غرق در جریان

فیلم «غرامت مضاعف» یا Double Indemnity را که در سال 1944 به کارگردانی بیلی وایلدر ساخته شد، دیده‌اید؟ داستان این فیلم در مورد یک جنایت واقعی در صنعت بیمه است که در سال 1927 اتفاق افتاده بود. در جریان فیلم، زنی به اسم فیلیس دیتریچسون، یک مامور بیمه به نام والتر نف را با خود همراه می‌کند تا شوهر پولدارش را به قتل برسانند و مرگ او را یک تصادف جلوه دهند. فیلیس و والتر سعی می‌کنند از طریق ماده غرامت مضاعف، هم به خاطر مرگ شوهر فیلیس و هم به خاطر اینکه در تصادف از دنیا رفته است، از شرکت بیمه، غرامت مضاعف دریافت کنند. بارتون کییس، رئیس والتر به داستان شک می‌کند و در پی آن برمی‌آید که از صحت و سقم ماجرا اطمینان حاصل کند. داستان فیلم این‌گونه به پایان می‌رسد که پس از تحقیقات بسیاری که از سوی بارتون کییس، رئیس والتر صورت می‌گیرد و با این حال موفق نمی‌شود که خلاف ادعای فیلیس را ثابت کند، خود والتر به کاری که همراه با فیلیس انجام داده است اعتراف می‌کند. حالا در همین داستان فرض کنید که دیگر هیچ مامور بیمه‌ای وجود نداشته باشد و همه کارها را هوش مصنوعی انجام دهد. چه خواهد شد؟ آنچه در صنعت بیمه رخ داده و طی سال‌های آینده رخ خواهد داد، کاری با این صنعت خواهد کرد که اگر چند دهه بعد کسی فیلم غرامت مضاعف بیلی وایدر را تماشا کند، برای اولین بار با مشکلی که شرکت بیمه با آن مواجه شده بود روبه‌رو شود.

بیمه: از گذشته تا به امروز

در گذشته دور، روش‌های مختلفی برای انتقال و توزیع ریسک از سوی تجار بابلی، چینی و هندی به‌کار گرفته می‌شد. سابقه به کار بردن این روش‌های انتقال و توزیع ریسک به سه هزار سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. تاجران چینی قایق‌های باری‌شان را از طریق مسیرهای مختلف به مقصد می‌بردند تا در صورتی که در یکی از مسیرها اتفاقی افتاد، بقیه قایق‌ها به سلامت به مقصد برسند. طبق قانون حمورابی در حدود 1750 سال قبل از میلاد مسیح، یک کاپیتان کشتی یا مدیر کشتی که توانسته بود هنگام فجایع دریایی، جان سالم به در ببرد و نگذارد همه کشتی و بار کشتی از بین برود، ملزوم به این بود که مبلغی به اندازه نصف ارزش کشتی به مالک کشتی بدهد و این‌گونه برای او جبران خسارت کند. در امپراتوری روم در قرن سوم میلادی قانونی با نام «میانگین عمومی» به وجود آمد که طبق آن مقرر شد در شرایطی که کشتی آسیب می‌بیند و به خاطر سنگینی ممکن است غرق شود، هر کس باید به نسبت سهمی که در کل بار کشتی دارد، دارایی‌هایش را به سرعت درون آب اندازد تا کشتی از غرق شدن نجات یابد. قانون میانگین عمومی، زیربنای صنعت بیمه است. این روش‌های بیمه‌ای که به روش‌های سنتی معروف هستند جای خودشان را به روش‌های مدرن بیمه‌ای دادند. سابقه بیمه دارایی‌ها که امروزه بسیار رایج است و همه با آن آشنایی دارند، به آتش‌سوزی بزرگ لندن در سال 1666 بازمی‌گردد. در جریان آتش‌سوزی بزرگ لندن، بیش از 13 هزار خانه از بین رفتند. اثرات مخرب آتش‌سوزی بزرگ لندن باعث توسعه صنعت بیمه شد. صنعت بیمه همین‌طور رشد کرد و توسعه یافت تا انقلاب تکنولوژیک سیر جدیدی از تحولات را در این صنعت به وجود آورد.

