قربانیان سویه نتیجه‌گیری

سویه نتیجه‌نگری در تجزیه و تحلیل خود عواملی را که به رویداد قبلی منجر شده‌اند در نظر نمی‌گیرد. این سوگیری رویدادهایی را که به نتیجه نهایی ختم شده‌اند کمرنگ و بی‌اهمیت جلوه می‌دهد و در عوض بر نتیجه به‌دست‌آمده بیش از اندازه تکیه می‌کند. مثلاً فردی به دلیل اینکه همکارش از خرید و فروش ملک سود بسیار کسب کرده بدون در نظر گرفتن سلامت کلی اقتصاد یا عملکرد خرید و فروش املاک تنها با تمرکز بر پولی که همکارش به دست آورده، تصمیم به سرمایه‌گذاری در ملک می‌گیرد. این مثالی از سوگیری نتیجه‌گیری است. روایت تاریخ همواره چراغ راه آیندگان بوده است و امروزِ جوامع را رقم زده است. حسین مکی یکی از راویان تاریخ معاصر ایران است. کتاب هشت‌جلدی «تاریخ معاصر ایران» از کودتای سوم اسفند 1299 تا نخستین سال‌های سلطنت آخرین شاه ایران را روایت می‌کند. حسین مکی از ارتش رضاشاهی آغاز کرد، در مجلس به جبهه مصدقی‌ها پیوست، اما در بزنگاه انتخاب در جبهه مقابل مصدق قرار گرفت و راهش را از او جدا کرد. نگارش کتاب تاریخ بیست‌ساله ایران چهل سال به طول انجامید. اگرچه این کتاب منتقدان فراوانی دارد اما نمی‌توان منکر زحمات مکی در زمینه تاریخ‌نگاری معاصر ایران و انتقال تجربه دست اول یک رجل سیاسی عصر پهلوی به آیندگان شد.