کتاب و دفتر به کنار
زیان تعطیلی مدارس و افزایش نابرابری
در خیابان‌های آمستردام کودکان با اسکوترسواری تعطیلات کرونایی را سپری می‌کنند. هم‌سن‌و‌سالان آنها در مادرید در خانه و به بازی‌های ویدئویی مشغول هستند و در داکار از فرزندان کوچک‌تر مراقبت می‌کنند. مدرسه تنها جایی است که در آن حضور ندارند. طبق گزارش یونسکو که یک آژانس سازمان ملل است بیش از سه‌چهارم از جمعیت حدود 5 /1میلیاردی دانش‌آموزان جهان از حضور در کلاس‌های درس منع شده‌اند. در اکثر نقاط چین و کره جنوبی در کلاس‌ها از ماه ژانویه باز نشده‌اند و در پرتغال و کالیفرنیا مدارس تا ماه سپتامبر تعطیل هستند. مدارس در دوره‌های جنگ، خشکسالی و حتی طوفان‌های شدید -هرچند به سختی- به کار خود ادامه می‌دادند. اما گستردگی و مدت زمان تعطیلی کنونی مدارس در جهان ثروتمند بی‌سابقه است. هزینه این اقدام سرسام‌آور است. اولین هزینه آن است که اجبار به مراقبت از کودکان باعث می‌شود بهره‌وری والدین کاهش یابد. اما در درازمدت این هزینه در برابر هزینه آموزش و یادگیری ازدست‌رفته رنگ می‌بازد. این هزینه بیشتر بر دوش دانش‌آموزانی سنگینی خواهد کرد که بیشتر به تحصیل نیاز دارند. اگر مداخله‌ای صورت نگیرد آثار آن در تمام عمر باقی خواهد ماند.
به همین دلایل بود که در سال ۲۰۰۳ سنگاپور دو هفته از تعطیلات یک‌ماهه تابستان را کم کرد تا دو هفته تعطیلی مدارس در جریان اپیدمی سارس را جبران کند. تعطیلی مدارس می‌تواند بر چشم‌انداز آینده کودکان تاثیر گذارد. در آمریکا دانش‌آموزان پایه سوم (هفت‌ساله‌ها) که به خاطر طوفان تعطیل شده بودند نتایج ضعیف‌تری در امتحانات ایالتی داشتند. دانش‌آموزان بلژیکی فرانسوی‌زبان که در سال ۱۹۹۰ با اعتصاب دوماهه معلمان مواجه شدند در مقایسه با دانش‌آموزان فلاندرز زبان مردودی بیشتری داشتند و کمتر توانستند به تحصیلات عالی بپردازند. برخی مطالعات نشان می‌دهند کودکان آمریکایی در زمان تعطیلات درازمدت تابستان ۲۰ تا ۵۰ درصد از مهارت‌هایی را که در طول سال تحصیلی آموخته‌اند فراموش می‌کنند.
تعطیلات مدارس بیشترین آسیب را به دانش‌آموزان خردسال وارد می‌کند. ماتیاس دیپکه از دانشگاه نورث‌وسترن می‌گوید «شما می‌توانید نقص ریاضیات را با کلاس‌های تابستانی جبران کنید اما این کار در مورد مطالبی که کودکان خردسال می‌آموزند به سادگی امکان‌پذیر نیست». مهارت‌های اجتماعی و عاطفی از قبیل تفکر انتقادی، خویشتنداری و کنترل نفس مقدمه‌ای برای بسیاری امور از موفقیت دانشگاهی و اشتغال گرفته تا سلامت جسمی و احتمال ارتکاب جرم به‌شمار می‌روند. دانش‌آموزان بزرگسال را می‌توان در جلوی یک دستگاه کامپیوتر رها کرد اما خردسالان زمانی بیشتر می‌آموزند که تحصیل دیجیتال تحت نظارت یک بزرگسال صورت گیرد.
سپس نوبت به کسانی می‌رسد که از امتحانات اصلی بازمی‌مانند. آلمان در حال بازگشایی مدارس برای برگزاری امتحانات نهایی دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان است. اما بسیاری از کشورها علاقه‌ای به انجام این کار ندارند. چین امتحان گواهی فارغ‌التحصیلی را تا ماه جولای به تاخیر انداخته است. بریتانیا و فرانسه امتحانات امسال را لغو کردند. نمرات دانش‌آموزان از طریق پیش‌بینی معلم از چگونگی عملکرد دانش‌آموز تعیین می‌شود. این امر نگرانی‌هایی را در مورد نابرابری برمی‌انگیزاند چراکه برخی متخصصان نگران‌اند معلمان به‌طور ناخواسته بین دانش‌آموزان تبعیض قائل شوند و به برخی نمرات کمتری بدهند.
