انعطاف در قوانین

در مورد پیشنهاد مزد منعطف که در آن براساس موقعیت مکانی و زمانی حداقل دستمزد‌ها متفاوت خواهد بود باید اشاره کنم این موضوع ربطی به آماده بودن یا نبودن شرایط اقتصادی کشور ندارد بلکه باید به تدریج فضا را برای اجرای آن فراهم کرد. دلیلی ندارد هرچه به محض اینکه گفته می‌شود فردای آن روز اجرا شود. بلکه باید بتوان کاری کرد که اجرای چنین طرحی بی‌برنامه نباشد. در همه شرایط‌ها می‌توان با برنامه‌ریزی جدی به سمت این چنین مزدی حرکت کرد. در مزد منعطف منظور مدنظر ما این است که در هر استانی مناسب با شرایط اقتصادی آن استان، با رعایت مساله سه‌جانبه‌گرایی یعنی با حضور نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت در مورد دستمزد‌‌ همان استان تصمیماتی گرفته شود. بنده فکر می‌کنم بالاخره روزی باید به این سمت حرکت کنیم تا مشکلات مربوط به دستمزد حل شود. چرا که مثلاً مخارج کسی که در تهران زندگی می‌کند با هزینه‌های کسی که در زاهدان زندگی می‌کند، متفاوت است. ممکن است حداقل مزدی که اعلام می‌شود برای استان زاهدان مناسب باشد اما برای کسی که در شهر تهران زندگی می‌کند به دلیل بالا‌تر بودن مخارج آن چندان کافی نباشد. منظور این است که میزان دستمزدهایی که قرار است به کارگران پرداخت شود می‌تواند با شرایط زمانی و مکانی هماهنگ باشد و هم‌خوانی داشته باشد. با وجود این، نباید مانند آنچه در اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها تجربه کردیم، اتفاق بیفتد. در طرح هدفمندسازی یارانه‌ها، هرچند ما سال‌ها منتظر اجرای آن بودیم اما در عمل بسیار نادرست اجرا ‌شد و با وجود اهداف خوبی که داشت اما در عمل آنچه می‌خواستیم حاصل نشد. علت نادرست اجرا شدن آن نیز این بود که به نظر می‌رسد بدون مطالعه این طرح انجام شده که دچار تبعاتی مانند وقوع برخی مشکلات اقتصادی وضعیت فعلی شدیم. این در حالی است که در دوران دولت‌های سازندگی و اصلاحات هرچند این طرح را ما بارها مطرح کرده بودیم اما به انجام نرسیده بود و حال که دولتی می‌خواست آن را انجام بدهد، این چنین طرح بزرگی را بدون مطالعه و بسیار غلط انجام داده است. در مزد منعطف نیز اگر قرار باشد به تدریج به سمت آن حرکت کنیم باید در کنار مطالعاتی که در این مورد می‌شود، به تجربه کشورهای دیگر در این زمینه توجه کنیم. اکنون در کشورهای بزرگ و اروپا وضعیت به همین شکل است که سطح دستمزد در شهرها یا ایالت‌های مختلف یکی نیست. مثلاً سطح دستمزدها در منطقه سیبری با شهر مسکو روسیه و شهرها و استان‌های بزرگ دیگر این کشور یکی نیست. با وجود این، نباید این نکته را فراموش کرد که مساله دستمزد، مساله ساده‌ای نیست بلکه موضوع دستمزد خیلی پیچیده است و باید جوانب مرتبط با تصمیم‌گیری‌های مزدی را بررسی کرد. از سوی دیگر قانون هم نباید بدون انعطاف باشد. مثلاً اکنون سن کار در قانون کار 15 سال است و کودکان کوچک‌تر از این سن، ممنوعیت اشتغال دارند اما با وجود این، خانواده‌ای که چهار، پنج فرزند دارد و می‌بیند که مثلاً تنها با قالی‌بافی این کودکانش معیشت‌شان تامین می‌شود اصلاً توجهی به قانون نمی‌کند. این نشان می‌دهد نمی‌توان یک قانون بدون انعطاف لحاظ کرد، در واقع قانون باید منعطف باشد، چرا که هر قانونی می‌تواند در زمان و مکان خودش درست و باواقعیت مطابقت داشته باشد.