روی خط دروازه
قطر برای جام جهانی آماده می‌شود
در بزرگراه ده‌بانده خارج از دوحه پایتخت قطر هیچ ترافیکی دیده نمی‌شود. این بزرگراه به اندازه کافی بزرگ هست که تمام خودروهای قطر را در خود جای دهد. رانندگانی که به سمت شمال حرکت می‌کنند از کنار ورزشگاه لوسیل می‌گذرند. این ورزشگاه 80هزارنفری میزبان بازی نهایی جام جهانی در ماه دسامبر خواهد بود. پس از 20 دقیقه رانندگی بیشتر به ورزشگاه البیت می‌رسید که بازی نیمه‌نهایی در آن برگزار خواهد شد. وعده قطر برای اجرای فشرده و نزدیک به هم بازی‌ها برآورده شده است و طرفداران فوتبال به راحتی می‌توانند بیش از یک بازی را در روز تماشا کنند.
اگر پس از ورزشگاه البیت به یک جاده باریک بپیچید دیگر مناظر آنقدر تاثیرگذار نخواهند بود. در انتهای جاده به روستای طرفداران الخور می‌رسید که قرار است صدها مهمان در آن اقامتی لذت‌بخش و مجلل را با استخرهای شنا و رستوران‌ها تجربه کنند. قیمت اتاق‌ها از شبی 1512 ریال (415 دلار) شروع می‌شود. اما در بازدید ما که در اواخر اکتبر صورت گرفت این مکان نه لذت‌بخش بود و نه مجلل و حتی تکمیل هم نشده بود. بولدوزرها خاک را جابه‌جا می‌کردند. دوروبر حلقه‌های بزرگ کابل روی زمین ریخته بود. این مکان در میان خاک آفتاب‌سوخته هیچ شباهتی به یک تفریح‌گاه مجلل نداشت و بیشتر شبیه اردوگاه‌های صحرایی بود که رژیم‌های عرب مخالفان را در آنجا نگه می‌دارند. سفر به الخور جهانی کوچک از مقدمات و آمادگی قطر برای جام جهانی را نمایان می‌کند. ابتدا به اخبار خوب می‌پردازیم. زیرساختار اصلی آماده است. هر هشت ورزشگاه تکمیل و به طرز خلاقانه‌ای طراحی شده‌اند. البیت سبکی شبیه چادر عشایر دارد و ورزشگاه 974 یک سازه متحرک است که از 974 کانتینر باربری بازیافتی ساخته شده است. عدد 974 پیش‌شماره تلفن بین‌المللی قطر است. جاده‌های جدید زیادی ساخته شده‌اند. یک شبکه 36 میلیارددلاری مترو طرفداران را رایگان در شهر جابه‌جا می‌کند. فرودگاه اصلی دوحه که یکی از بهترین فرودگاه‌های جهان است برای تورنمنت آماده شده و محوطه‌های قدیمی بازگشایی شده‌اند تا ترافیک بیش از حد را مدیریت کنند. برخی برآوردها نشان می‌دهند که این اقدامات نزدیک به 300 میلیارد دلار هزینه داشته‌اند. تغییرات کمتر ملموسی هم وجود دارند. اصلاحات در نظام کفالت به کارگران مهاجر امکان می‌دهد بدون اجازه کارفرما شغل خود را عوض یا قطر را ترک کنند.