انقلاب تکنولوژیک

به ادعای مک‌کنزی، طی دهه آینده، آن دسته از شرکت‌های بیمه که به‌طور کامل از ابزارها و روش‌های تکنولوژیک استفاده می‌کنند و حیاتشان وابسته به تکنولوژی است، فضایی را ایجاد خواهند کرد که دیگر جایی برای شرکت‌های بیمه که امروزه می‌شناسیم باقی نخواهد ماند. ترندهای تکنولوژیک مانند هر صنعت دیگری، صنعت بیمه را نیز با تحول مواجه کرده‌اند. به‌طور کلی می‌توان پنج ترند تکنولوژیک را نام برد که ماهیت صنعت بیمه را تغییر خواهند داد و تا همین الان هم این کار را تا حدودی انجام داده‌اند. برای مثال در بیمه خودرو، ریسک از رانندگان به هوش مصنوعی و نرم‌افزارهایی که خودروهای خودران را هدایت می‌کنند منتقل خواهد شد. اگر چنین شود، بخش زیادی از مخاطره اخلاقی از بین خواهد رفت و مشکلات شرکت‌های بیمه در غربالگری نیز کاهش خواهد یافت. اما مخاطره اخلاقی و غربالگری یعنی چه؟ می‌دانید که شرکت‌های بیمه هنگام بیمه کردن خودروها و سرنشینانشان (از طریق بیمه بدنه و بیمه شخص ثالث و امثال اینها) مبلغی را از متقاضی بیمه دریافت می‌کنند و تعهد می‌دهند که اگر اتفاقی برای خودرو یا سرنشینان افتاد یا اگر فرد با شخص یا خودرو دیگری تصادف کرد، مقدار قابل توجهی از هزینه را پرداخت خواهند کرد. اما این طرف قضیه چه اتفاقی می‌افتد؟ راننده‌ای که خودرویش را بیمه نکرده است، با احتیاط بیشتری رانندگی می‌کند چون می‌داند که اگر با یک فرد یا خودرو تصادف کند، اگر مقصر باشد باید همه هزینه‌ها را خودش پرداخت کند. همین راننده وقتی خودرویش را بیمه می‌کند، دیگر به اندازه قبل با احتیاط نخواهد بود چرا که می‌داند اگر اتفاقی رخ دهد، بیمه بخش قابل توجهی از هزینه‌ها را پرداخت خواهد کرد. در چنین شرایطی می‌گوییم مخاطره اخلاقی رخ داده است. شرکت‌های بیمه چون نسبت به مفهوم مخاطره اخلاقی آشنایی کامل دارند همواره دنبال غربالگری هستند. غربالگری یعنی تلاش شرکت‌های بیمه برای اینکه ببینند به چه کسی بیمه بفروشند و با چه قیمتی این کار را انجام دهند. منتها مشکل اینجاست که شرکت‌های بیمه نمی‌توانند همواره به درستی تشخیص دهند که چه کسی دچار مخاطره اخلاقی می‌شود و چه کسی دچار مخاطره اخلاقی نمی‌شود. همچنین همواره نمی‌توانند غربالگری درستی داشته باشند. حالا تصور کنید به خاطر اینکه بسیاری از خودروها در آینده‌ای نزدیک، خودران خواهند بود، دیگر مخاطره اخلاقی به این شکلی که امروزه رایج است رخ نخواهد داد و شرکت‌های بیمه نیز نیازی نخواهند داشت که تک‌تک افراد را غربالگری کنند و فقط کافی است تشخیص دهند که کدام دسته از خودروهای خودران درگیر تصادف‌های کمتر می‌شوند. این‌گونه است که ریسک از رانندگان به هوش مصنوعی منتقل خواهد شد.

ماهواره‌ها، هواپیماهای بدون سرنشین و پایگاه داده‌های بلادرنگ یا real-time به شرکت‌های بیمه این امکان را خواهد داد که با دقت بسیار بیشتری مشتریانشان را پایش کنند و به آنها این امکان را خواهد داد که به شکل بی‌سابقه‌ای ببینند مشتریانشان چگونه رفتار می‌کنند. به خاطر تکنولوژی، ادعاهایی که بیمه‌ها بعد از رخ دادن فجایع با آنها روبه‌رو می‌شوند بسیار پرسرعت‌تر از قبل قابل بررسی خواهد بود و همچنین این بررسی‌ها نه به دست انسان‌ها (ماموران شرکت‌های بیمه)، بلکه به صورت خودکار صورت خواهد گرفت. به جای اینکه شرکت‌های بیمه مجبور باشند برای هر موردی که رخ می‌دهد، یک یا چند مامور را به محل حادثه بفرستند، نرم‌افزارها و هوش مصنوعی خواهند توانست در مدت زمان بسیار کوتاهی هزاران مورد را بررسی و نتیجه نهایی را اعلام کنند.

دقت کنید این سناریوهایی که از آنها حرف می‌زنیم، سناریوهای علمی، تخیلی نیستند. تکنولوژی‌هایی که در پس این سناریوها وجود دارند همین حالا هم ساخته شده‌اند و از آنها استفاده می‌شود. به ادعای موسسه مک‌کنزی، ارائه راه‌حل‌های خلاقانه در صنعت بیمه، بدون شک جریان اصلی طی دهه آینده خواهد بود.

