ذی‌نفعان قمار آنلاین
آیا طرح مجلس راه شرط‌بندی را مسدود می‌کند؟
مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، گفت: جریان دستگیری و اعتراف یکی از مقامران معروف در این روزها سروصدای زیادی به پا کرد و بار دیگر مساله را به سطح اخبار آورد. در ایران از چندسال پیش تب قمار کم‌کم بالا گرفت با آنکه قمارخانه‌ای در کار نبود. فضای مجازی و بازی آنلاین رواج پیدا کرد و برخی را می‌شد دید که جز بازی‌های رایج قمار بر سر هر چیزی شرط‌بندی می‌کنند؛ از بازی‌های رایج جهانی تا تعداد کارت زردهای دو تیم در لیگ دست دوم فوتبال کلمبیا. کم‌کم آدم‌های مشهور، همان سلبریتی‌های خارج ایران پا به میدان گذاشتند و بازاری پرسود یافتند و در این میدان جولان دادند. همه انگشت به دهان مانده بودند که چطور به این راحتی می‌شود در ایران قمار کرد و از درگاه بانک رسمی مملکت پول آن را جابه‌جا کرد. حتی شایع شد و برخی رسانه‌های فارسی‌زبان نقل هم کردند که این تراکنش‌ها آن‌قدر برای نظام بانکی ایران سودآور است که عزمی برای پیگیری آن وجود ندارد. در کمال تعجب این نکته را یک نماینده مجلس ایران، جواد نیک‌بین نیز تایید کرد و گفت «(بانک‌ها) باید پاسخ دهند که چگونه ظرف مدت کوتاهی چندهزار میلیارد تومان پول جابه‌جا می‌شود؟ این میزان پول نیاز به چندمیلیون کارت دارد؟ چگونه درگاه‌های اینترنتی‌شان رصد نمی‌شوند؟» و با اشاره مستقیم به موضوع گفت: «بانک‌ها برای اینکه تراکنششان بالا برود و سود بیشتری به دست بیاورند، به این موضوع که مثلاً ظرف ۲۴ ساعت ۲۰ هزار میلیارد تومان به حساب یک سایت واریز می‌شود، توجهی نمی‌کنند و این موارد را ارزیابی نمی‌کنند.»
آنگونه که شرق گزارش داده است، آغاز واکنش جدی مقام‌های مسوول به گفته محرمیان از سال ۱۳۹۸ آغاز شده و پیگیری مساله جنبه عملی یافته است. در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۹۸ محمد جعفری، دادستان کل ایران، با صدور بخشنامه‌ای تاکید کرده که هرگونه شرط‌بندی آنلاین جرم است. در این بخشنامه تایید شده بود که برخی «روندهای قضایی» در «توجیه کار خود به برخی از استفتائات فقهی استناد نموده‌اند که قمار یا شرط‌بندی در فضای مجازی را مشمول قمار ندانسته‌اند و مشاهده شده با استناد به تفسیر مضیق قوانین کیفری، از مبالغ کلان درآمد نامشروع این افراد رفع توقیف شده است». اخیراً البته در مجلس اقداماتی برای مقابله با قمار آنلاین صورت گرفته است. چندی پیش حسن نوروزی، نایب‌رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس یازدهم شورای اسلامی، از تدوین طرحی برای برخورد با متهمان سایت‌های شرط‌بندی خبر داده بود که بنا بر آن «طرحی تقدیم هیات‌رئیسه شده که موضوع آن تسری مجازات‌ها به شرط‌بندی در فضای مجازی است. در این طرح اتهام افساد فی‌الارض و مجازات اعدام برای متهمان در نظر گرفته شده است»؛ البته این اشد مجازات است. اما حسین محمدصالحی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور در مجلس معتقد بود درصورتی‌که این طرح در مجلس مصوب شود، تاثیرگذار خواهد بود اما نمی‌توان انتظار داشت به‌طورکلی این عمل غیرشرعی را ریشه‌کن کند بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار جهت کاهش ترویج آن باشد.
