جاده مسدود

  بهاره چراغی: راه برای واردات واکسن کرونا توسط بخش‌ خصوصی باز شده اما این تز سازمان غذا و دارو و البته رئیس‌جمهوری، آنچنان مورد استقبال فعالان بخش‌ خصوصی قرار نگرفته است. هفته دوم فروردین‌ماه 1400، حسن روحانی، در جلسه هیات دولت اعلام کرد شرکت‌های بخش ‌خصوصی می‌توانند با استفاده از ارز نیمایی، واکسن کووید 19 وارد کنند. او در این جلسه به مصوبه ستاد ملی کرونا اشاره کرد که بخش‌خصوصی اجازه دارد اقدام به واردات واکسن‌های مورد تایید وزارت بهداشت کند. سازمان غذا ‌و ‌دارو در حالی به شرکت‌های خصوصی واردکننده دارو پیشنهاد واسطه‌گری برای خریداری واکسن‌های کرونا از دنیا را داده، که واردکنندگان می‌گویند کشورهای دیگر واکسن‌ها را از مدت‌ها قبل رزرو کرده‌اند و فرصت خریداری واکسن از دست رفته است. ضمن اینکه ایران اولویت شرکت‌های بزرگ و معتبر تولید واکسن کرونا نیست و شاید ماه‌ها زمان ببرد تا نوبت خرید حتی یک میلیون دوز واکسن از راه برسد. همزمان عده‌ای معتقدند ورود بخش‌خصوصی به بازار واردات واکسن ممکن است به نگرانی‌هایی در زمینه رانت ارزی هم دامن بزند. همچنین برخی معتقدند حجم قابل‌توجهی از واکسن مورد نیاز برای واکسیناسیون کشور، باید در قدم اول از سوی دولت برداشته شود و تامین کمتر از 30 درصد از نیاز کشور، به بخش‌خصوصی سپرده شود. در غیر این صورت این روش تهیه واکسن باعث بروز انتقادها و تبعیض‌هایی می‌شود چراکه قشر محدودی توانایی خرید واکسن را خواهند داشت. چشم‌انداز مبهم و مه‌آلود عاقبت تامین واکسن کرونا از سوی بخش‌خصوصی، حالا این پرسش را مطرح می‌کند که چه دلایلی باعث شد فعالان اقتصادی، مایل به ورود به این موضوع نباشند. رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران می‌گوید برای بخش‌خصوصی رمقی باقی نمانده که واکسن تهیه کند. اما تنها این اظهارنظر، کل واقعیت عدم ورود بخش‌خصوصی به این مقوله را نمایان نمی‌کند. بررسی‌های «تجارت فردا» نشان می‌دهد «به رسمیت نشناختن بخش‌ خصوصی از سوی حاکمیت» و در مقابل «عدم اعتماد بخش ‌خصوصی به حاکمیت در خصوص ورود به واردات واکسن»، «مستقل نبودن بخش ‌خصوصی ایران در جوامع بین‌الملل و یکی خوانده شدن با حاکمیت»، «فاصله معنادار واکسیناسیون در ایران با سایر کشورهای واکسینه‌شده»، «نظارت سختگیرانه دولتمردان در حوزه دارو که براساس واقعیت نیست و وابسته به جناح، خط و سیاست است» و «منزوی بودن ایران در فضای بین‌الملل و خروج خودخواسته از دهکده جهانی» از مهم‌ترین دلایلی هستند که باعث شده بخش‌ خصوصی برای خرید واکسن، علاقه‌ای از خود نشان ندهد. از سوی دیگر فعالان اقتصادی معتقدند، نمی‌توان به لحاظ سیاسی با بسیاری از کشورها روابط محدودی داشت و بعد انتظار داشت شرکت‌های بزرگ تولیدکننده واکسن در دنیا، با شرکت‌های تارومار‌شده ایرانی که به لحاظ شرایط اقتصادی نامطلوب در داخل دیگر قدرت و زوری ندارند، همکاری مساعدی داشته باشند. آنها می‌گویند نباید از بخش‌خصوصی رنجور و نحیفی که نتیجه چند سال شرایط بد اقتصادی و سیاسی است، انتظار داشت بار سنگین ورود واکسن به کشور را به دوش بکشد. آن هم در صورتی که نه قدرت مالی برایشان باقی مانده و نه رابطه‌ای که به آن چنگ بیندازند.