بیم و امید بنگاه
بنگاه در شرایط نااطمینانی چه رفتاری در پیش می‌گیرد؟
آیسان تنها: این روزها بارقه‌هایی از امید در فضای اقتصاد ایران به چشم می‌خورد. گویی رخوت و رکودی که چندین فصل متوالی بر اقتصاد ایران سایه انداخته بود، حال منتظر مجالی برای رخت بربستن است. تازه‌ترین خبر امیدبخش از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شد. طبق گزارش این مرکز نهادهای بین‌المللی اقتصادی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول که پیشتر رشد اقتصادی ایران برای سال 1399 را تحت تاثیر تحریم‌های اقتصادی و ویروس کرونا منفی پیش‌بینی کرده بودند، دچار بیش‌برآوردی شده‌اند. برآورد می‌شود پس از تجربه دو سال رشد اقتصادی منفی، رشد اقتصادی در سال 1399 از دامنه رشد منفی خارج شود. رشد اقتصادی با نفت 5 /0 درصد و رشد اقتصادی بدون نفت 8 /0 درصد برآورد شده است. اتاق بازرگانی ایران هم در جدیدترین گزارش خود از وضعیت شاخص مدیران خرید (شامخ) اعلام کرده که وضعیت در آبان‌ماه بهبودی نسبی را نشان می‌دهد. آخرین ارزیابی‌های اتاق ایران از وضعیت اقتصادی کشور در آبان‌ماه سال جاری حاکی از آن است که عدد شامخ با رشد بیش از یک‌واحدی به 7 /45 رسیده است که هرچند نشان‌دهنده باقی ماندن در فضای رکودی است اما بیانگر بهبودی نسبی نسبت به مهرماه است.
طبق این گزارش شاخص انتظارات هم که در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده ارزیابی می‌شود حاکی از خوش‌بینی فعالان اقتصادی و چشم‌انداز بهتری در ماه آذر بوده است.
سوال این است که چقدر این امیدواری‌ها واقعی است و سیاستگذار چطور می‌تواند به آن قوت بخشیده و زمینه‌ها را برای روشن کردن چراغ بنگاه‌ها فراهم کند؟
مقابله با نااطمینانی
بنگاه‌ها در ایران هم مانند سایر نقاط دنیا درصدد حداکثر کردن سود خود هستند. یکی از عوامل موثر بر رفتار بنگاه‌ها هم موضوع «نااطمینانی» است. مساله‌ای که اقتصاد ایران همواره و به ویژه در سال‌های اخیر با آن دست و پنجه نرم کرده است. نااطمینانی مانع از تصمیم‌گیری برای فعالان اقتصادی می‌شود و حتی به میزان چشم‌گیری زمینه‌های فرار سرمایه از کشور را هم فراهم می‌کند و در نتیجه وجود نااطمینانی در اقتصاد هر کشوری به رکود اقتصادی منجر می‌شود.
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های وجود نااطمینانی در اقتصاد کشورها، نوسانات بالا و شدید در متغیرهای اقتصادی است. نوساناتی که چشم‌انداز شاخص‌های اقتصادی را مبهم می‌کند. اما راه مقابله با این نوسانات در دست سیاست است. نقشه سیاست است که تعیین می‌کند چه افقی در انتظار موضوعات حیاتی اقتصاد ایران از قبیل فروش نفت، تجارت خارجی و تعاملات پولی و بانکی با دنیاست؟ این روزها که روند کاهشی قیمت ارز نشان‌دهنده تقویت امیدواری‌ها برای بهبود وضعیت اقتصاد ایران بوده و در عین حال برخی شاخص‌های اقتصادی هم نوید روزهای بهتری را می‌دهند، حالا نوبت سیاست است که برای همگان روشن کند چه برنامه‌ای دارد؟ آیا راه را برای گشایش باز خواهد کرد یا روند به سیاق گذشته خواهد بود.