خروج اقتصاد از رخوت کرونا؟
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد رشد اقتصادی بهار سال ۱۴۰۰ به رقم ۲ /۶ درصد رسیده است. این رقم بیشترین مقدار رشد فصلی، در چهار سال اخیر بوده است. همچنین این چهارمین فصل متوالی است که رشد اقتصادی فصلی، مثبت شده است. آنالیز آمار رشد اقتصادی بهار ۱۴۰۰، چند نکته مهم دارد: نخست اینکه موتور اول رشد اقتصادی «بخش نفت» بوده که این موتور از تابستان سال قبل روشن شده بود؛ اما در بهار سال جاری موتور دوم رشد اقتصادی، یعنی بخش «خدمات» استارت زده است. رشد این بخش به میزان هفت درصد گزارش شده و این رقم نیز بیشترین میزان چهار سال اخیر است. نیمی از تولید ناخالص داخلی، در بخش خدمات شکل می‌گیرد. در شرایطی که رشد این بخش در یک‌سال اخیر، تحت تاثیر کرونا به کما رفته بود، اما در بهار ۱۴۰۰ وضعیت خدمات بهبود یافته است. نکته مثبت دیگر اینکه رشد مصرف خصوصی که نشان‌دهنده هزینه خانوار است، در فصل اول امسال مثبت بوده و این دومین فصل متوالی است که این بخش شاهد رشد مثبت است.
آنگونه که دنیای اقتصاد گزارش داده است، بانک مرکزی رشد اقتصادی بهار سال‌جاری را 2 /6 درصد اعلام کرد. بنا بر گزارش روابط عمومی این نهاد، اقتصاد ایران در سه ماه ابتدایی سال‌جاری با ثبت رشد قابل‌توجه 2 /6 درصد، امسال را با رشد مثبت آغاز کرده است.
بر این اساس، تولید ناخالص داخلی کشور در فصل اول 1400 به قیمت سال پایه 95، با احتساب نفت به رقمی در حدود 7 /347 هزار میلیارد تومان و بدون احتساب نفت به حدود 8 /314 هزار میلیارد رسیده است. در حالی که در سال گذشته بخش خدمات اقتصاد ایران تحت‌تاثیر بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا در رکود بود، در بهار 1400 با رشد هفت‌درصدی بخش‌خدمات، این فعالیت اقتصادی به طور کامل از رکود خارج شده است.
اثر شانگهای
درباره عضویت کامل ایران در «سازمان همکاری شانگهای» در روزهای گذشته به میزان درخور توجهی سخن مطرح شد. چنان‌که بسیار هم نوشته‌اند، همکاری اقتصادی میان کشورهای عضو در پیمان شانگهای با وجود ابراقتصادهایی مانند چین و هند به‌هیچ‌عنوان چشمگیر نیست. همکاری اقتصادی این کشورها حجم بالایی دارد؛ اما ربطی به پیمان ندارد. هنوز منطقه آزاد تجاری در آن تعریف نشده، واحد پول مشترک ندارد و حتی تجارت با پولی غیر از دلار و یورو در آن تحقق نیافته است؛ اما همه این آرزوها وجود دارد. در تاریخ 23 سپتامبر سال 2003 چین در نشست این سازمان پیشنهاد ایجاد منطقه متحد آزاد تجاری را به‌عنوان هدفی بلندمدت مطرح کرد. در زمینه انرژی بحث همکاری میان کشورها در زمینه نفت، گاز و منابع آبی مطرح است و همچنین ایجاد «کلوب انرژی» در سازمان به پیشنهاد روسیه مطرح شد که هنوز تصویب کشورهای عضو را ندارد. درباره جایگزینی تجارت با دلار؛ این مساله آرزوی دیرینه بسیاری از کشورها بوده و هست. از روسیه گرفته تا لیبی قذافی و ونزوئلای چاوس و بسیاری دیگر حتی صدام که هیچ‌کدام جز روسیه عاقبت‌به‌خیر نشدند.
آنگونه که شرق گزارش داده است، حتی مجموع کشورهای اوپک نیز زمانی بدشان نمی‌آمد که حداقل معاملاتشان را با اروپا به یورو تبدیل کنند. تمایل از جهت اروپا نیز وجود داشت و در سال 2003 گرهارد شرودر آلمانی به پوتین پیشنهاد کرد پول انرژی دریافتی را به یورو پرداخت کنند. پیشنهاد را از جانب اوپک نماینده ایران، جواد یارجانی، یک سال پیش از حمله آمریکا به عراق در نشستی در اسپانیا به اروپا ارائه کرد که البته به جایی نرسید. ظاهراً عراق موفقیت‌هایی در دریافت یورو در مقابل نفت پیدا کرده بود؛ اما همبستگی میان حمله به عراق و این موضوع به‌هیچ‌عنوان ثابت‌شده نیست؛ اما بار دیگر و در سال‌های 2007 و 2008 این مبحث در شانگهای مطرح شد. سخنان ولادیمیر پوتین را می‌توان عصاره چرایی شکل‌گیری سازمانی نظیر سازمان همکاری شانگهای دانست. سخنان پوتین در اکتبر سال 2008 خطاب به اعضا به نقل از «راشا تودی» این است که «اکنون به‌وضوح می‌توان شکست انحصار مالی دنیا را مشاهده کرد و نیز شکست خودخواهی اقتصادی را. برای حل این مشکل روسیه برای تغییر ساختار سیستم مالی جهان مشارکت خواهد کرد... . جهان اکنون شاهد سربرآوردن موقعیت ژئوپولیتیکی است که از نظر کیفی متفاوت از گذشته است؛ مراکز اقتصادی و سیاسی جدید سر برآورده‌اند. ما نظاره‌گر و نیز مشارکت‌کننده در مسیر تغییر امنیت منطقه‌ای و معماری توسعه جهان که مطابق واقعیات نوین جهان در قرن 21 باشد، خواهیم بود»؛ اما این آرزوها محقق خواهند شد؟ معلوم نیست. اگر محقق بشوند، خوب است؟ معلوم نیست. عضویت ایران در آن موفقیت‌آمیز است؟ باز هم معلوم نیست.
