مدرسه را تایید کرد. آن مطالعه نشان داد که پسران که آموزش‌های فشرده مذهبی را علاوه بر درس‌های عادی می‌گذارنند در مقایسه با دختران بیشتر دچار نزدیک‌بینی می‌شوند.

از آنجا که هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد که یادگیری ریاضیات، املا و کتاب مقدس مستقیماً عامل نزدیک‌بینی باشند این فرضیه قوت می‌گیرد که تحصیل نماینده‌ای از یک عامل دیگر باشد. یک امکان به این تفکر عمومی باز می‌گردد که نزدیک‌بینی محصول کارهایی مانند نوشتن و خواندن است که در فاصله نزدیک از چشم انجام می‌شوند. کپلر ستاره‌شناس آلمانی که خود در بیش از 400 سال قبل عینک می‌زد این فرضیه را مطرح کرده بود.

دکتر رز می‌گوید آن فرضیه طرفداران زیادی دارد اما شواهد تاییدکننده آن در بهترین حالت گیج‌کننده هستند. در مقابل، فرضیه برتر امروزی آن است که مهم‌ترین متغیر را باید قرار گرفتن در معرض نور خورشید دانست. مطالعه‌ای از کودکان کالیفرنیایی که در سال 2007 انتشار یافت بیان می‌کند زمانی که کودکان در خارج از خانه سپری می‌کنند با کاهش خطر ابتلا به نزدیک‌بینی رابطه‌ای قدرتمند دارد. مقاله دیگری که سال بعد توسط دکتر رز، دکتر مورگان و همکارانشان انتشار یافت بیش از چهار هزار کودک را در سیدنی به مدت سه سال مطالعه می‌کند و به نتیجه‌ای مشابه می‌رسد. به نظر می‌رسد که نوع فعالیت -ورزش، پیاده‌روی یا پیک‌نیک- اهمیت زیادی ندارند. صرف گذراندن وقت در خارج از منزل نقش اساسی دارد. پژوهشگران فرضیه کار از فاصله نزدیک را چندین‌بار بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که گذران وقت در خارج از منزل خطر ابتلا به نزدیک‌بینی را تا حد زیادی پایین می‌آورد حتی اگر کودکان کار از فاصله نزدیک زیادی را انجام دهند.

این فرضیه تناسب زیادی با داده‌ها دارد. به همین دلیل است که نزدیک‌بینی مانند دیابت و بیماری‌های قلبی در گفتمان پزشکان یک بیماری فراوان نامیده می‌شود که در کشورهای ثروتمند بیشتر ازکشورهای فقیر دیده می‌شود چون رشد اقتصادی با خود تحصیل بیشتر را به همراه می‌آورد و بنابراین کودکان زمان بیشتری را در فضای سر‌پوشیده می‌گذرانند. به همین دلیل است که نرخ نزدیک‌بینی در آسیای شرقی بالا می‌رود چون آن‌گونه که دکتر مورگان می‌گوید فراوانی تدریس خصوصی و دوره‌های پس از مدرسه باعث می‌شود  دانش‌آموزان آنجا در مقایسه با همتایان غربی خود ساعات بیشتری را کار کنند. به عنوان مثال، اکثر دانش‌آموزان کره جنوبی به مدارس خصوصی هاگوانز (Hagwans) می‌روند که کلاس‌هایشان تا شب ادامه دارد.

دیدن نور

فرضیه قرارگرفتن در معرض نور خورشید با مطالعاتی بر روی حیوانات تقویت می‌شود. در این مطالعات میزان قرارگرفتن در معرض نور را می‌توان به دقت کنترل کرد و می‌دانیم که تاریکی قطعاً نزدیک‌بینی را به همراه می‌آورد. همچنین، پژوهشگران سازوکار شناخته‌شده‌ای در اختیار دارند. به نظر می‌رسد که قرار گرفتن در معرض نور درخشان به تولید انتقال‌دهنده عصبی دوپامین (dopamine) در شبکیه منجر می‌شود. دوپامین به نوبه خود به تنظیم میزان رشد چشم کمک می‌کند. اگر میزان دوپامین اندک باشد رشد طولی چشم بیشتر می‌شود و در نتیجه چشم نمی‌تواند به خوبی نور را متمرکز کند.

