معادلات تازه

سیدمحمدامین طباطبایی: مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس فرصتی است تا درباره ابعاد مختلف اقتصاد در سطح جهانی بحث و گفت‌وگو صورت گیرد. یکی از مهم‌ترین نشست‌های این مجمع میزگرد انرژی است. این سومین سالی است که تصمیم به برگزاری میزگرد در حوزه انرژی گرفته شده است. اهمیت حوزه انرژی بر هیچ‌کس پوشیده نیست اما آنچه امسال پیش از هر چیز دیگر اهمیت این نشست را بالا می‌برد، تحولاتی است که در ماه‌های پایانی سال 2017 در زمینه تعدیل بازار نفت صورت گرفت. سایت رسمی مجمع، دستور کار این نشست را این‌گونه مطرح کرده است: «با تغییرات ژئوگرافیک و تکنولوژی در عرضه انرژی، نااطمینانی به میزان تقاضا و مطالبه جهانی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای، چه چشم‌اندازی در برابر بازارهای انرژی در سال ۲۰۱۸ وجود دارد؟» نوع انتخاب حاضران در نشست نیز جالب توجه است. ریک پری، وزیر انرژی آمریکا و همتای روس‌اش الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، بیش از همه جلب توجه می‌کنند. اما طبیعی است که همه نگاه‌ها به گفته‌های خالد الفالح، وزیر نفت و صنعت عربستان سعودی، باشد به ویژه با توجه به توافقی که اخیراً بین کشورهای عضو و غیرعضو اوپک و در راس آنها عربستان سعودی و روسیه برای توازن در بازار صورت گرفته است. از عرضه‌کنندگان عمده بازار نفت و گاز که بگذریم، نوبت به یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان سوخت‌های فسیلی در دنیا یعنی هند می‌رسد. دارمندرا پرادان، وزیر نفت هند، دیگر سخنران این نشست است. هند پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه حرکت به سمت انرژی‌های نو داشته است. نهایتاً دانیل یرگین، نایب‌رئیس شرکت بریتانیایی آی‌اچ‌اس مارکیت و کارشناس حوزه انرژی، این چهار وزیر را همراهی می‌کند. میزبانی این میزگرد نیز بر عهده جان دفتریوس، دبیر بازارهای نوظهور در سی‌ان‌ان، است.

  ♦♦♦

جان دفتریوس: به نظرم با وزیر پری شروع کنیم. در حال حاضر با توافقی که بین اعضای اوپک برای تعدیل تولید نفت صورت گرفته است، مواجهیم. اما به نظر می‌رسد نفت شیل آمریکا می‌تواند مخل این روند در سال جاری میلادی باشد. آیا واقعاً برآوردها درباره افزایش تولید از 8 /9 میلیون بشکه در روز به 5 /10 بشکه در روز منطقی به نظر می‌رسد؟

ریک پری: در ابتدا قصد دارم نکته‌ای را یادآور شوم، ما نسلی هستیم که در دهه‌های گذشته نوسانات بسیاری را تجربه کرده‌ایم. پس احتمالاً می‌دانیم چگونه با تحولات خود را تطبیق دهیم. در مورد نفت یا هر مساله دیگری که با صنعت مرتبط است، دو نکته اهمیت دارد، یکی تکنولوژی و دیگری نوآوری که با سرمایه‌گذاری باید همراه شود. حال اگر بخواهم به طور مشخص به سوال شما پاسخ دهم باید بگویم که فکر نمی‌کنم تولید نفت شیل آسیبی به بازار نفت بزند. علاوه بر این، به دلیل اصلاحاتی که در کشورهای مختلف از جمله عربستان سعودی، مکزیک و حتی هند و دیگر کشورهای آسیایی در حال انجام است، به نظرم می‌توان به بهتر شدن تکنولوژی و بسیاری شرایط دیگر امیدوار بود. روزهای خوبی پیش روی ماست.

 دفتریوس: اجازه دهید به سوال قبلی بازگردم، با توجه به توافقی که عربستان و روسیه در زمینه کاهش تولید با یکدیگر داشته‌اند، تا چه حد فضا برای افزایش تولید نفت شیل در آمریکا فراهم است؟ آیا با اعداد ذکرشده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی موافقید؟

 پری: مسلماً من علاقه‌مندم که به شما بگویم این اعداد یقیناً درست هستند، اما واقعیت این است که فعلاً اینها اعدادی بیش نیستند و اقتصاد جهانی در حال حاضر نمی‌تواند آنچه را ما تولید می‌کنیم برای مصرف خود جذب کند.