گشایش در صادرات به همسایه‌ها
هفته گذشته رئیس سازمان توسعه تجارت از آغاز فرآیند ایفای تعهدات ریالی صادرکنندگان به عراق و افغانستان خبر داد. از ابتدای سال ۱۳۹۷ و همزمان با آغاز تحریم‌های جدید آمریکا، دولت اعلام کرد برای تضمین تامین ارز موردنیاز کشور، صادرکنندگان غیرنفتی موظف‌اند در قالب تعهد ارزی، بخشی از درآمد حاصل از فروش محصولات خود را در بازارهای بین‌المللی به کشور بازگردانند. بخش مهمی از این تعهد در سامانه نیما انجام می‌شود که در آن واردکنندگان نسبت به خرید ارز صادرکنندگان اقدام کرده و فرآیند را زیرنظر بانک مرکزی نهایی می‌کنند.
در سال‌های گذشته بارها میان بخش خصوصی و بانک مرکزی بر سر نحوه ایفای این تعهد اختلاف نظر به وجود آمد. یکی از اصلی‌ترین این چالش‌ها مربوط به مجوز واردات در ازای صادرات بود که اجرای آن چند بار از سوی دولت آغاز و دوباره متوقف شد. در کنار آن، برخی صادرکنندگان نیز شرایط خاصی داشتند. با توجه به تحریم‌های بانکی عده‌ای از صادرکنندگان اعلام کردند امکان بازگشت ارز در زمان اعلامی را ندارند و همین موضوع به ابطال برخی کارت‌های بازرگانی و حتی پیگیری قضایی منجر شد. در کنار آن، برخی صادرکنندگان به دو کشور عراق و افغانستان، صادرات خود را به شکل ریالی انجام داده بودند و از این‌رو امکان بازگشت ارز از این محل برایشان وجود نداشت. در ماه‌های گذشته بارها خبرهایی از صدور مجوز برای ایفای تعهدات ریالی آنها مطرح شده بود اما حالا علیرضا پیمان‌پاک رئیس سازمان توسعه تجارت رسماً اعلام کرده که این فرآیند آغاز شده است.
تورم نگرانکننده اقتصاد ایران
اتاق بازرگانی تهران در جدیدترین جلسه هیات نمایندگانش به مرور وضعیت برخی شاخص‌های کلان در اقتصاد ایران پرداخت که نشان‌دهنده بهبود نسبی در برخی حوزه‌ها و نگرانی در برخی از دیگر بخش‌ها است. ارزیابی‌های این اتاق نشان می‌دهد وضعیت شیوع کرونا در موج پنجم وارد فاز نزولی شده و در بسیاری از نقاط کشور، میزان ابتلا و مرگ‌و‌میر روندی کاهشی دارد. با افزایش سرعت واکسیناسیون این امید وجود دارد که اقتصاد ایران با سرعت بیشتری به سمت عادی‌سازی حرکت کند و در این روند بخشی از فشار وارد‌آمده به اقشار کم‌درآمد کاهش یابد.
طبق گزارش ایسنا، در رابطه با شاخص‌های کلان اقتصادی، تورم همچنان اصلی‌ترین عامل نگرانکننده در اقتصاد ایران به شمار می‌رود. بررسی‌ها نشان می‌دهد ایران در تیرماه بیش از ۴۳ درصد تورم داشته و تنها آرژانتین در میان اقتصادهای منتخب با تورم ۵۱درصدی عملکرد بدتری از ایران به ثبت رسانده است. در طول این مدت، تورم ترکیه ۱۹ درصد، برزیل ۹ درصد، پاکستان 4 /8 درصد، عراق 4 /7 درصد و روسیه 5 /6 درصد بوده است. تورم عربستان سعودی 4 /0 درصد و چین یک درصد بوده است. به این ترتیب تورم ایران در این مدت 9 /5 برابر عراق و 3 /2 برابر ترکیه بوده است.