آزمایش‌های انسانی نیز این فرضیه را تایید می‌کنند. یکی از بزرگ‌ترین آزمایش‌ها توسط پی چانگ وو از دانشگاه چانگ‌وانگ در تایوان در سال 2020 انجام شد. این آزمایش نتیجه بررسی میلیون‌ها دانش‌آموز ابتدایی تایوانی را گزارش می‌کند که بین سال‌های 2001 و 2015 به مدرسه رفتند. دولت در سال 2010 برنامه‌ای با عنوان «تیان- تیان فضای خارج 120» را به اجرا گذاشت که در آن مدارس موظف بودند هر روز دو ساعت دانش‌آموزان را به فضای خارج ببرند. پس از اجرای این برنامه،‌ نرخ نزدیک‌بینی به‌طور آهسته و پیوسته پایین آمد و از 4 /49 درصد در سال 2012 به 1 /46 درصد در سال 2015 رسید و روند چند دهه افزایش را معکوس کرد.

دقیقاً مشخص نیست چه مقدار نور لازم است اما دکتر مورگان می‌گوید 10 هزار لوکس (lux- واحد شدت روشنایی) میزان مناسب خواهد بود. این مقدار همان میزانی است که فرد در سایه در یک روز آفتابی دریافت می‌کند (نور مستقیم در مناطق استوایی از 100 هزار لوکس بیشتر است). در مقابل، شدت نور در فضای داخل به‌ندرت از هزار لوکس تجاوز می‌کند. به گفته دکتر رز از نظر فنی این امکان وجود دارد که کلاس‌ها را تا 10 هزار لوکس روشن کرد اما حتی استفاده از چراغ‌های ال‌ئی‌دی (LED) گرما را آنقدر بالا می‌برد که باید از تهویه‌های مخصوص استفاده کرد. علاوه بر این، نور خیره‌کننده خواندن را مشکل می‌کند. پژوهشگران همچنین بر روی روش‌هایی کار می‌کنند تا پیشرفت نزدیک‌بینی را پس از شروع آن آهسته کنند. یکی از این راه‌ها استفاده از دوزهای پایین آتروپین است. این ماده شیمیایی سمی در گیاه شب‌نشین (از خانواده سیب زمینی) یافت می‌شود و در گذشته زنان برای کمرنگ کردن مردمک چشم و زیبایی از آن استفاده می‌کردند. روش دیگر استفاده از لنزهای تماسی ویژه‌ای است که پس از نصب شکل قرنیه را تغییر می‌دهند. قرنیه بخش شفاف جلوی چشم است که بخش اصلی وظیفه تمرکز نور بر شبکیه را انجام می‌دهد. این روش ظاهراً موثر است اما دکتر رز از اثرات جانبی آن بر کودکان ابراز نگرانی می‌کند چون اگر از لنزهای تماسی به درستی استفاده نشود ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به قرنیه وارد شود. می‌توان از انواع پیچیده‌تر و پیشرفته عینک نیز استفاده کرد. مجله پزشکی BMJ در سال 2020 نتایج آزمایش عینک‌های دارای بخش‌های چندگانه انحراف کانونی (DIMS) در چین را منتشر کرد. این نوع لنزها منطقه‌ای مرکزی دارند که با هدف اصلاح بینایی فرد طراحی می‌شود و پیرامون آن را صدها منطقه کوچک‌تر با توان نوری متفاوت گرفته‌اند. هدف آن است که از طریق بخش مرکزی یک دید شفاف ارائه شود و همزمان مناطق کوچک‌تر تصویری که عامدانه منحرف شده است فراهم کنند. دید که با تمرکز غیر‌دقیق ایجاد می‌شود به چشم سیگنال می‌دهد تا سرعت رشد خود را کاهش دهد. به نظر می‌رسد استفاده از عینک‌های DIMS سرعت پیشرفت نزدیک‌بینی را تا نصف کاهش می‌دهد.

قطره‌های چشمی، نور بیشتر خورشید و عینک‌های هوشمند می‌توانند جلوی نزدیک‌بینی در نسل‌های آینده دانش‌آموزان را بگیرند یا سرعت پیشرفت آنها را کاهش دهند. وقتی مبتلایان به بزرگسالی برسند وضعیت آنها باثبات و دائمی می‌شود. این بدان معناست که در برخی کشورها یک مشکل سلامت عمومی پدیدار می‌شود. به گفته دکتر رز برای کسانی که به نزدیک‌بینی شدید مبتلا هستند و کسانی که در معرض بالاترین خطر عوارض آن قرار دارند هرگونه تغییر ناسالم در چشم معمولاً زمانی شروع می‌شود که فرد در دهه 40 زندگی باشد. برخی از آن تغییرات به هیچ عنوان برگشت‌پذیر نیستند.

منبع: اکونومیست