جان دفتریوس: آیا این وضعیت شما را نگران نمی‌کند؟

خالد الفالح: به نظرم باید این مساله را در چارچوب خاص خودش ببینید. اگر به دهه 1970 بازگردید به یاد خواهید آورد که تولید نفت خام ایالات متحده به 10 میلیون بشکه در روز نزدیک شد، اما تقاضای بازار جهانی بسیار کمتر از امروز بود و همچنان بازهم فضا برای سایر تولیدکنندگان وجود داشت. بنابراین اینکه ایالات متحده بخواهد تولیدش را افزایش دهد و سهم بیشتری را از بازار طلب کند دیگر تولیدکنندگان را نگران نخواهد کرد. به علاوه اگر این مساله را در کنار تحولات سایر نقاط جهان ببینیم متوجه خواهیم شد که در سایر نقاط کاهش‌هایی داشته‌ایم پس این افزایش چندان هم نگران‌کننده نخواهد بود. همچنین باید گفت تولید آمریکا تقریباً در سطح ثابتی قرار داشته است. تصویر بزرگ در تمامی جهان به ما می‌گوید برای اولین‌بار در جهان چیزی حدود 100 میلیون بشکه نفت در روز در حال تقاضاست. پس این بالا و پایین شدن‌ها در حد 5 /1 میلیون بشکه طبیعی خواهد بود. اما در حال حاضر نشانه‌ای از ضرورت برای کاهش تولید از سمت ما وجود ندارد، البته نهایتاً ناچار به کاهش هستیم چراکه درباره یک منبع تجدیدنشدنی صحبت می‌کنیم اما این کار تدریجی خواهد بود. شخصاً به نظرم می‌آید که تا 25 سال آتی، 20 میلیون بشکه دیگر به تقاضای روزانه فعلی اضافه خواهد شد. خاطرم هست که چند سال قبل شاید در همین سالن یکی از همکارانم درباره 95 میلیون بشکه در روز صحبت می‌کرد و ما امروز در مورد 100 میلیون حرف می‌زنیم. در نهایت ما خواهیم توانست خود را با شرایط تطبیق دهیم حتی اگر ایالات متحده قصد چنین افزایشی را داشته باشد.

جان دفتریوس: به نظر شما خوش‌شانسی نیست که همزمان با کاهش شدید در تولید ونزوئلا، آمریکا چنین قصدی دارد؟

 الفالح: فکر می‌کنم این ماهیت بازار است، امروز ونزوئلا فردا کشوری دیگر، این نوسانات همیشه وجود داشته است. ونزوئلا کشور عضو اوپک است و روابط خوبی با ما دارد، بهترین‌ها را برایشان آرزو می‌کنم. نمی‌خواهم بگویم همه کاملاً برنامه‌ریزی‌شده تولید می‌کنند هرچند که نکته خوبی است اما باید قبول کرد که گاه برخی موارد طبق برنامه پیش نمی‌روند. ما زمانی سعی کردیم در حداکثر ظرفیتمان تولید کنیم تا این کاهش جبران شود اما به هر حال باید میزان تولید را با توجه به شرایط مدیریت کرد. در ابتدا مساله فقط مربوط به تولیدکنندگان بود اما در سال 2015 کشورهای مصرف‌کننده نیز به دلیل آثار ثانویه‌ای همچون تورم منفی و نرخ‌های بهره پایین، مشکل را احساس کردند. از همین رو با روسیه و دیگر تولیدکنندگان تصمیم گرفتیم تولید را اندکی حدود سه تا پنج درصد کاهش دهیم تا این شرایط جبران شود.

 دفتریوس: در پایان نشست وین خاطرم هست که گفتید در ابتدای سال 2018 شرایط احتمالاً تغییر خواهد کرد، به نظرتان با توجه به خلأ بزرگی که الان وجود دارد زمان بازبینی در تصمیم‌ها فرارسیده است؟ در غیر این صورت آیا نفت شیل ایالات متحده سهم بازار شما را خواهد گرفت؟

