تکرار شکست؟

  آیسان تنها: یکی از وعده‌های ابراهیم رئیسی،‌ در جریان تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری ساخت سالانه یک میلیون مسکن بود. این وعده احتمالاً باید در ادامه پروژه‌هایی مانند مسکن مهر و مسکن ملی باشد. سوال این است که آیا دولت به اجرای موفقیت‌آمیز این طرح توفیق خواهد یافت؟ برای پاسخ‌دهی به این سوال آسان‌ترین راه‌حل مراجعه به طرح‌های ساخت مسکن دولتی در گذشته است.

مانند همان مسکن مهر که در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد و با دست‌اندازی به منابع بانک مرکزی و تحمیل تورم آن به آحاد جامعه کلید خورد. طرحی که بسیاری از آن به عنوان یک پروژه شکست‌خورده یاد می‌کنند. چراکه اول، در اجرای این طرح به نیاز منطقه‌ای مسکن توجه نشده و در برخی مناطق واحدهای بسیاری بدون تقاضا خالی ماند. دوم، در موارد بسیاری ساخت ساختمان‌ها در مناطقی صورت گرفته بود که از زیرساخت‌های کافی برای زندگی برخوردار نبوده و در نتیجه ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز هزینه و انرژی زیادی بر دولت تحمیل کرد. همین امر دولت را در تحویل واحدها به متقاضیان بدقول کرد و بعضاً سکونت در ملک پیش‌خریدشده سال‌ها به تاخیر افتاد. از همه مهم‌تر اینکه طرحی که قرار بود با هدف خانه‌دار کردن دهک‌های پایین درآمدی اجرا شود، در نهایت نه‌تنها به اهداف خود نرسید بلکه زمینه‌های گسیل دلالان برای خرید و فروش واحدهای مسکن مهر را فراهم کرد. دلالانی که به سودای فروش به بهای بیشتر به میدان آمدند و در اثر این فعالیت‌ها قیمت مسکن در برخی شهرک‌های مسکن مهر رو به فزونی گذاشت. طرح مسکن ملی هم یکی دیگر از برنامه‌های مسکن‌سازی دولتی بود. این طرح که وعده آن از سوی اعضای کابینه دولت یازدهم مطرح شده بود قرار بود با هدف کمک به خانه‌دار شدن دهک‌های پایین درآمدی ایجاد شده و جایگزین مسکن مهر شود. در ابتدا قرار بر این بود که اجرای این طرح تا پایان دولت دوازدهم به انجام برسد اما حالا اخبار حاکی از آن است که صرفاً مراحل ثبت‌نام این طرح تکمیل شده است. طرحی که هنوز به نقطه مشخصی نرسیده اما مشکلات آن آغاز شده است. مشکلاتی مانند افزایش تورم که بر قیمت تمام‌شده واحد بیش از پیش‌بینی‌ها اثر گذاشته و همین‌طور متراژ واحدها که هنوز دقیقاً مشخص نیست. همین مسائل بسیاری را بر آن داشته است که از خرید این خانه‌ها انصراف دهند. همین شرایط بعضی را بر آن داشته است که از طرح مسکن ملی به عنوان یک طرح شکست‌خورده یاد کنند.

زمان چندانی از کسب این تجربیات در حوزه ساخت مسکن دولتی نگذشته است. هر دو پروژه محصول یک دهه گذشته هستند. با این حال هنوز به نظر می‌رسد رجال سیاسی در ایران تمایل چندانی برای درس گرفتن از پروژه‌های شکست‌خورده گذشته ندارند.

البته مساله مسکن در ایران جدی است. طبق آمارها در ایران دو میلیون تقاضای انباشت‌شده وجود دارد. در عین حال تقاضای سالانه 900 هزارواحدی هم هست که فقط به 400 هزار مورد آن پاسخ داده می‌شود. راهکار چیست؟ به گفته کارشناسان اقتصادی راهکارها برای حل بحران مسکن طبق مطالعات و تجربه‌های جهانی جمع‌آوری شده و موجود است. حالا دیگر این به سلیقه و مشی سیاسیون برمی‌گردد که به راه‌های توصیه‌شده مراجعه کنند یا شکست‌های تکرارشده را تجربه کنند.