اتحاد بازندگان

  فرزین زندی: اگرچه برخی محافظه‌کاران داخلی با شعارهای پرطمطراق ضدآمریکایی خود، از مقاومت در برابر آمریکا دفاع می‌کنند و نوید روزهای روشنی را می‌دهند که چندین دهه است هنوز محقق نشده و برای رسیدن به آرمانشهر خود روی دیوار چین و روسیه یادگاری می‌نویسند، اما در فاصله‌ای دورتر از جغرافیای پرآشوب خاورمیانه، کشوری زیبا، سرسبز و ثروتمند وجود دارد که راهی را که ایران در آن گام برمی‌دارد، با سرعتی پرشتاب در دو دهه اخیر طی کرده است؛ ونزوئلای «چاوس» که قرار بود الگوی حکمرانی در ادوار ونزوئلا شود، این روزها رو به احتضار است. تورم چند میلیون‌درصدی، فروپاشی اجتماعی و بحران سیاسی-اقتصادی، ونزوئلا را به ته دره فرستاده و میلیون‌ها ونزوئلایی آواره را مجبور به ترک وطن و مهاجرت کرده است. آینه‌ای تمام‌نما از تمام حکومت‌هایی که فارغ از مسائل اقتصادی، اقتدارگرایی و حذف رقبا را در دستور کار قرار می‌دهند. میراث چاوس که این روزها در دستان خلف او، نیکلاس مادورو در حال جان دادن است، راهی را رفت که این روزها، ما با شوقی وافر در حال گام‌ نهادن در آن هستیم. قطع ارتباط با ایالات متحده و جهان خارج و بسنده کردن به چین و روسیه، دو دهه پیش در دستور کار ونزوئلا قرار گرفت اما امروز نه از تاک نشان مانده و نه از تاک‌نشان. با این حال، ایران در همین وضعیت اسفناک ونزوئلا و پس از افشای قراردادهای 25ساله با چین و تمدید قرارداد 20ساله با روسیه حالا به قول فوتبالی‌ها در حال هت‌تریکی عجیب با دروازه ونزوئلاست. طرفداران قراردادهای بلندمدت با چین و روسیه اگرچه بر منافع اقتصادی و امنیتی این قراردادها تاکید خاصی نشان می‌دهند اما روشن نیست برای قرارداد با ونزوئلایی که اصلاً معلوم نیست در میانه بحران سیاسی و نبرد اپوزیسیون با نیکلاس مادورویی که اقتصاد این کشور را به ته دره فرستاد چه سرنوشتی در پیش خواهد داشت، چه چیزی را به عنوان نقطه قوت برخواهند شمرد. تصور منفعت اقتصادی ونزوئلا با فاصله بسیار دور از ایران، احتمالاً تنها برای کسانی توجیه‌پذیر است که همان‌طور که از ادامه تحریم‌ها و دور زدن آنها منافعی بی‌اندازه کسب می‌کنند، احتمالاً از تجارت چندهزارکیلومتری نیز منافع قابل توجهی نصیبشان خواهد شد. فارغ از این، در ابعاد نظامی نیز حضور در ونزوئلا و نزدیکی به ایالات متحده، چندان توجیه‌پذیر به نظر نمی‌رسد چرا که اساساً ایران توان پذیرش ریسکی پرهزینه برای آسیب رساندن به منافع ایالات متحده (به صورت نظامی و مستقیم) را ندارد. با این همه، قرارداد بلندمدت با ونزوئلا همچون دو قرارداد دیگر ایران با چین و روسیه پر از ابهامات و بدون اعلام جزئیات دقیق در حال آماده‌سازی است و برخلاف تصریح روشن قانون اساسی برای تصویب چنین قراردادهایی در پارلمان، اما صرفاً از طریق مجاری اجرایی کشور در حال پیگیری است. به نظر می‌رسد این قراردادها عجالتاً در راستای برقراری موازنه علیه ایالات متحده و پررنگ‌سازی خطوط بین جبهه شرق و غرب و افزایش اتحاد در «باشگاه تحریمی‌ها»ست. به عبارت دیگر، رفته‌رفته جنگ سردی که در حال شکل‌گیری بین آمریکا و چین است، احتمالاً دوباره به بلوک‌سازی جدیدی منجر خواهد شد که متحدان غرب و شرق، آرایش متناسب با آن را تشکیل خواهند داد و ایران در این میانه، همچون نقش تاریخی خود در حال ایستادن در مکانی است که احتمالاً دقت چندان زیادی در انتخاب و آگاهی دقیقی از عاقبت آن ندارد.