الکساندر نواک: ابتدا می‌خواهم بگویم با گفته‌های همکار سعودی‌ام کاملاً موافقم. نفت شیل نباید چندان ما را نگران کند. ما امروز درباره بازی صد میلیون‌بشکه‌ای صحبت می‌کنیم. در حالی که تولید نفت شیل کمتر از شش میلیون بشکه در روز است. حتی در صورت اضافه شدن شش میلیون بشکه دیگر تا سال 2021، چیزی حدود 12 درصد تقاضای فعلی خواهد بود و نهایتاً دو تا سه درصد به تقاضای فعلی خواهد افزود. باید توجه داشت که این تنها یک راه راضی نگه داشتن بازار است و به دیگر روش‌ها می‌توان تولید را کنترل کرد. همچنین ما باید سطح تقاضای فعلی را حفظ کنیم برای این منظور هرسال تقریباً باید چهار تا پنج درصد میزان تولید را متناسب با شرایط تغییر دهیم. البته کاملاً درک می‌کنیم که قیمت‌های مختلف، سرمایه‌گذاری‌های جایگزین مثل نفت شیل را سودده‌تر خواهد کرد، اما نگران نیستیم، چراکه می‌دانیم در بلندمدت باید به رشد تقاضا پاسخ دهیم. به علاوه به این منظور لازم است برخی سرمایه‌گذاری‌ها و ترمیم‌ها را در درون خود انجام دهیم تا از پس افزایش تقاضا در آینده برآییم، همان‌طور که الفالح اشاره کرد در دو دهه آینده با افزایش تقاضایی 20میلیونی مواجه خواهیم شد. از همین رو توافقی که بین کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بسته شد، نشان از آن دارد که برای پاسخ به تقاضای بازار، کشورهای یادشده حاضرند نه‌تنها مشکلات اقتصادی بلکه مشکلات سیاسی‌شان را کم‌کم حل کنند. رسیدن به چنین توافقی بین 24 کشور واقعاً از لحاظ سیاسی دشوار بود اما حصول آن نشان داد این توافق آینده روشنی خواهد داشت. درنهایت باید بگویم که نوسانات قیمت صرفاً تنها مولفه ما برای تصمیم‌گیری در این رابطه نبوده است. هدف اصلی ما حذف مازاد عرضه البته به صورت تدریجی از بازار بوده است. طبیعی است که در کوتاه‌مدت اثرش را روی قیمت‌ها خواهد گذاشت اما افق دید ما بلندمدت است و به تعادل عرضه و تقاضای بازار می‌نگرد.

جان دفتریوس: با توجه به تصمیم آمریکا، به نظر شما استراتژی بهینه بلندمدت در این زمینه چه خواهد بود؟

 پری: با توجه به تغییری که اخیراً مشاهده شده است، می‌توان گفت ما از بحرانی که چندین سال درگیر آن بودیم تقریباً خارج شده‌ایم. حتی با در نظر گرفتن میزان تولید نفت شیل، تراز کلی در بازار مثبت است و تقاضا حتی در زمستان هم از عرضه جلوتر است. در هفته‌های گذشته شاهد بودیم که مازاد عرضه به مرور کاهش یافت و شرایط فعلی را رقم زد به همین دلیل ما حتی نسبت به فصل زمستان هم در صورت ادامه این روند خوش‌بین هستیم و آن را برای اقتصاد خود و اقتصاد جهانی مثبت ارزیابی می‌کنیم. طبیعی است که هر توافقی روزی به پایان برسد، از همین‌رو معتقدیم در بلندمدت رقابت منصفانه و تعادل عرضه و تقاضا استراتژی اصلی است و چنین تصمیماتی کوتاه‌مدت‌اند. ما از سیاست‌های حمایت‌گرایانه اجتناب کرده و طرفدار رقابت هستیم آن هم به صورتی که عرضه‌کنندگان بتوانند به میزان کافی عرضه کنند و تقاضا نیز همچنان رو به رشد باشد و پاسخ داده شود.

جان دفتریوس: با توجه به افزایش تقاضا که از آن صحبت شد و نیز تحولاتی که در زمینه انرژی در هند شاهد هستیم، به نظرتان تا چه زمانی این روند ادامه خواهد داشت؟