سازمان بین‌المللی کار برآورد می‌کند که تعیین حداقل دستمزد هزار ریالی برای 400 هزار کارگر به معنای اضافه حقوق بود. هنوز داستان‌های وحشتناکی در مورد حقوق پرداخت‌نشده و کارمزدهای سنگین استخدام به گوش می‌رسد. اما حتی بسیاری از منتقدان قطر عقیده دارند که جام جهانی این کشور را وادار کرد تا اصلاحاتی واقعی انجام دهد. تا اینجا که همه چیز خوب است. اما طرفداران جایی برای خواب می‌خواهند. قطر دو میلیون شب اقامت را در همه جا از هتل‌های پنج ستاره گرفته تا چادرهای روستایی فروخته است. اوایل این ماه 30 هزار اتاق دیگر، معادل یک میلیون شب‌اقامت اضافه شد. عمر الجبار مقام مسوول اسکان تماشاچیان با افتخار از یک کشتی سنتی رونمایی کرد که می‌تواند در نقش آپارتمان متحرک ظاهر شود. این کشتی با رختخواب‌های مخمل، وان داغ در بالای عرشه و تعداد زیادی جاسیگاری که در نقاط مختلف چیده شده‌اند منظره‌ای دلپذیر دارد. اما فقط 30 کشتی سنتی وجود دارد و بزرگ‌ترین آنها فقط 10 نفر را در خود جای می‌دهد. تعداد زیادی از طرفداران بازی‌ها باید در مکان‌هایی مانند برهات الجنوب بخوابند که اتاق‌هایی با قیمت هر شب 300 ریال ارائه می‌دهد. آقای جبار می‌گوید این مکان می‌تواند پذیرای 10 هزار مهمان باشد. به گفته او «سفت‌کاری‌ها همه انجام شده‌اند، آنها در حال چیدن تختخواب‌ها و آزمایش آبرسانی هستند اما می‌توانیم بگوییم 99 درصد کار پایان یافته است». اگر این حرف درست باشد باید از خود بپرسیم در وضعیت 98درصدی چگونه بوده است. برخی جاده‌ها هنوز آسفالت نیستند. وب‌سایت رزرو آنجا را منطقه‌ای توصیف می‌کند که از خانه‌های سنتی عرب الهام گرفته که در میان حیاط ساخته شده‌اند. وب‌سایت به شما نمی‌گوید که آنجا تا اولین ایستگاه مترو 10 کیلومتر فاصله دارد هرچند مقامات وعده داده‌اند اتوبوس‌های شاتل را راه‌اندازی کنند. تا فاصله چند مایل هیچ فروشگاه یا رستورانی وجود ندارد اما اگر طرفداران واقعاً گرسنه شوند یک کشتارگاه در آن طرف خیابان هست. مقامات اصرار دارند که هیچ وعده نابجایی نداده‌اند.
آقای جبار می‌گوید، «هر چیزی که در پرتال آمده آماده است. ما فقط چیزهایی را بارگذاری می‌کنیم که آماده باشند». علاوه بر این، چیزهای زیادی تا زمان آغاز تورنمنت تغییر می‌کنند. کارگران 24ساعته مشغول هستند. اما در حال حاضر بسیاری از مکان‌های اقامتی آماده نیستند. یکی دیگر از روستاهای طرفداران در منطقه آزاد نزدیک بندر قرار دارد. در تصاویر چمنزارهایی بین اتاقک‌های رنگارنگ به چشم می‌خورد اما وقتی خبرنگار اکونومیست از آنجا بازدید کرد فقط یک محوطه ساخت‌وساز دیده می‌شد. مسیرهای خاکی پر از بلوک، جعبه و بشکه و ماشین‌های حفاری در حال کار کردن بودند. تنها چیز سبزی که به چشم می‌خورد رول‌هایی از چمن مصنوعی بود. تماشاگران می‌توانند در خارج از ورزشگاه آبجو بخرند اما در داخل فقط نوع غیرالکلی وجود دارد. این امر عجیب نیست. بسیاری از کشورهای اروپایی قانونی مشابه دارند. در خارج از ورزشگاه افراد می‌توانند فقط در هتل‌ها و مکان‌های مشخص‌شده مجاز الکل مصرف کنند. برگزارکنندگان در مورد این مکان‌ها حساسیت زیادی دارند. پیدا کردن مکانی برای صرف غذا به شکیبایی نیاز دارد. در یک پنجشنبه‌شب عادی تمام رستوران‌های بازار گردشگری مشهور سوق واقف پر بودند. همین امر درباره کافه‌ها و رستوران‌های منطقه خلیج غربی مصداق داشت. برای یک کباب دنده باید 30 دقیقه صبر کنید. همه اینها طرفداران فوتبال و مردم محلی را نگران می‌کند. برخی قطری‌ها هیجان‌زده‌اند. دیگران از آن می‌ترسند که راه‌بندان‌ها غیرقابل تحمل، رستوران‌ها پرازدحام و خیابان‌ها از آشوبگران مست پر شوند. مدارس به مدت یک ماه تعطیل می‌شوند. والدین از خود می‌پرسند که چگونه می‌توانند کودکان را سرگرم کنند. برخی قصد دارند این یک ماه را در خارج سپری کنند.
برخی به آرامی از خود می‌پرسند آیا این کارها ارزش دارد؟ قطر می‌گوید در هر صورت بسیاری از این زیرساختارهای چشم‌نواز را به عنوان بخشی از برنامه توسعه ملی می‌ساخت. اما احساس نمایشی بودن به انسان دست می‌دهد. بزرگراه‌ها برای کشوری با جمعیت سه میلیون نفر بسیار وسیع هستند. در مراکز خرید پرتجمل جدید صندوقداران از بیکاری کم‌حوصله و مشتریان اندک هستند. شاید اجرای درست تورنمنت قطر را به یک مقصد گردشگری و رویدادهای بزرگ تبدیل کند. حتی اگر چنین اتفاقی روی ندهد مردم محلی که به الخور می‌روند حداقل دیگر نگران ترافیک ساحلی نخواهند بود.