شرکت‌های بیمه کنونی که در حال حاضر قدرت را در صنعت بیمه در اختیار دارند، برای اینکه نجات یابند باید مدل‌های عملیاتی‌شان را با تکنولوژی‌های جدید انطباق دهند و با واقعیت روبه‌رو شوند. تمام مدیران اجرایی شرکت‌های بیمه باید کارکرد تکنولوژی‌هایی همچون هوش مصنوعی را درک کنند و اطمینان حاصل کنند که شرکت‌هایشان به سمت استفاده از هوش مصنوعی گام برمی‌دارند. رهبران شرکت‌های بیمه باید بدانند که تعصب نسبت به مدل‌های سنتی چیزی جز شکست را برایشان به همراه نخواهد داشت و محصولاتی که تابه‌حال موتور پیشران این شرکت‌ها بوده است باید جای خود را به محصولات جدیدتر و متفاوت‌تر بدهند.

صنعت بیمه و کرونا

در روزهای ابتدایی پاندمی کرونا که طی چند ماه همه دنیا را درگیر خود کرد و هنوز هم این درگیری سر جای خود باقی است، شرکت‌ها در سراسر دنیا به سمت دورکار کردن نیروهای خود (به‌طور کامل یا نیمه‌کامل) گام برداشتند. ابتدا همه چیز خیلی سخت به نظر می‌آمد. کارمندان انگار به مرخصی رفته بودند و کار چندانی نمی‌کردند و تولید شرکت‌ها پایین آمده بود. اما بعد از مدتی با ایجاد فرآیندهایی که کار از راه دور را بهینه کرد، بسیاری از کارمندان و کارآفرینان متوجه شدند که کار از راه دور چه مزایایی می‌تواند داشته باشد. همه اینها به واسطه تکنولوژی‌هایی ممکن شد که امکان کار از راه دور را فراهم کرده‌اند. برای کارآفرینان، به خاطر دورکار شدن نیروها، هزینه‌های سربار به شدت افت کرد و با پیروی از قواعد دنیای جدید، حتی بهره‌وری نیروها افزایش یافت. برای همین بسیاری از شرکت‌ها تصمیم گرفته‌اند که حتی بعد از پایان پاندمی، نیروهای خود را دورکار نگه دارند و بسیاری از کارمندان در سراسر دنیا نیز اذعان کرده‌اند که دورکاری را ترجیح می‌دهند. در گذشته افراد هنگام خریدن بیمه نیاز داشتند که حتماً به نمایندگی‌های بیمه مراجعه کنند اما امروزه فقط کافی است که وارد سایت‌های مربوطه شوند و اقدام به خرید بیمه‌شان کنند. البته باید توجه داشت که نمی‌توان این تحول را ناشی از پاندمی کرونا دانست. این تحول ناشی از پیشرفت‌های تکنولوژی است و پاندمی کرونا فقط سرعت انقلاب تکنولوژیک را بالا برد.

در حال حاضر پرداخت‌های بدون تماس برای شرکت‌های بیمه بسیار مهم است. در حین اینکه فاصله‌گذاری اجتماعی و دست نزدن به اشیا در حال باب شدن بود، پرداخت‌های دیجیتال به سرعت به یک نیاز ضروری تبدیل شد و فروش آنلاین رونق گرفت. اگرچه لازم به ذکر است که حتی قبل از پاندمی نیز بسیاری از شرکت‌های بیمه سطوحی از پرداخت‌های دیجیتال را برای مشتریانشان داشتند ولی نکته اینجاست که پرداخت حق بیمه به صورت اینترنتی تا قبل از کرونا از سوی مشتریان شرکت‌های بیمه چندان پذیرفته نشده بود. زمانی که پاندمی شروع شد، سهم پرداخت‌های دیجیتال در صنعت بیمه به شدت افزایش یافت و به بخش مهمی از صنعت بیمه تبدیل شد. طبق یافته‌های گزارش SMA Market Pulse Insight در سال 2020، بیش از 80 درصد از 81 درصد بیمه‌کنندگانی که به افراد بیمه می‌فروشند و بیش از 57 درصد از بیمه‌کنندگانی که به شرکت‌ها بیمه می‌فروشند در حال سرعت بخشیدن به فرآیندهای پرداخت و دریافت دیجیتال هستند.