دارماندا پرادان: در ابتدا باید بگویم ظرفیت فعلی بازار ما بیش از چیزی است که امروز در حال مصرف کردن هستیم و تا سال 2040 که افق هدف‌گذاری ماست، این ظرفیت حدوداً دو برابر خواهد شد. هند به شدت در حال سرمایه‌گذاری روی تکنولوژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌برداری از آنهاست، تا سال 2022 بخش قابل توجهی از انرژی را از همین طریق تامین خواهیم کرد. اما نکته اینجاست که فارغ از تحولاتی که از آن صحبت شد، ما اول باید تعادل را در سبد خود به وجود آوریم. می‌توانم پیش‌بینی کنم که هند تا 20 سال آتی همچنان به سوخت‌های فسیلی متکی خواهد بود و این امر از طریق شرکای ما مثل عربستان سعودی امکان‌پذیر خواهد شد، اما سهم انرژی‌های تجدیدپذیر بسیار بیش از چیزی خواهد بود که امروز می‌بینیم. توجه کنید که سرانه مصرف انرژی در کشور ما پایین است، ما کشوری سبز و دوستدار محیط زیست هستیم که هرروز بیشتر توسعه پیدا می‌کنیم. لفظ مناسب برای ما که به دلیل جمعیتمان بخش عمده‌ای از مصرف‌کنندگان را در اختیار داریم، کشور متوازن‌کننده است به این معنی که تا جایی که نیاز داریم به واردات انرژی ادامه خواهیم داد اما در عین حال، به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های جایگزین نیز می‌پردازیم تا در دو دهه آتی بتوانیم در مقیاس وسیع از آنها بهره‌مند شویم. روی دیگر این توازن، نگاه کشورهای تولیدکننده به مصرف‌کننده و بالعکس است. کشور من به عنوان مصرف‌کننده نیز از صحبت‌های امروز درباره نفت شیل نگران نخواهد بود چراکه به اقتصاد هند ضربه نخواهد زد بنابراین در صورتی می‌توان گفت در تعادل قرار داریم که به هر دو سوی ماجرا نگاه کنیم.

جان دفتریوس: نظر شما درباره افزایش تقاضا و تحولات اخیر چیست؟

دانیل یرگین: من بحث اخیر را کنایه‌آمیز می‌دانم به این معنی که از یک‌سو درباره تقاضا و مصرف و راه‌های جایگزین صحبت می‌کنیم و از سوی دیگر، درباره بیشترین افزایش تقاضا در نفت حرف می‌زنیم. می‌گوییم در سال گذشته حدود 90 میلیون خودرو جدید تولید کردیم که حدود 99 درصدشان به بنزین متکی بودند. از همین‌رو معتقدم اتفاقات امروز و فردا و یک سال اخیر پاسخ روشنی به بحث ما نمی‌دهد، بلکه آنچه تعیین‌کننده است افق ما برای 25 یا 30 سال آینده است و بی‌شک میزان تقاضا در آن زمان هم بیش از امروز خواهد بود. بنابراین روند تقاضا همچنان صعودی است و من تقریباً با صحبت الفالح درباره افزایش 20میلیونی تقاضا در روز موافقم. به علاوه راه درازی در پیش داریم تا با سازوکارهای موجود تقاضای روزافزون کشورهای در حال توسعه و نوظهور را پاسخ دهیم.

جان دفتریوس: آیا بازیابی اخیر در ایالات متحده این روند را کند خواهد کرد؟

 یرگین: جالب است که بازار چقدر سریع واکنش نشان می‌دهد. چندی قبل 60 دلار هدف بازار بود و حالا کف قیمت است و از 70 دلار صحبت به میان آمده است. به نظرم تحولات بازارهای دیگر مثل بازار مالی هم در این میان بی‌تاثیر نخواهد بود. درکل اگر اتفاق عجیبی نیفتد با روند فعلی افزایش نفت شیل، فکر می‌کنم قیمت نفت در سال جاری با کاهش مواجه شود و بین 50 تا 60 دلار نوسان کند.

جان دفتریوس: با این اوصاف، فکر می‌کنید بتوانید کف قیمت 60 دلار را حفظ کنید؟

 الفالح: واقعیت این است که ما عدد خاصی را هدف‌گذاری نکرده‌ایم، بلکه شرایط را رصد کرده و به موقع تصمیم می‌گیریم. معیار اصلی برای ما ذخایر تجاری و البته میزان تقاضای بازار است. قیمت خروجی بازار است نه ورودی آن. آنچه مهم است توازن در بازار است. البته قیمت متعاقب میزان سرمایه‌گذاری در مورد روش‌های جایگزین به ما علامت‌دهی می‌کند. جمع‌بندی شرایط موجود از تقاضای صعودی گرفته تا کاهش عرضه، روندی رو به رشد به اندازه تقریباً چهار میلیون بشکه در روز است. توجه کنید سرمایه‌گذاری‌هایی که در اینجا از آن صحبت می‌کنیم زیربنایی بوده و پنج تا هفت سال زمان می‌برد، بنابراین به تنهایی نمی‌توانند روی روند قیمت نفت طی سال جاری تاثیر بگذارند. حتی اگر روند نفت شیل به همین منوال باشد و روند صعودی نفت نیز این‌گونه پیش برود، بازهم به نظرم کافی نخواهد بود و همچنان بازار نیاز دارد تا خود را به تعادل برساند در غیر این صورت بیش از حد واکنش نشان خواهد داد. اما آنچه مسلم است با پیش‌فرض‌های موجود، روند صعودی فعلی در مورد تقاضا ادامه خواهد داشت.

