زیست ناپایدار
انحلال سازمان‌های محیط زیستی؛ اصلاح ساختار یا تهدید امنیت زیستی؟
انحلال یا ادغام نهادهای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی، پدیده‌ای است که در بسیاری از کشورها رخ داده و پیامدهای پیچیده‌ای بر سیاست عمومی، اقتصاد و زیست‌بوم‌ها داشته است. از استرالیا گرفته که وزارتخانه‌های محیط زیستی آن طی یک دهه چندین‌بار دستخوش انحلال و ادغام شدند تا بریتانیا که با کاهش بودجه، آژانس محیط زیست خود را تضعیف‌شده می‌بیند، همگی نشان می‌دهند که این روند بیش از آنکه صرفاً فنی باشد، ریشه در تصمیمات سیاسی و اقتصادی دارد. حتی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) نیز به دلیل ضعف نهادی و ناپایداری منابع مالی، همواره در معرض بازنگری‌های ساختاری بوده است.
ایران نیز در هفته‌های اخیر درگیر چنین تصمیمی بوده است. مصوبه شورای عالی اداری برای واگذاری بخشی از وظایف سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به وزارت جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست، بحث‌های فراوانی برانگیخته است. حامیان این تغییر، آن را در راستای کوچک‌سازی دولت و جلوگیری از موازی‌کاری می‌دانند، اما منتقدان هشدار می‌دهند که چنین اقدامی در شرایط بحران آب، فرونشست زمین و گسترش بیابان‌زایی می‌تواند به معنای رها کردن عرصه‌های ملی باشد. تجربه‌های گذشته نیز نشان داده است که هرگاه ساختارهای تخصصی منابع طبیعی تضعیف شده‌اند، تغییر کاربری اراضی شدت گرفته و سوداگران بیشترین منفعت را برده‌اند.
در این پرونده، تجارت فردا به بررسی نمونه‌های بین‌المللی و داخلی انحلال یا ادغام نهادهای محیط زیستی می‌پردازد و این پرسش کلیدی را پیش می‌کشد: آیا بازطراحی ساختار سازمان‌های منابع طبیعی و محیط زیست، فرصتی برای چابک‌سازی است یا تهدیدی برای امنیت زیستی نسل‌های آینده؟
