درمان رشد

سرانجام تعداد آنها به دو نفر رسید. نمایندگان حزب محافظه‌کار در 20 جولای ریشی سوناک، وزیر سابق دارایی و لیز تراس، وزیر امور خارجه را برای رقابت بر سر رهبری حزب و جایگاه نخست‌وزیری آینده بریتانیا برگزیدند. این نامزدها که در هفته‌های آتی بر سر کسب آرای اعضای حزب محافظه‌کار با یکدیگر رقابت خواهند کرد حداقل بر سر یک موضوع با یکدیگر هم‌عقیده‌اند: بریتانیا به شدت به رشد نیاز دارد. دوران 15ساله بین 2004 و 2019 ضعیف‌ترین دوره رشد تولید ناخالص داخلی سرانه پس از دوره رکود سال‌های 1919 تا 1934 به‌شمار می‌رود. همچنین این دوره قبل از وقوع تکانه‌های برگزیت و کووید 19 بود. تقویت رشد لرزان بریتانیا علاوه بر شناسایی موارد عقب‌افتادگی به ارزیابی صادقانه از نقاط قوت کشور نیاز دارد. شاید این امر بسیار واضح به نظر برسد اما لازم است مطرح شود. حزب محافظه‌کار در انتخابات سال 2019 با وعده جدایی از بزرگ‌ترین شریک تجاری بریتانیا به قدرت رسید. بزرگ‌ترین هدف دولت بوریس جانسون برقراری مساوات بود. این طرح به منظور کاهش نابرابری منطقه‌ای به اجرا درآمد اما بیشتر بهانه‌ای بود تا به مناطق موفق رسیدگی شود. صنعت خدمات مالی که یکی از بزرگ‌ترین دارایی‌های کشور است در مذاکرات برگزیت مورد غفلت قرار گرفت. برگزیت یک واقعیت است و فرصت‌هایی را با خود به همراه می‌آورد. باید کارهای بیشتری انجام گیرد تا بهره‌وری در شهرهای شمالی افزایش یابد. اما اگر محافظه‌کاران قصد دارند یک‌بار دیگر حزبی رشدگرا باشند باید سرسختانه بر نقاط قوت بریتانیا متمرکز شوند. 

این نقاط کاملاً برجسته هستند و از میان آنها می‌توان به برتری علمی، دانشگاه‌های پرکیفیت و فرهنگ سالم بنگاه‌های نوپا اشاره کرد اما مهم‌ترین نقطه صنعت علوم زیستی است. بریتانیا چهار دانشگاه از 10 دانشگاه برتر علوم زیستی جهان را در خود جای داده است و تمام آنها در مثلث طلایی آکسفورد، کمبریج و لندن واقع شده‌اند. شرکت‌ها رو به شکوفایی گذاشته‌اند. بنگاه‌های علوم زیستی بریتانیا موفق شدند در سال 2021، 5 /4 میلیارد پوند (4 /5 میلیارد دلار) سرمایه جذب کنند. این رقم در سال 2012، 261 میلیون پوند بود. در بخش خدمات ملی سلامت (NHS) نیز یک دارایی بسیار بزرگ وجود دارد: منبع بزرگی از داده‌های آزمایش‌های بالینی و کشف دارو که از نوزادان تا کهنسالان را پوشش می‌دهد. این اکوسیستم در مقابل چالش همه‌گیری قد علم کرد. واکسن استرازنکا ساخت آکسفورد در اولین سال معرفی واکسن‌ها بیش از هر واکسن دیگری جان انسان‌ها (3 /6 میلیون نفر) را نجات داد. آزمایش بهبودی که بزرگ‌ترین آزمایش درباره افراد بستری مبتلا به کووید 19 بود ظرف 9 روز از مرحله پروتکل به اجرا بر روی اولین بیمار رسید. در دوران همه‌گیری، موسسه‌های بریتانیایی توانستند توالی بیش از یک‌چهارم از ژن‌های سارس-کوو-2 را مشخص کنند.