جان دفتریوس: در مورد نشست بعدی اوپک و خروجی احتمالی آن چه فکر می‌کنید؟

 الفالح: فکر نمی‌کنم کسی در مورد قیمت شکایتی داشته باشد، بلکه بیشتر نگران این هستند که قیمت‌ها سبب کاهش تقاضا و افزایش عرضه از منابعی که درباره آنها صحبت کردیم یعنی شیل بشود. به نظرم این بحث‌ها حالتی فرضی هستند و به زمان حاضر مربوط نمی‌شوند. چیزی که من در عمان در دیدار با سایر کشورهای عضو اوپک مشاهده کردم، روندی ثابت و مشخص تا به امروز یعنی 2018 است و در نشست بعدی در ماه ژوئن در وین ما گزارش کمیته‌های مختلف را به همراه پیش‌بینی‌های موجود بررسی خواهیم کرد. تمامی اینها برای این خواهد بود که مطمئن شویم در مسیر درست حرکت می‌کنیم. اما درکل فکر می‌کنم احتمال تغییر در سیاست‌ها بسیار بعید است. فکر می‌کنم زمان آن رسیده است که درباره هدف‌گذاری‌هایمان دقیق‌تر صحبت کنیم. به عبارت دیگر وقتی از پنج سال صحبت می‌کنیم دقیقاً درباره چه بازه زمانی با چه مشخصاتی صحبت می‌کنیم. بازهم تاکید می‌کنم که باید بنشینیم و درباره نیازهای بازار و ذخایر و موجودی‌های فعلی صحبت و با دقت هدف‌گذاری کنیم. همچنین باید درمورد کاهش تدریجی در بازار در نیمه دوم سال جاری تصمیم بگیریم به گونه‌ای که بازار را در فصل پایین بودن تقاضا در سال 2019 با شوک مواجه نکنیم.

 دفتریوس: بسیار خوب، وزیر پری، همچنان که دیدیم تا سال 2021 با یک افزایش از سمت ایالات متحده مواجه خواهیم بود اما آمریکا نمی‌تواند تا سال 2025 این روند را حفظ کند. نظر خود را دراین باره به ما بگویید، آیا در نیمه دوم دهه 2020 آمریکا روند فعلی را نخواهد داشت؟

 پری: دوباره صحبت‌های آغازینم را یادآوری می‌کنم که نباید لزوماً در دام اعداد گرفتار شویم و با خود بگوییم تا فلان سال دیگر نفت نخواهیم داشت چراکه تکنولوژی‌های ما هر روز در حال پیشرفت هستند. به علاوه می‌خواهم بگویم که کمتر داشتن بهتر از هیچ نداشتن و مواجهه با قحطی است. من به خوبی قحطی نفت در اواسط دهه 1970 و اثرش بر اقتصاد جهان را به یاد دارم. به نظرم زمان آن رسیده است که همه فعالان بازار به این سمت پیش بروند که فرصت را در اختیار کشورهایی بگذارند که در بخش تولید صنعتی عملکرد خوبی داشته‌اند. به این ترتیب دامنه بحث گسترده‌تر از این خواهد شد که ما چند نفر صرفاً اینجا بنشینیم و درباره آینده بازار نفت پیش‌بینی‌هایمان را مطرح کنیم. اما مایلم یادآوری کنم که بخش بزرگی از این تصمیم یعنی رونق اقتصاد جهانی به کشورهای تولیدکننده نفت وابسته است، ما و دیگران می‌توانیم عمده تمرکز خود را روی منابع جایگزین مثل انرژی‌های تجدیدپذیر بگذاریم. به نظرم در کل این خوش‌شانسی کشورهایی است که امروز اینجا حضور دارند که می‌توانند با تصمیم‌هایشان برای آینده‌ای بهتر در سطح جهان، قدم بردارند.