در این بین میزان افزایش ماهانه پایه پولی کشور همچنان روند صعودی خود را ادامه داده و افزایش ماهانه نقدینگی نیز در مرداد امسال به ۳۹۲۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. در حوزه رشد اقتصادی، شرایط ایران نسبت به گذشته بهبود قابل توجهی را نشان می‌دهد. بر اساس برآوردهای بانک مرکزی، رشد اقتصادی ایران 4 /7 و بر اساس برآورد مرکز آمار رشد اقتصادی 6 /7 درصد بوده است. در میان بخش‌های مختلف، نفت با رشد بیش از ۲۰ درصد بهترین عملکرد را داشته و پس از آن رشد صنعت قرار دارد. رشد بخش ساختمان اما بر اساس برآورد بانک مرکزی منفی بوده است.
در حوزه تجارت خارجی نیز عملکرد در بخش‌های مختلف متفاوت است. میزان صادرات غیرنفتی ایران به ترکیه به شکل قابل توجهی افزایش یافته و تراز تجاری مثبت در تعامل با چین نیز حفظ شده است. این در حالی است که صادرات غیرنفتی ایران به اتحادیه اروپا 8 /7 درصد کاهش یافته و واردات از این اتحادیه نیز کاهشی 6 /18درصدی را نشان می‌دهد. در هفت‌ماهه سال ۲۰۲۱ اما صادرات ایران به اروپا حدوداً هشت درصد افزایش یافته است.
♦♦♦
ایسنا: سید محمدرضا میرتاج‌الدینی، نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به جلسه رونمایی از گزارش تفریغ بودجه سال ۹۹ در دیوان محاسبات گفت: طبق گزارش ارائه‌شده دولت دوازدهم در سال ۹۹ یارانه سه دهک بالای کشور را به‌رغم تکلیف قانونی، قطع نکرده است.
ایلنا: احمد پورفلاح، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ایتالیا اظهار داشت: اگر ما سعی کنیم توازنی میان تعاملات خود در دنیا بین کشورهای شرقی و غربی داشته باشیم، مشکلی ایجاد نمی‌شود. اما اگر همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد بگذاریم قطعاً با یکسری محدودیت از طرف دیگر مواجه می‌شویم.
مهر: سید‌جواد سعادتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه ذخایر برنج خارجی برای عرضه به بازار کافی است، گفت: ممنوعیت واردات برنج تا زمان مقرر ادامه می‌یابد.
فارس: هادی قوامی، معاون پارلمانی وزیر اقتصاد گفت: با احتساب یارانه‌های پنهان بخش پتروشیمی، کالاهای اساسی و دارو حدود 105 میلیارد دلار یارانه پنهان در کشور پرداخت می‌شود.
فارس: کمبود و گرانی خوراک طیور، کاهش تولید و سوءمدیریت سه عامل افزایش قیمت تخم‌مرغ است که دولت باید مقابله با انحصار، رانت و فساد در تامین نهاده را در اولویت نخست قرار دهد.
مهر: در حالی که کاظم خاوازی، وزیر سابق جهاد در اواخر فروردین‌ماه امسال، قول خرید هشت میلیون تن گندم را داده بود، بنابر اعلام مسوولان این وزارتخانه میزان خرید گندم تنها به 5 /4 میلیون تن رسیده است.
ایلنا: هاشم اورعی کارشناس انرژی گفت: تقریباً در تمام اروپا قانون شده که تا 2030 اجازه فروش خودرو برقی و دیزلی را نخواهند داد، یعنی عمر خودرو دیزلی تا پایان این دهه است حتی نروژ پایان عصر خودرو بنزینی را سال 2025 اعلام کرده است، یعنی تا 10 سال بعد چیزی به نام خودرو غیربرقی نخواهیم داشت.
تسنیم: زارعی، دبیرکل انجمن صنفی تولید‌کنندگان لوازم خانگی با اشاره به آمار غیررسمی 5 /4 میلیارددلاری قاچاق لوازم خانگی به کشور گفت: با پذیرش این حجم قاچاق کالا؛ حدود یک میلیون فرصت شغلی در حوزه تولید لوازم خانگی را از دست داده‌ایم.