اثر اقتصادی پاندمی روی صنعت بیمه

اما تاثیر اقتصادی پاندمی روی صنعت بیمه چه بوده است؟ آیا صنعت بیمه می‌تواند از دل رکودی که در نتیجه کرونا به وجود آمد جان سال به در ببرد؟ پاندمی کرونا تقریباً همه جنبه‌های اقتصادی را تحت تاثیر قرار داد و صنعت بیمه نیز در این میان استثنا نیست. بسیاری از کسانی که تا قبل از کرونا بیمه می‌خریدند و به‌طور مداوم نیز حق بیمه‌شان را پرداخت می‌کردند، بیکار شدند و دیگر نتوانستند حق بیمه پرداخت کنند. بسیاری از کسانی که برای خودرویشان بیمه می‌خریدند به خاطر اینکه بعد از شروع پاندمی دیگر پولی در بساط نداشتند که برای خرید حق بیمه کنار بگذارند و به خاطر اینکه جایی نمی‌رفتند هم این کار را هر روز به تعویق انداختند. مشتریان شرکت‌های بیمه بعد از شروع پاندمی نتوانستند دیون خود را پس بدهند و بسیاری از کسب‌وکارها تعطیل شدند و این تعطیلی به معنای افت قابل توجهی بود که شرکت‌های بیمه از این کسب‌وکارها دریافت می‌کردند. با شروع پاندمی در سراسر دنیا بیکاری افزایش یافت و تعداد بیکاران بیشتر یعنی اینکه شرکت‌های بیمه حق بیمه کمتری دریافت کردند. اما این فقط یک طرف قضیه است که به زیان شرکت‌های بیمه منجر شد. زیان شرکت‌های بیمه فقط از کانال کاهش درآمدهایشان نبود. بلکه کشته‌های ناشی از کرونا برای شرکت‌های بیمه به معنای پرداخت بیمه عمر بود و همچنین بیکار شدن بسیاری از مردم برای شرکت‌های بیمه به معنای پرداخت بیمه بیکاری بود.

بگذارید یک مثال بزنیم. شرکت Reinsurance Group of America که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های بیمه اتکایی در دنیاست، با شروع پاندمی قیمت سهامش به شدت افت کرد. در دسامبر سال 2019 قیمت هر سهم این شرکت نزدیک به 170 دلار بود و تنها طی چند ماه ریزش شدیدی کرد. در اواسط مارس سال 2020 قیمت هر ورقه سهام این شرکت بیمه اتکایی به 60 دلار رسید. از آن زمان تاکنون نیز این شرکت با کاهش EPS روبه‌رو بود و در فصل سوم سال 2021 نیز درآمد خالص این شرکت منفی بود. در این فصل، این شرکت که با نماد معاملاتی RGA در وال‌استریت شناخته می‌شود، مجبور به پرداخت 504 میلیون دلار به مشتریانش شد. از این 504 میلیون دلار، حدود 250 میلیون دلار آن مربوط به آمریکا و آمریکای لاتین، پنج میلیون دلار آن مربوط به کانادا، 80 میلیون دلار آن مربوط به اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا و 169 میلیون دلار آن نیز مربوط به آسیا و اقیانوسیه بود. این‌چنین بود که RGA تنها طی سه ماه مجبور شد بیش از نیم‌میلیارد دلار پول به مشتریانش پرداخت کند.

اما سوال این است که آیا این وضعیت برای شرکت‌های بیمه ادامه خواهد یافت؟ همه چیز بستگی به این دارد که تعداد کشته‌های ناشی از کرونا چقدر باشد. در فصل اول سال 2021 به‌طور میانگین روزانه 11251 نفر در دنیا جانشان را از دست دادند. این عدد در فصل دوم سال 2021 به 11337 نفر رسید. در فصل سوم این عدد به 8959 و در فصل چهارم نیز به 7043 رسید (برای 70 روز اول فصل چهارم سال 2021 میلادی). اینکه در سال 2022 تعداد کسانی که به خاطر کرونا جان خود را از دست می‌دهند به چند نفر برسد نقش پررنگی در وضعیت مالی شرکت‌های بیمه (البته شرکت‌های فعال در حوزه بیمه عمر) دارد. طبق پیش‌بینی‌هایی که سایت covid19.healthdata.org انجام داده است، سه سناریو وجود دارد. سناریوی اول این است که توزیع واکسن و رفتار مردم به همین شکلی باشد که در حال حاضر هست. سناریوی دوم این است که 100 درصد از کسانی که واکسینه شده‌اند استفاده از ماسک را کنار بگذارند که این کار باعث خواهد شد نمونه‌های جدید ویروس کرونا با سرعت دو‌برابری نسبت به قبل به وجود بیایند. سناریوی سوم نیز این است که 95 درصد از افراد به ماسک زدن ادامه دهند. اگر سناریوی اول رخ دهد، در فصل اول سال 2022 میلادی به‌طور میانگین روزانه 6597 نفر در دنیا جانشان را از دست خواهند داد. اگر سناریوی دوم رخ دهد طی این دوره روزانه 20211 نفر در دنیا جانشان را از دست خواهند داد و اگر سناریوی سوم رخ دهد، روزانه 2322 نفر در دنیا جانشان را از دست خواهند داد. بنابراین اینکه مردم چه رفتاری را در ماه‌های آینده از خود نشان دهند تعیین خواهد کرد که وضعیت مالی شرکت‌های بیمه فعال در حوزه بیمه عمر چگونه باشد.