اداره آمار نروژ به‌طور ملاحظه‌کارانه‌ای برآورد می‌کند که تعطیلی نظام آموزشی کشور از مهدکودک گرفته تا دبیرستان هر روز به ازای هر کودک ۱۷۳ دلار هزینه ایجاد می‌کند. اکثر این برآورد به این موضوع برمی‌گردد که درآمد آینده دانش‌آموزان امروز تا چه اندازه تحت تاثیر اختلال در تحصیل آنها قرار می‌گیرد. چنین فرض شده است که آنها فقط نصف چیزی را که معمولاً یاد می‌گیرند می‌آموزند. بخش دیگر برآورد به کاهش کنونی بهره‌وری والدین ارتباط پیدا می‌کند. البته آموزش آن‌گونه که در دوران تعطیلات اتفاق می‌افتد به‌طور کامل متوقف نمی‌شود. حدود ۹ کشور از 10 کشور ثروتمند متاثر از همه‌گیری نوعی خدمات آموزش از راه دور را ارائه می‌دهند (این میزان در کشورهای فقیر کمتر از یک در ده است). اما ویدئوکنفرانس محدودیت‌های خودش را دارد. ممکن است دانش‌آموزان فقیر به اینترنت دسترسی نداشته باشند. دانش‌آموزان باید وسایل الکترونیکی خود را به اشتراک بگذارند و فضای خانه شلوغ و پرسروصدا می‌شود. در میان یک‌چهارم کودکان فقیر آمریکا یک نفر از هر چهار دانش‌آموز در منزل کامپیوتر دارد.
معمولاً در همه جای دنیا دانش‌آموزان فقیر والدین تحصیل‌کرده‌ای ندارند که آنها را به حضور در کلاس‌های از راه دور وادار و در درس‌ها به آنها کمک کنند. طبق گزارش موسسه خیریه ساتون‌تراست در بریتانیا بیش از نیمی از دانش‌آموزان مدارس خصوصی هر روز در کلاس‌های آنلاین شرکت می‌کنند در حالی که این میزان در میان دانش‌آموزان مدارس دولتی فقط یک در هر پنج نفر است. همچنین احتمال ارائه کلاس‌های آنلاین از طریق مدارس خصوصی بیشتر است. در اولین هفته‌های قرنطینه برخی مدارس آمریکایی گزارش کردند که بیش از یک‌سوم دانش‌آموزان حتی وارد سامانه مدرسه نشده‌اند چه برسد به اینکه در کلاس حضور یابند. همزمان مدارس نخبگان از حضور صددرصدی دانش‌آموزان خبر می‌دهند و خانواده‌های ثروتمند نیز معلمان خصوصی تمام‌وقت را به‌کار گرفته‌اند.
اشلی فاریس معلم انگلیسی دبیرستانی در دنور می‌گوید چندین نفر از دانش‌آموزانش از مدرسه مجازی گریزان هستند. مدرسه آنها سخت کار کرد تا کامپیوتر و وای‌فای در اختیار خانواده‌ها بگذارد اما شکاف دیجیتالی فقط بخشی از داستان است. برخی دانش‌آموزان باید کار کنند تا دستمزد ازدست‌رفته والدین جبران شود. دیگران نیز مجبورند از فرزندان کوچک‌تر مراقبت کنند.
بکی فرانسیس از بنگاه خیریه «نعمت تحصیل» ابراز نگرانی می‌کند که تعطیلی مدارس در بریتانیا شکاف عملکردی بین دانش‌آموزان دریافت‌کننده غذای مدرسه (که شاخصی برای فقر اقتصادی است) را با دیگر دانش‌آموزان تشدید کند. این شکاف که بر مبنای نمرات اندازه‌گیری می‌شود در یک دهه گذشته ۱۰ درصد کوچک‌تر شد اما بکی عقیده دارد تعطیلی مدارس در کمترین حالت این فرآیند را معکوس می‌سازد. در تابستان هیچ‌کس به معلم دسترسی ندارد اما در دوران قرنطینه کنونی برخی دانش‌آموزان می‌توانند با بهره‌مندی از والدین تحصیل‌کرده یا معلمان خصوصی نیاز خود را به آموزش برطرف سازند در حالی که برخی دیگر از هر دو محروم هستند.
مدارس ابتدایی معمولاً فرصت بی‌نظیری برای کاهش یا حداقل جلوگیری از بزرگ شدن شکاف‌هایی است که در سال‌های اولیه توسعه فرد شکل می‌گیرند. اکنون این فرصت در حال از دست رفتن است. برای درک خساراتی که متوجه کودکان نگون‌بخت می‌شود به پروژه پیش‌دبستانی پری (Perry) در دهه ۱۹۶۰ نگاهی بیندازید که در میشیگان به اجرا گذاشته شد. نتایج آن پروژه نشان داد که گروه کنترل کودکانی با پیشینه ضعف اقتصادی که نتوانستند در پیش‌دبستان حضور پیدا کنند عواقب ناگواری را در طول زندگی تحمل کردند.
