رویای تجارت آزاد

  آیسان تنها: اقلیم ایران برای تجارت مساعد است. مثلاً آنکه 15 کشور همسایه داریم که راه‌های آبی و خشکی ما را به آن متصل می‌کند. یا در مسیر راه میان اتصال شرق آسیا و اروپا هستیم. همچنین برای ایران امکان اتصال کشورهای شمالی با کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس وجود دارد. در شمال دریای خزر و در جنوب خلیج‌فارس و دریای عمان قابلیت دسترسی به بیش از 5800 کیلومترمربع نوار ساحلی را در اختیار ایران قرار داده است. اینها همگی یعنی جغرافیای ایران‌زمین از موهبت طبیعی برای تجارت برخوردار است. هرچند قدر دانسته نشده و بسیاری از فرصت‌ها از دست می‌رود. بررسی‌ها نشان می‌دهد در یک دهه اخیر اوضاع تجارت برای ایران نه‌تنها بهبود نیافته بلکه نامساعدتر هم شده است. مثلاً طبق آمارهای اتاق تهران در بازه زمانی ده‌ساله 1390 تا 1400، روند عمومی صادرات و واردات واقعی کالاها و خدمات ایران، نزولی بوده است. آن‌طور که مثلاً در این 10 سال میانگین رشد واقعی سالانه صادرات کالاها و خدمات منفی 1 /29 درصد گزارش شده و در عین حال رشد واقعی سالانه واردات کالاها و خدمات نیز طی سال‌های 1390 تا 1400 افتی 9 /12درصدی داشته است. در حالی که در ایران شاهد نزول صادرات و واردات واقعی بوده‌ایم ولی می‌دانیم که اقتصاد جهانی در چند دهه گذشته رشد قابل توجه در تجارت را تجربه کرده است. بسیاری از کشورهای در حال توسعه نیز در این راستا اقدامات موثری انجام داده‌اند. به عنوان مثال مطالعه مشترک سازمان تجارت جهانی و بانک جهانی نشان می‌دهد که سهم مجموع کشورهای در حال توسعه در صادرات جهانی از 16 درصد در سال 1990 به 39 درصد در سال 2021 افزایش یافته است. اقدام مهم بسیاری از کشورها در این زمینه آزادسازی در روابط تجاری بوده است. در این میان برای کشورهای بسیاری همکاری‌های منطقه‌ای اولویت داشته است. مثل اخباری که این روزها از تلاش برای افزایش تجارت در میان کشورهای همسایه در غیاب ایران می‌شنویم. گرچه اوضاع تجارت به صورت رسمی مناسب نیست ولی به هر حال قاچاق کالا در مرزهای کشور جریان دارد. قاچاقچیانی که تلاش می‌کنند با دور زدن موانع و محدودیت‌های داخلی و تحریم‌های خارجی کالای مورد نیاز مردم ایران را به بازار برسانند. انتظار بسیاری از دولت این است که دست‌کم در این فقره دست از ایجاد محدودیت‌ها و موانع بردارد. چرا که ناظران خوب می‌دانند در سال‌های تحریم افرادی که قاچاقچی نام دارند چگونه با فعالیت‌های تجاری خود مانع بروز بحران‌های بزرگ‌تر برای اقتصاد ایران شده‌اند.