ایسنا: از حدود یک میلیون و ۵۰ هزار نفری که تا 22 شهریورماه برای دریافت وام اجاره ثبت‌نام کرده بودند فقط ۲۳۰ هزار نفر به بانک‌ها معرفی شدند و فقط ۷۰۰۰ نفر این تسهیلات را دریافت کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد الزام معرفی ضامن رسمی مهم‌ترین مانع پیش‌روی متقاضیان است. از طرف دیگر ایرادگیری‌های فراتر از مصوبه برخی بانک‌ها مستاجران را مستاصل کرده است؛ تا جایی که برخی اجاره‌نشین‌ها می‌گویند عطای وام را به لقایش بخشیده‌اند.
♦♦♦
بورس بعد توافق
دنیای اقتصاد نوشت: آیا دستیابی به توافق هسته‌ای و احیای برجام به بازار سرمایه لطمه می‌زند؟ به نظر می‌رسد بسیاری به این اطمینان رسیده‌اند که در صورت حصول چنین توافقی، بازار سرمایه دیگر حالت کنونی را نخواهد داشت. این گزاره به خودی خود درست است اما نه لزوماً به شکل منفی. حقیقت امر این است که با وجود کاهش انتظارات تورمی که در نهایت به افت قیمت ارز می‌انجامد، مواهب برداشته شدن تحریم‌ها برای شرکت‌ها تا حدی هست که بتوان به سودآوری بیشتر بنگاه‌های بورسی خوش‌بین بود. این خوش‌بینی از آنجا نشات می‌گیرد که کاهش هزینه تبادلات مالی، افزایش بازارهای صادراتی، تسهیل شرایط ورود و کاهش قیمت تمام‌شده قطعات و مواد اولیه مورد نیاز تولید گشایش‌هایی خواهد بود که با احیای برجام ایجاد می‌شود.
15 سال یک میلیارد؟
اعتماد نوشت: وام مسکن یک میلیاردتومانی که برای جوانان مطرح است به صورت 15ساله تعیین شده و گفته شده این وام به کسانی تعلق می‌گیرد که برای ۱۵ سال بعد نیاز به مسکن خواهند داشت اما 15 سال انتظار برای دریافت وام یک میلیاردتومانی مسکن زمان زیادی است. ضمن آنکه گفته می‌شود میانگین قیمت هر مترمربع مسکن در تهران حدود 31 میلیون تومان است پس با یک میلیارد تومان در حال حاضر می‌توان 32 متر خانه در مناطق ارزان تهران خرید. اما سوالی که مطرح می‌شود، این است که با میانگین تورمی که در کشور وجود دارد، این میزان وام در سال 1415 چقدر ارزش خواهد داشت و چند متر آپارتمان می‌توان خرید؟
راه‌اندازی سامانه صدور کد رهگیری
ایران نوشت: طبق قانون جهش تولید مسکن، وزارت صمت مکلف شد تا ظرف یک ماه آینده سامانه صدور کد رهگیری برای معاملات املاک و مستغلات اتحادیه مشاوران املاک را به وزارت راه و شهرسازی منتقل کند. قانون جهش تولید شهریورماه از سوی رئیس مجلس به رئیس جمهوری برای اجرا ابلاغ شد. بر اساس ماده ۱۸ قانون جهش تولید مسکن، ثبت تمامی معاملات املاک و مستغلات اعم از خرید، پیش‌خرید، رهن، اجاره، فروش و پیش‌فروش مسکن در سامانه املاک و مستغلات الزامی است؛ چه این معاملات در دفاتر مشاوران املاک به ثبت رسیده و چه خارج از آن و از سوی خود متعاملان انجام شده باشد. همچنین دریافت کد یا شناسه رهگیری معاملات مسکن نیز بدون اخذ وجه، الزامی خواهد بود.
سرنوشت دو طرح مالیاتی
شرق نوشت: مالیات بر خانه‌های خالی از یک طرف و همچنین مالیات گرفتن از سود عایدی سرمایه مانند سود سکه و سود حاصل از فروش مسکن، دو طرح خبرساز یک سال گذشته بوده و همچنان هم درباره شیوه اجرایی و نتایج احتمالی آنها بحث و پرسش‌های متعددی وجود دارد. درباره موضوع اول یعنی مالیات بر خانه‌های خالی به‌تازگی اعلام شده که پس از گذشت ۹ ماه همچنان این مصوبه اجرایی نشده است. درباره مالیات بر عایدی سرمایه نیز عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اعلام کرد پیگیری طرح مالیات بر عایدی سرمایه آغاز شده است. عباس آرگون بیان کرد: کلیات طرح مالیات بر عایدی سرمایه از سوی مجلس تصویب شده و در حال حاضر کمیسیون اقتصادی کار روی جزئیات آن را ادامه می‌دهد.