آقای دیپکه برآورد می‌کند که تا پاییز امسال تعداد زیادی از کودکان آمریکایی که از زمان بسته شدن مدارس از آموزش به دور مانده‌اند به‌اندازه یک سال تحصیلی ضرر می‌کنند. از آنجا که هر سال تحصیل با افزایش حدود ۱۰درصدی درآمد سالانه ارتباط می‌یابد می‌توان به عواقب این امر برای کودکان پی برد. او می‌گوید «اگر کاری صورت نگیرد من می‌ترسم که شاهد نابرابری بیشتر و پویایی اجتماعی کمتری باشیم».
چه کاری می‌توان برای کاهش هزینه‌ها انجام داد؟ فنلاند هنگامی آموزش از راه دور را آغاز کرد که مطمئن شده بود تمام کودکان قادر به شرکت هستند. کره جنوبی تعطیلی مدارس را ادامه داد تا معلمان آماده و وسایل مورد نیاز توزیع شوند. هیون سو معلم انگلیسی یک دبیرستان دخترانه در اینچه‌اون می‌گوید «از هزار نفر دانش‌آموز مدرسه ما فقط ۱۳ نفر تبلت به امانت گرفتند چون تعداد فرزندان در خانواده‌هایشان زیاد بود». معلمان ترکیبی از کلاس‌های تعاملی زمان واقعی، مطالب از پیش ضبط‌شده و کلاس‌های دیجیتال مبتنی بر تکالیف را به‌کار می‌برند. وقتی مدارس در ۹ آوریل بازگشایی شد نرخ حضور ۹۸ درصد بود.
آندریاس شیلچر از سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه می‌گوید «سامانه‌هایی که در آن دانش‌آموزان به خودیادگیری عادت کنند عملکرد بهتری دارند. مشکل بزرگ آن است که اگر شما عادت کرده باشید معلم با قاشق غذا را در دهانتان بگذارد اکنون چگونه به تنهایی از عهده کارها بر خواهید آمد و چه چیز عامل انگیزشی شما خواهد بود؟» در استونی و ژاپن تمام دانش‌آموزان به فعالیت‌های خودمحور عادت دارند. این سهم در سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه به ۴۰ درصد می‌رسد اما در کشورهایی مانند فرانسه و اسپانیا این‌گونه استقلال و خودمختاری دانش‌آموزان کمتر
به چشم می‌خورد.
در نهایت، تنها راه برای اطمینان از بهره‌مندی دانش‌آموزان از تحصیل آن است که درهای مدارس گشوده شوند. در مدرسه ابتدایی آلن تورین در آمستردام مشخص شد ۲۸ نفر از ۱۹۰ دانش‌آموز نمی‌توانند در کلاس‌های آنلاین شرکت کنند. مدرسه سه روز در هفته برای ۱۵ نفر از این افراد باز است و برای ۱۳ نفر باقی‌مانده نیز برنامه‌هایی برای کمک‌رسانی از سوی همسایگان تدوین شده است. خانم مدیر می‌گوید در ابتدا به نظر می‌رسید ما کاری غیرقانونی انجام می‌دهیم اما چگونه می‌توانید وضعیتی را بپذیرید که در آن چند دانش‌آموز از تحصیل باز می‌مانند؟ او برآورد می‌کند معلمانش با آموزش از راه دور می‌توانند 40 درصد از مطالبی را که در حالت عادی تدریس می‌کنند ارائه دهند.
دانمارک علاوه بر ایجاد امکان برگزاری کلاس برای دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان، کودکستان‌ها و مدارس ابتدایی را بازگشایی کرد. این کشور به چندین دلیل به خردسالان اولویت می‌دهد. مراحل اولیه یادگیری اهمیتی حیاتی دارند؛ بار نگهداری نوپایان بر دوش والدین سنگینی زیادی دارد؛ و به نظر می‌رسد خطر ابتلا یا انتقال ویروس از سوی خردسالان بسیار اندک است.
بسیاری از والدین در سراسر جهان امیدوارند مدارس به زودی و به‌طور ایمن بازگشایی شوند. برخی دانش‌آموزان علاقه‌ای ندارند بازی‌های ایکس‌باکس را با درس‌های جغرافیا جایگزین سازند. اما به هر حال تعطیلات باید روزی پایان یابند. برای رفاه آینده بی‌خیال‌های اسکوترسوار در خیابان‌های آمستردام خبر خوب آن است که مدارس ابتدایی در ۱۱می بازگشایی می‌شوند.
منبع: اکونومیست
