یک روز مثبت برای صلح
ترامپ: با نتانیاهو درباره ایران گفت‌وگو کردم
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، اعلام کرد: اکنون با نتانیاهو (بی‌بی) نخست‌وزیر اسرائیل، در مورد موضوعات متعددی از جمله تجارت، ایران و... گفت‌وگو کردم. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده: رئیس‌جمهوری آمریکا تماس تلفنی خود با نخست‌وزیر اسرائیل را «بسیار خوب» توصیف کرد و گفت: «ما در تمامی موضوعات در یک جبهه قرار داریم.» افشای ناگهانی آغاز مذاکرات ایران و آمریکا نتانیاهو را غافلگیر کرده؛ کسی که به‌طور فزاینده‌ای همزمان با جنگ غزه، خواهان گزینه نظامی است. ترامپ ۷ آوریل ۲۰۲۵ برابر با ۱۸ فروردین‌ماه ۱۴۰۴ نیز در دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «ما در حال گفت‌وگوهای مستقیم با ایران هستیم. ما روز شنبه نشست بسیار بزرگی خواهیم داشت. همه موافق هستند که انجام یک توافق بر انجام امور بدیهی ارجحیت دارد و بدیهی است. امری نیست که من بخواهم از آن استفاده کنم. «ما وارد مرحله بسیار خطرناکی شده‌ایم.»» رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد: «ما روز شنبه ملاقاتی بسیار بزرگ و به‌صورت مستقیم با آنها خواهیم داشت. بعضی‌ها می‌گویند که مذاکرات از طریق واسطه و با شراکت کشورهای دیگر خواهد بود. خیر، ما با آنها مستقیماً در تماس هستیم. شاید بتوانیم به توافق برسیم که برای ایران توافق خیلی خوبی خواهد بود، ولی فعلاً قرار است روز شنبه در سطحی بسیار بالا با آنها ملاقات کنیم و ببینیم چه پیش می‌آید.» دور اول مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به میزبانی عمان، روز شنبه ۲۳ فروردین ۱۴۰۴ در مسقط برگزار شد و دو طرف نتیجه گفت‌وگوها را سازنده و روبه‌جلو توصیف کردند. دور دوم گفت‌وگوها نیز امروز شنبه ۳۰ فروردین‌ماه در شهر رم ایتالیا به میزبانی عمان برگزار شد و دور سوم مذاکرات شنبه آینده ششم اردیبهشت‌ماه در عمان برگزار خواهد شد.
تلاش گروسی
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، همزمان با دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در شهر رم، پایتخت ایتالیا، حضور یافت. این سفر که تنها چند روز پس از دیدار او با مقامات ایرانی در تهران انجام شد، نشان‌دهنده تلاش آژانس برای ایفای نقشی محوری در تسهیل گفت‌وگوهای هسته‌ای میان تهران و واشنگتن است. گروسی پیش از ورود به رم، در تاریخ ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ سفری دوروزه به تهران داشت و با مقامات ارشد ایرانی از جمله عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، دیدار کرد. آن‌گونه که شرق گزارش داده: او در این سفر از تاسیسات غنی‌سازی نطنز و فردو بازدید کرد و بر لزوم پیشرفت در اجرای بیانیه مشترک مارس ۲۰۲۳ میان ایران و آژانس تاکید ورزید. گروسی با اشاره به افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا سطح ۶۰ درصد، از نزدیک شدن این کشور به توان بالقوه تولید مواد تسلیحاتی ابراز نگرانی کرد، هرچند ایران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه خود تاکید دارد و همکاری داوطلبانه‌ای با بازرسان آژانس داشته است. او در تهران هشدار داد که «فضای دیپلماسی در حال تنگ‌تر شدن است» و خواستار «نتایج ملموس» شد. گروسی در رم با آنتونیو تاجانی، وزیر امور خارجه ایتالیا، دیدار کرد و در پستی در شبکه اجتماعی ایکس، از «نقش سازنده ایتالیا در حمایت از دیپلماسی» قدردانی کرد. او در گفت‌وگو با روزنامه ایتالیایی ریپوبلیکا، دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا را «یک روز مثبت برای صلح» توصیف کرد و افزود: «مذاکرات می‌توانست به شکست منجر شود، اما روح مذاکرات رم نشان داد که می‌توان روبه‌جلو رفت.» گروسی درباره نقش ایتالیا اظهار داشت: «ایتالیا اعتباری در این زمینه کسب کرده و ممکن است شاهد دیدارهای فنی بیشتری میان ایران و آمریکا در رم باشیم.» منابع خبری از جمله آکسیوس و لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال، گزارش دادند که گروسی در رم با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، دیدار کرد. این دیدار که در بحبوحه مذاکرات تهران و واشنگتن انجام شد، نشان‌دهنده تلاش گروسی برای ارائه دیدگاه فنی آژانس به طرفین است. او در این‌باره به ریپوبلیکا گفت: «من با هر دو طرف صحبت می‌کنم و دیدگاه فنی خود را ارائه می‌دهم، زیرا بدون راستی‌آزمایی آژانس، توافق ممکن نیست.»