 دفتریوس: دوباره تاکید می‌کنم که می‌دانیم قیمت‌های فعلی سبب افزایش سرمایه‌گذاری در نفت شیل شده‌اند، اما با در نظر داشتن افزایش و سپس کاهش این روند، پیش‌بینی شما از سال‌های آتی چیست؟

پری: به طور خلاصه بگویم که نگرانی از این بابت ندارم چراکه به نظرم بازار توانایی پاسخ‌گویی به این بالا و پایین رفتن‌ها را خواهد داشت و شرایط چندان بحرانی نخواهد شد.

 دفتریوس: شاید مثال تلفن‌های هوشمند و تحول سبک زندگی ما در یک دهه اخیر برای درک بهتر سرعت جایگزینی انرژی‌های نو مناسب باشد. آیا قرار است روزی از خواب بیدار شویم و ببینیم تجدیدپذیرها همه زندگی ما را احاطه کرده‌اند؟

 یرگین: اولاً به نظرم کارایی در سوخت‌های فسیلی مساله مهم‌تری نسبت به جایگزینی خودروهای برقی و دیگر روش‌هایی است که به عنوان جایگزین مطرح می‌شوند. ثانیاً، تمایلی برای اشتباه گرفتن و در کنار هم دیدن دو موضوع یعنی نفت و انرژی‌های جایگزین در جهان وجود دارد، که درست به نظر نمی‌رسد. هنگامی که از تجدیدپذیرها صحبت می‌کنیم از خورشید و باد و برق حرف می‌زنیم، اما یک نکته را باید در ذهن داشته باشیم که مصارف نفت در دنیای امروز بسیار گسترده هستند و انطباق هرکدام از آنها با روشی جدید، زمان‌بر و البته هزینه‌بر خواهد بود به همین دلیل است که پیشرفت‌های تکنولوژیک در این زمینه بسیار مهم‌اند. نکته سوم در مورد سرعت تبادلات و صادرات و وارداتی است که ایالات متحده با کشورهای در حال توسعه‌ای مثل هند دارد، این روند در زمینه انرژی بسیار سریع و رو به رشد است. و نهایتاً اینکه در مورد ایالات متحده، تگزاس را می‌توانم مثال بزنم که در چند سال گذشته افزایش قابل توجهی در تولید نفت داشته است و اگر کشورهای عضو اوپک نبودند، جایگاه فوق‌العاده‌ای از نظر حتی تولید می‌توانستند به دست بیاورند. مسلماً سرمایه‌گذاری در انرژی‌های جایگزین و همزمان تلاش برای افزایش کارایی سازوکارهای مبتنی بر نفت ادامه خواهد داشت اما هنوز با نقطه‌ای که بخواهیم در مورد عدم وابستگی به نفت حرف بزنیم فاصله داریم. به هرحال اما خودروهای برقی و دیگر ساختارهای جایگزین نفت و سوخت فسیلی رو به رشد هستند.

دفتریوس: نظر شما در مورد معرفی خودروهای برقی و فراگیری‌شان در بازار طی سال‌های آتی چیست؟

 پری: واقعیت این است که سرمایه‌گذاری‌های زیادی روی خودروهای برقی صورت گرفته است و ایالات متحده تنها کشوری نیست که مشغول انجام این کار است. حتی کشورهای در حال توسعه‌ای مثل هند نیز در این راستا تلاش می‌کنند. اما مساله کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی یک نکته است و امکان همه‌گیر شدن خودروهای برقی با تکنولوژی‌های موجود نکته‌ای دیگر. شخصاً فکر می‌کنم تصور اینکه این خودروها بتوانند تا حتی سال 2030 بازارها را در اختیار بگیرند دور از ذهن است. مساله اصلی این خودروها ظرفیت شارژ و باتری‌شان است. اگر بتوان برای این امر راه‌حل معقولی اندیشید می‌توان امید بیشتری به این خودروها بست. من شخصاً همیشه به آینده خوش‌بین هستم و روندهای تازه را اخلال در بازار نمی‌بینم بلکه از آنها استقبال می‌کنم چراکه آینده را می‌سازند و این هیجان‌انگیز است.

