پایش سختی
چرا محیط کسب‌وکار در فصل تابستان نامساعدتر شده است؟
اگرچه در سه‌ماهه دوم سال، بعد از فرونشستن التهاب انتخابات ریاست‌جمهوری و هیاهوی آن احتمال می‌رفت که ثبات سیاسی و اقتصادی بیشتری حاکم شود و فضای مساعدتری در برابر فعالان اقتصادی قرار گیرد، با این حال نتایج پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران که از سوی اتاق بازرگانی ایران با همکاری اتاق تعاون و اتاق اصناف انجام می‌شود، نشان از تغییرات دیگری دارد.
رضا طهماسبی: اگرچه در سه‌ماهه دوم سال، بعد از فرونشستن التهاب انتخابات ریاست‌جمهوری و هیاهوی آن احتمال می‌رفت که ثبات سیاسی و اقتصادی بیشتری حاکم شود و فضای مساعدتری در برابر فعالان اقتصادی قرار گیرد، با این حال نتایج پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران که از سوی اتاق بازرگانی ایران با همکاری اتاق تعاون و اتاق اصناف انجام می‌شود، نشان از تغییرات دیگری دارد: نامساعدتر شدن فضای کسب‌وکار، ولو اندک، جای تامل دارد. سخت‌تر شدن فضای کسب‌وکار پس از بهبود تدریجی و آهسته این شاخص در سه فصل پیش از تابستان، می‌تواند متاثر از دلایل متفاوتی باشد که جای رسیدگی و بررسی دارد؛ مهم است که چرا 2011 فعال بخش خصوصی در نظرسنجی برای سنجش مولفه‌های این شاخص، نظر به بدتر شدن فضا داده‌اند.
بر اساس گزارشی که از نتایج این پایش منتشر شده است، شاخص ملی کسب‌وکار ایران در تابستان 1396 با 52 /1 درصد تغییر به رقم 77 /5 رسیده است. این رقم برای بهار 96 معادل 69 /5 بود. با این توضیح که بدترین رقم 10 است و عدد شاخص هر چه به 10 نزدیک‌تر شود، نشان از نامساعدتر شدن فضای کسب‌وکار دارد. روند این شاخص در سه فصل پیش از آن با ثبت ارقام 86 /5، 83 /5 و 77 /5 از پاییز 95 تا ابتدای تابستان روندی رو به بهبود را طی کرده بود. اما این رقم در تابستان دوباره افزایش یافت. بر اساس آنچه منتشر شده است این شاخص در هر سه حوزه کشاورزی، صنعت و خدمات روندی نزولی پیدا کرده است. رقم شاخص در سه حوزه کشاورزی، صنعت و خدمات در بهار 96 برابر 50 /5، 52 /5 و 58 /5 بوده که در سه‌ماهه تابستان به 59 /5، 73 /5 و 71 /5 تبدیل شده است. در این میان بخش صنعت بیشتر از دو حوزه دیگر تحت تاثیر بوده است و صنعتگران فضای کاری خود را در این دوره نامساعدتر ارزیابی کرده‌اند. بر اساس نتایج این گزارش فعالان اقتصادی در استان‌های خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان و لرستان با رقمی بالاتر از شش، بیش از سایر استان‌ها از فضای کسب‌وکار گلایه‌مند بوده‌اند. در مقابل در استان‌های گیلان، فارس و مرکزی، کنشگران اقتصادی وضعیت کار را مساعدتر ارزیابی کرده‌اند. با این حال نمره بهترین و بدترین استان از نظر وضعیت شاخص کسب‌وکار حدود 1 /1 واحد یعنی کمی بیش از 10 درصد است و نشان می‌دهد تفاوت چشمگیری بین استان‌های مختلف از این نظر وجود ندارد و تمامی کشور از نامساعد بودن این شاخص رنج می‌برند.
با توجه به اینکه قاطبه مولفه‌های مورد سنجش در این شاخصه معطوف به کارکرد دولت است می‌توان به این نتیجه احتمالی رسید که فعالان بخش خصوصی از عملکرد دولت که در سه‌ماهه تابستان گرفتار رای اعتماد وزیران و عزل و نصب مدیران بوده است، رضایت ندارند. تغییرات اندک در کابینه، عدم استفاده از چهره‌های جدید و فقدان نشانه بارزی از تغییر و تحول در اقتصاد ایران می‌تواند باعث این نگاه انتقادی و گلایه‌آمیز باشد. فعالان بخش خصوصی انتظار داشتند دولت دوازدهم در ادامه مسیر اصلاحی قبل، با روندی جدی‌تر و سریع‌تر اصلاحات ساختاری در اقتصاد ایران مانند تعیین تکلیف ارز تک‌نرخی را مدنظر قرار دهد. با این همه شواهد نشان از محافظه‌کارتر شدن دولت دارد و این مساله می‌تواند دلیل مهم نومیدی مقطعی فعالان اقتصادی و نامساعدتر دیدن فضای کسب‌وکار باشد. باید امید داشت این نومیدی تداوم نیابد.