با وجود این، این صنعت موانع زیادی پیش‌رو دارد. از جنبه نظری، سازمان خدمات ملی سلامت باید خریدار متمرکز داروها و محصولات جدید باشد و بازار بزرگی را در اختیار بنگاه‌های نوپا قرار دهد تا به نوآوری بپردازند. اما این سازمان اغلب کند عمل می‌کند، خسیس است و انسجام ندارد. رقیب آن یعنی بازار مراقبت‌های بهداشتی آمریکا با سرعت بیشتری فناوری‌های جدید را می‌پذیرد. فاصله زمانی از تایید یک دارو تا دسترسی بیماران به آن در آلمان 120 و در انگلستان 335 روز است. محدودیت‌ مکان نیز یک مانع دیگر به ویژه در میان مثلث طلایی به‌شمار می‌رود. در سال 2021 کمبریج هیچ فضای آزمایشگاهی نداشت. البته سازندگان ساختمانی قصد دارند به این تقاضا پاسخ دهند. کمبود نیروی کار هم یک نگرانی دیگر است. تا سال 2030، صنعت مراقبت‌های بهداشتی به 133 هزار نیروی جدید نیاز پیدا می‌کند.  مهم‌ترین مانع آن است که سرمایه محلی کافی برای بنگاه‌های جوان فعال در حوزه علوم زیستی و دیگر فناوری‌ها وجود ندارد. سرمایه‌گذاران اغلب بنگاه‌های نوپا را به سمت بازارهای دیگر به‌ویژه آمریکا می‌کشانند چون در آنجا شرکت‌های بزرگ زیادی وجود دارند که قادرند بنگاه‌های نوپای آینده‌دار را خریداری کنند. علاوه بر این، بازارهای عمومی در آمریکا نیز مهمان‌نوازترند. امسال تاکنون بازار سهام لندن کمتر از یک درصد از سرمایه جهانی جذب‌شده در عرضه‌های اولیه را در خود جای داد. بزرگ‌ترین پذیرش بورسی آن که در 18 جولای صورت گرفت به یک شرکت تابعه گلاکسو-اسمیت-کلاین (GlaxoSmithKline)‌ مربوط می‌شود که در زمینه تولید خمیردندان فعالیت می‌کند و یکی از دو بنگاه بزرگ داروسازی مستقر در لندن است. بازار باید از آن رویداد درس بگیرد. رویدادی که هیچ سرمایه‌ای در آن گردآوری نشد و هیچ فناوری جدیدی هم نداشت. برای حل این مشکلات پاسخ‌هایی فناورانه وجود دارد. اگر صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌گران اجازه یابند پول بیشتری را به صندوق‌های خطرپذیر اختصاص دهند شکاف رشد سرمایه کوچک‌تر خواهد شد. هم‌اکنون کمتر از یک درصد از دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌گران در سهام غیربورسی سرمایه‌گذاری می‌شود. هفته گذشته دولت پیشنهادهایی را برای تسهیل فرآیند ثبت در بورس ارائه داد. سال گذشته نیز شغل تکنسین آزمایشگاه را به فهرست کمبودهای نیروی کار افزود تا خارجیانی که تجربه مناسب دارند آسان‌تر بتوانند ویزای کاری بریتانیا را دریافت کنند.  تغییرات واقعی به اراده سیاسی نیاز دارند. ایجاد رشد سریع در صنعت علوم زیستی و کل اقتصاد مستلزم آن است که دولت جدید با واقعیت‌های دشواری روبه‌رو شود. اولین واقعیت به برگزیت بازمی‌گردد. ترک اتحادیه اروپا قطعاً فرصت‌هایی را برای آزادسازی پدید می‌آورد. به عنوان مثال آقای سوناک قصد دارد فرآیند تایید آزمایش‌های بالینی را هموارتر کند. اما همزمان برگزیت چوب‌هایی لای چرخ‌ها می‌گذارد. نظام ناظر دارو در بریتانیا کمتر از همتایان خود در اتحادیه اروپا دارو‌های جدید را تایید می‌کند؛ بخشی به آن دلیل که بنگاه‌ها در همان ابتدا به سمت بازارهای بزرگ‌تر می‌روند. لایحه‌ای که در توافق خروج به ایرلند شمالی مربوط می‌شود مشارکت بریتانیا در بزرگ‌ترین برنامه چندملیتی تامین منابع علمی را به خطر می‌اندازد. اگر محافظه‌کاران همچنان برگزیت را آزمونی ایدئولوژیک تلقی کنند هزینه‌های اقتصادی آن اضافه می‌شود.  جغرافیا حوزه دیگری است که در آن اندیشه‌های محافظه‌کار و منطق اقتصادی با یکدیگر در تقابل قرار می‌گیرند. دولت در سال 2021 طرحی را با عنوان «طاق کمبریج-آکسفورد» معرفی کرد تا ارتباطات بین دو شهر را سرعت بخشد. این طرح از نظر بنیادی عاقلانه و منطقی بود. هم‌اکنون سریع‌ترین مسیر بین دو شهر راه‌آهنی است که از لندن می‌گذرد. با وجود این طرح بدون سروصدا کنار گذاشته شد چون گمان می‌رفت با طرح برقراری مساوات در تضاد باشد و دولت نیز تمایلی ندارد طرحی را اجرا کند که دیدگاه‌های رای‌دهندگان را آشفته می‌کند. منطقی است که نگران آن باشیم که دولت جانب برندگان را گیرد اما سیاست در بریتانیا به‌گونه‌ای است که وانمود می‌شود طرح‌ها برنده‌ای ندارند.  مناظره‌های رهبری حزب محافظه‌کار درباره رشد تاکنون بر کاهش مالیات‌ها متمرکز بوده‌اند. خانم تراس عقیده دارد که کاهش مالیات رشد اقتصادی را تحریک می‌کند. آقای سوناک به درستی می‌گوید که این کار به افزایش تورم می‌انجامد. آنها در استدلال‌های خود به شعارهای خانم مارگارت تاچر استناد می‌کنند. اما آنچه خانم تاچر را از دیگران متمایز می‌کند شخصیت اوست نه سیاست‌هایش. در‌ آن زمان خروج اقتصاد بریتانیا از باتلاق به عزم راسخ و اراده‌ای پولادین نیاز داشت.

 آن ویژگی‌ها یک‌بار دیگر ضرورت پیدا کرده‌اند. صحبت کردن درباره نیاز به رشد آسان اما پذیرش عواقب آن بسیار دشوار است. باید بده‌بستان‌های دشواری با اتحادیه‌ اروپا انجام گیرد؛ پول بیشتری به سمت مناطقی می‌رود که هم‌اکنون ثروتمند هستند و لازم است تصمیمات سختی در برنامه‌ریزی اتخاذ شود که با اعتراض مردم محلی مواجه خواهند شد. نکته مثبت آن است که بریتانیا به نقاط قوت کلاس جهانی خود افتخار می‌کند. اما باید از این نقاط قوت بهره‌‌برداری کند.