جان دفتریوس: با توجه به حجم اقتصاد و جمعیت کشورتان، در اصلاحات اخیر چقدر در انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کرده‌اید؟

 پرادان: همان‌طور که گفتم در تلاش هستیم تا میزان بهره‌مندی‌مان از انرژی‌های نو را به دو برابر برسانیم. سرمایه‌گذاری‌های زیادی در زمینه سوخت‌های زیستی، انرژی خورشیدی و حتی خودروهای برقی انجام شده است اما با دو چالش در این زمینه مواجهیم، یکی تکنولوژی و دیگری سرمایه‌گذاری کم‌هزینه. اما همان‌طور که می‌دانید تحقیق و توسعه در این امر اندکی دیربازده است. اجازه دهید مثالی بزنم. چند سال قبل هزینه انرژی نو به ازای هر واحد دو دلار بود اما امروز تنها دو سنت است. ما سعی کرده‌ایم سرمایه، نوآوری و پژوهش را به این حوزه بیاوریم تا به وضوح شاهد پیشرفت در این زمینه باشیم اما تا آن زمان همچنان به اتکای خود بر سوخت‌های فسیلی ادامه می‌دهیم چراکه باید جوابگوی مصرف داخلی‌مان باشیم.

جان دفتریوس: ارزشگذاری شرکت‌های نفتی را با توجه به توافقی که اخیراً بسته شده و تاثیرش را بر قیمت نفت نهاده است چگونه ارزیابی می‌کنید؟

 الفالح: آرامکو، شرکتی بزرگ و در مقیاس وسیع مشغول تولید است. دولت عربستان هم در مورد سازوکارهای این شرکت ملاحظاتی داشته اما آنچه مسلم است ارزش آرامکو در بازار مشخص می‌شود و مداخله دولت یا نوسانات قیمت در آن تاثیر خاصی نخواهد داشت. اما اجازه دهید تصویر بزرگ‌تر را باهم مرور کنیم. می‌خواهم درباره همه کشورهای صادرکننده نفت به ویژه بزرگ‌ترین‌هایشان صحبت کنم. این کشورها از جمله ما، نسل‌هاست که بر استخراج منابع طبیعی‌شان تکیه کرده‌اند و بنابراین دغدغه‌شان یافتن نرخ بهینه تولید و فروش است. پیش‌بینی‌های محافظه‌کارانه می‌گویند ما در حال حاضر چیزی حدود 268 میلیارد بشکه نفت در زیرزمین داریم و آرامکو و تمامی پادشاهی عربستان درصدد است تا این ثروت را به صورت بهینه استخراج و به بازار عرضه کنند. اما مساله اصلی همان‌طور که پیشتر هم اشاره شد، ارزشگذاری بازار و نوسانات آن است. 

از همین‌رو تحولات بازارهای جهانی در تعیین روندهای بلندمدت حائز اهمیت‌اند. افزایش‌های ناگهانی تقاضا و کاهش‌های ناگهانی عرضه می‌تواند افق پیش رو را غیرقابل پیش‌بینی کند، ما به خوبی می‌دانیم که قحطی نفت چه پیامدهایی برای اقتصاد جهانی به همراه خواهد داشت. به همین دلیل باید تلاش کرد تا با توافق و همکاری و به صورت تدریجی چارچوبی ایجاد کنیم تا این اختلالات را مدیریت و توازن را در بازار برقرار کنیم.

جان دفتریوس: اما ارزش‌گذاری‌های اخیر آرامکو با توجه به اهمیت جهانی عربستان در زمینه نفت، بلندپروازانه به نظر نمی‌رسد؟

 الفالح: به نظرم باید این مساله را در چارچوب اصلاحات اخیر و به ویژه خصوصی‌سازی در عربستان دید. ما تمایل داریم بخش خصوصی فعال‌تر شود. هنگامی که صحبت از نفت به میان می‌آید هم شرایط اقتصاد داخلی و هم شرایط اقتصاد جهانی برای ما اهمیت دارد. بنابراین آرامکو به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نمادهای اقتصاد عربستان مظهر قدرت این کشور تلقی می‌شود و طبیعی است که ارزش‌گذاری‌های مرتبط با آن با دقت زیادی همراه باشد و آینده‌ای روشن را برای ما نوید دهد. هدف اصلی ما از این ارزش‌گذاری‌ها این است که بخش خصوصی دقیقاً بداند هنگامی که می‌خواهد در این بخش سرمایه‌گذاری کند چقدر می‌آورد و چقدر با خود می‌برد. این مسیر باید شفاف و همچنین برای سرمایه‌گذار جذاب باشد. با این حال همه ما واقفیم که تعیین‌کننده اصلی در این ارزش‌گذاری بازار خواهد بود و ما نمی‌توانیم به صورت دستوری ارزش تعیین کنیم.