دیدار عراقچی با یک مقام ارشد چین
محسن بختیار، سفیر کشورمان در پکن در توئیتی نوشت: در دیدار سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان، با عضو دائمی دفتر سیاسی حزب و معاون اول نخست‌وزیر چین، آخرین وضعیت همکاری‌ها در چهارچوب مشارکت جامع راهبردی ایران و چین و تسریع در اجرای برنامه همکاری جامع ۲۵ساله مورد تبادل نظر قرار گرفت. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: عباس عراقچی که به دعوت رسمی همتای چینی خود به پکن سفر کرده است، با «دینگ شوئه‌شیانگ» عضو کمیته دائمی دفتر سیاسی حزب کمونیست چین و معاون اول نخست‌وزیر این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار، طرفین با اشاره به پیشینه دیرینه روابط دوستانه میان دو ملت، آخرین وضعیت همکاری‌ها در چهارچوب مشارکت جامع راهبردی ایران و چین را مرور کردند و در خصوص راه‌های تسریع در اجرای برنامه همکاری جامع ۲۵ساله به تبادل نظر پرداختند. وزیر امور خارجه ایران با اشاره به جایگاه چین به‌عنوان شریک راهبردی و قابل اعتماد جمهوری اسلامی ایران، بر اهمیت توسعه همکاری‌ها در سطوح دوجانبه و چندجانبه، از جمله در چهارچوب سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس تاکید کرد. عراقچی با تبیین سیاست نگاه آسیایی جمهوری اسلامی ایران و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، تعامل نزدیک‌تر میان کشورهای هم‌فکر از جمله ایران و چین را برای مقابله با قلدرمآبی و یکجانبه‌گرایی ضروری دانست و بر عزم راسخ ایران برای گسترش همه‌جانبه روابط با چین تاکید کرد.
محکومیت تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه، سیاست آمریکا در اعمال تحریم علیه ملت ایران را نشانه روشنی از رویکرد خصمانه سیاست‌گذاران آمریکایی نسبت به مردم ایران و بی‌اعتنایی آنها به حاکمیت قانون و حقوق بشر دانست و افزود: وابستگی ساختاری دولت‌های ایالات‌متحده به تحریم اقتصادی کشورهای در حال توسعه، به‌عنوان ابزاری برای ارعاب و فشار سیاسی، ناقض اصول و قواعد بنیادین منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل است و علاوه بر اینکه بنیان‌های حاکمیت قانون و قواعد تجارت آزاد را سُست می‌کند، موجب نقض فاحش حقوق بنیادین بشری مردمان تحت تحریم، به‌ویژه حق توسعه، می‌شود و در موارد متعدد مصداق جنایت علیه بشریت به شمار می‌آید. آن‌گونه که ایلنا گزارش داده: بقائی ادامه اعمال تحریم علیه بخش‌های مختلف اقتصادی و تجاری ایران را اقدامی قلدرمآبانه و غیرقانونی دانست که در تناقض صریح با ادعای آمریکا برای گفت‌وگو و مذاکره بوده و نشان‌دهنده نبود حُسن نیت و فقدان جدیت آمریکا در این رابطه است. سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه ملت ایران به‌عنوان اقدامی متخلفانه، خودسرانه و مغایر با اصول و قواعد بنیادین حقوق بین‌الملل، مستوجب مسئولیت بین‌المللی دولت آمریکاست و آمریکا باید به خاطر نقض‌های فاحش حقوق بشر ناشی از این اقدامات مجرمانه پاسخگو باشد.