 دفتریوس: با توجه به تحریم‌هایی که آمریکا علیه روسیه وضع کرده است، فکر می‌کنید این محدودیت‌ها تا چه حد می‌تواند به بخش انرژی صدمه بزند؟ آیا راهی برای برون‌رفت از آن اندیشیده‌اید؟

 نواک: مطمئن بودم این سوال را خواهید پرسید. ما اینجا در مجمع جهانی اقتصاد گردهم آمده‌ایم تا مشکلات اقتصادی جهان را شناسایی و اعلام کنیم. واقعیت این است که تحریم‌ها به اقتصاد ضربه می‌زنند و این مساله واضح است و باید درک شود. ما درنتیجه این تحریم‌ها جریان سرمایه را به گونه‌ای دیگر هدایت کردیم تا نگذاریم شرکت‌هایمان با مشکل مواجه شوند. به هر حال ما در فضای رقابت و بازار آزاد زندگی می‌کنیم، اینکه ببینیم کسی یا چیزی مانع گردش سرمایه می‌شود، اندکی ناراحتمان می‌کند چراکه صادقانه شرکت‌ها باید همیشه نگران باشند که کسی بالای سرشان روندها را چک می‌کند و به کسب‌وکار عادی‌شان به گونه‌ای دیگر می‌نگرد. در مورد سرمایه‌گذاری تا حد خوبی این مساله را در داخل برطرف کردیم اما فقدان دسترسی به تکنولوژی‌های نو روند حرکت ما را طبیعتاً کند خواهد کرد. اما ما به تلاش و همکاری خود ادامه خواهیم داد، پس از اینکه توافق فعلی توازن بازار به سرانجام برسد ما همکاری‌های دیگر را شروع می‌کنیم که از الان صحبت‌هایش در حال مطرح شدن است. به علاوه توجه شما را به بخش گاز جلب می‌کنم که در مجمع کشورهای صادرکننده گاز که چندین کشور گردهم می‌آیند راه‌های توازن بازار را بررسی خواهیم کرد. می‌توانم بگویم که عملاً هر چیزی که به بازار گاز مربوط می‌شود در آن نشست بررسی خواهد شد. از آنجا که ایالات متحده برای اولین‌بار در سال 2017 به زمره کشورهای صادرکننده گاز پیوسته است، می‌خواهم از این کشور دعوت کنم تا به این همکاری‌ها بپیوندند و بازار مدنظر ما را گسترش دهند.

 دفتریوس: اجازه دهید جمع‌بندی را به وزیر پری بسپاریم. نظر شما درباره تبانی با روس‌ها چیست؟ می‌دانیم که مساله ما لزوماً سیاسی نیست اما به عدم اعتماد میان دو طرف بازمی‌گردد.

 پری: واقعیت این است که ما در دنیایی رقابتی زندگی می‌کنیم. هنگامی که صحبت از تامین انرژی و سوخت‌های فسیلی به میان می‌آید شاید حتی این رقابت اندکی شدیدتر هم می‌شود. شاید برایتان سوال باشد که وقتی دولت ما می‌گوید آمریکا برایمان اولویت دارد دقیقاً به چه معنی است. ما نیز مانند هر کشور دیگر منافعمان را دنبال می‌کنیم و هرکجا بستری برای همکاری وجود داشته باشد و فایده‌ای به همراه داشته باشد درباره آن فکر می‌کنیم. در مورد پیشنهاد روسیه هم فارغ از اینکه به سابقه تقابل دو کشور فکر کنم ترجیح می‌دهم زمینه‌هایی را به یاد بیاورم که در آنها دو کشور همکاری داشته‌اند. روس‌ها برای فرستادن فضانوردانشان به فضا به کشور ما آمده‌اند. در مورد انرژی هم بدون شک هردو کشور از تاثیرگذارترین‌ها در دنیا هستند، پس شاید همکاری‌شان منافعی برای همه بازارهای جهانی به همراه داشته باشد. در نهایت بازهم یادآوری می‌کنم که مهم نیست موضوع همکاری چیست، بلکه همه باید تلاش کنیم تا آینده‌ای بهتر برای همه مردم دنیا بسازیم، حال که این فرصت را داریم باید به بهترین نحو از آن استفاده کنیم. آینده پیش روی ماست.