دیدار بی‌سابقه رهبران سوریه و عراق
شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق اخیراً با میانجیگری مقام قطری با احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه در دوحه ملاقات کرد. این دیدار برای نخستین‌بار از زمان سقوط دولت بشار اسد در دمشق انجام شده است. به باور گروهی از ناظران این مذاکرات که با میانجیگری «شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی» امیر قطر برگزار شد، نقطه عطفی نه‌تنها در روابط عراق و سوریه، بلکه در چشم‌انداز منطقه‌ای پس از دوران اسد به شمار می‌رود. احمد الشرع از زمان آغاز به کار خود در اوایل سال جاری، به چندین پایتخت عربی حوزه خلیج‌فارس سفر کرده بود. در عین حال دیدار با السودانی نخستین ملاقات او با مقام‌های عالی‌رتبه عراق محسوب می‌شود. از این‌رو اهمیت این دیدار تنها در جنبه نمادین آن خلاصه نمی‌شود، بلکه از نظر محتوایی نیز حائز اهمیت است، چراکه به ادعای ناظران نشان از آغاز تلاش‌های سوریه برای ازسرگیری ارتباط با بازیگرانی است که در مدار ایران قرار دارند. در همین راستا وب‌سایت امواج مدیا با انتشار گزارشی به نقل از منابع سیاسی آگاه مدعی شد: السودانی و الشرع در این دیدار گفت‌وگوهای جامعی درباره امنیت منطقه‌ای، کنترل مرزها و مبارزه با تروریسم انجام دادند. همچنین طرفین بر این باورند که بعد از تحولاتی که اخیراً رخ داده، احیای هماهنگی میان بغداد و دمشق به نفع هر دو طرف است. این منابع مطلع که نخواستند نامشان فاش شود در گفت‌وگو با این وب‌سایت اعلام کردند که یکی از دستاوردهای ملموس این مذاکرات، توافق اولیه بر سر بازگشایی گذرگاه‌های رسمی مرزی بوده است. در این میان در اقدامی قابل تامل، نخست‌وزیر عراق دعوت‌نامه‌ای رسمی به احمد الشرع ارائه داد تا در نشست پیش‌روی اتحادیه عرب که ماه آینده در بغداد برگزار خواهد شد، شرکت کند. در صورت پذیرش این دعوت، این نخستین حضور سوریه در چنین نشستی از زمان سقوط دولت بشار اسد در اواخر سال گذشته خواهد بود. هر چند الشرع پیشتر در ماه مارس، برای شرکت در نشست اضطراری اتحادیه عرب درباره فلسطین، به عربستان سعودی سفر کرده بود. در این میان تحلیلگران با اشاره به نقش قطر در میزبانی این دیدار مدعی‌اند که هرچند دوحه در سال‌های گذشته یکی از منتقدان سرسخت دولت اسد به شمار می‌رفت، اما سیاست دیپلماتیک کنونی این کشور رویکردی عمل‌گرایانه‌تر در پیش گرفته است. از طرفی دیدار با نخست‌وزیر عراق برای شخص احمد الشرع، نشان‌دهنده تلاش برای گسترش دایره تعاملات سیاسی فراتر از پادشاهی‌های عرب حاشیه خلیج فارس است. این تعامل حتی برای برقراری ارتباط با بازیگران عربی که روابط امنیتی و سیاسی عمیقی با تهران دارند نیز ارزشمند است.
پوتین معاهده مشارکت راهبردی ایران و روسیه را امضا کرد
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، قانونی را به امضا رساند که توافق‌نامه مشارکت راهبردی جامع با ایران را تصویب می‌کند. سند مربوط به این قانون در وب‌سایت انتشارات رسمی اعمال حقوقی فدراسیون روسیه قرار گرفت. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: این قرارداد در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (اواخر دی‌ماه ۱۴۰۳) در جریان سفر «مسعود پزشکیان»، رئیس‌جمهور ایران به مسکو میان سران دو کشور امضا شد. بنابر گزارش ریانووستی، این سند قرار است جایگزین معاهده فعلی مبانی روابط و اصول همکاری بین روسیه و ایران شود که در سال ۲۰۰۱ امضا شد. کار بر روی توافق‌نامه جدید از سال ۲۰۲۲ آغاز شد و در ژوئن سال گذشته مشخص شد که طرفین بر سر متن آن توافق کره‌اند. همان‌طور که پیشتر در کرملین به آن اشاره شده است، این سند منعکس‌کننده گسترش روابط دوجانبه میان تهران و مسکو به سطح جدیدی است.