مقاومت آمریکا در مقابل دور سوم تزریق‌ها

طرح جدید فدرال‌رزرو آمریکا موسوم به QE3 که با تزریق 85 میلیارد دلار در هر ماه به اقتصاد تا زمانی که نرخ بیکاری در کشور به کمتر از هشت درصد تنزل پیدا کند و پایین نگه ‌داشتن نرخ بهره بانکی معرفی شد انتقادات زیادی را از طرف اقتصاددانان داخلی و سیاستمداران و اقتصاددانان بین‌المللی برانگیخت. ولی طی ماه‌های اخیر بارها بن برنانکی رئیس فدرال‌رزرو آمریکا از این طرح حمایت کرده است و هر بار تاثیرات مثبت این طرح روی بخش‌هایی از اقتصاد را بر شمرده است.

بن برنانکی رئیس فدرال‌رزرو آمریکا بر این باور است که این طرح باعث تقویت فرصت‌های شغلی در بخش مسکن و صنعت خودروسازی آمریکا می‌شود. او در این مورد می‌گوید: «با تزریق به اقتصاد شرایط برای تامین منابع مالی توسط بانک‌ها مهیا می‌شود و مردم اطمینان پیدا می‌کنند که اقتصاد کشور توانایی مقابله با بحران‌های مالی را دارد. از طرف دیگر با پایین نگه‌ داشتن نرخ بهره بانکی در سطح صفر درصد مردم انگیزه لازم برای دریافت وام از بانک‌ها را پیدا می‌کنند. مردم که می‌دانند بانک مرکزی حداقل تا سال 2015 میلادی اقدام به افزایش نرخ بهره نمی‌کند وام‌هایی برای خرید خانه و خرید خودرو دریافت می‌کنند و این مساله زمینه‌ساز رشد بازارهای مذکور و افزایش تقاضا در آنها می‌شود. رشد تقاضا رشد عرضه را به همراه می‌آورد و در این شرایط بازار هم به تکاپو افتاده و تولید رشد می‌کند. در واقع همین سیاست معرفی‌شده توسط فدرال‌رزرو طی دو سال می‌تواند زمینه‌ساز رونق اقتصادی و افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کشور شود و آمریکا را از رکودی بزرگ و سهمگین نجات دهد.» مارک زندی اقتصاددان ارشد مرکز تحقیقاتی مودیز در این مورد می‌گوید: «برنانکی و همکارانش در کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو در نظر دارند خرید اوراق قرضه دولتی را تا زمانی که بازار کار در این کشور به طور پایدار رشد کند و نرخ بیکاری از هفت درصد کمتر شود، ادامه دهند. در این میان دو صنعت عمران و خودروسازی هم از نظر اقتصادی برای آمریکا اهمیت زیادی دارد و هم رشد بازار کار در این صنایع می‌تواند وجهه سیاسی بسیار خوبی برای آمریکا ایجاد کند.»

وی پیش بینی می‌کند در سال 2013 میلادی دو میلیون شغل به مشاغل موجود در کشور آمریکا اضافه شود که معادل فرصت‌های شغلی ایجاد‌شده در سال 2012 میلادی خواهد بود ولی از سال 2014 و بعد از اثر‌گذاری طرح‌های اقتصادی دولت جدید انتظار می‌رود نرخ رشد ایجاد فرصت‌های شغلی در کشور افزایش یابد. در سال آینده اقتصاد آمریکا سه میلیون فرصت شغلی تازه ایجاد می‌کند و در سال 2015 میلادی هم شمار فرصت‌های شغلی ایجاد‌شده از مرز سه میلیون در سال می‌گذرد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد بخش اعظم رشد فرصت‌های شغلی در سال‌های آتی به دلیل رونق گرفتن بخش مسکن و به دنبال آن افزایش قیمت مسکن خواهد بود. از طرف دیگر افزایش تقاضا برای خودرو و رشد تولید در این بخش عامل دیگری است که بازار را به سمت توسعه‌یافتگی بیشتر هدایت می‌کند.

فدرال‌رزرو از نظرات سازنده استقبال می‌کند

رئیس فدرال‌رزرو و مقامات اقتصادی آمریکا در جلسه‌ای که انتهای ماه ژانویه برگزار شد بر ضرورت اجرای این طرح تا زمانی که اقتصاد رونق پیدا کند، تاکید کردند. در این جلسه تاکید شد فدرال‌رزرو ماهانه 45 میلیارد دلار اوراق خزانه‌داری و40میلیارد دلار اوراق رهنی را خریداری می‌کند و اجرای این طرح را تا زمانی که اقتصاد به ثبات و رشد برسد ادامه می‌دهد. از طرف دیگر نرخ بهره بانکی تا زمانی که نرخ بیکاری به 5/6 درصد برسد در سطح صفر درصد باقی می‌ماند و بعد از اینکه اقتصاد نرخ بیکاری کمتر از 5/6 درصد را برای بیش از شش ماه تجربه کرد نرخ بهره به تدریج رشد می‌کند ولی حداکثر افزایش نرخ بهره تا سقف 5/2 درصد اعلام شده است. نرخی که می‌تواند انگیزه وام‌گیری در مردم را حفظ کند و اقتصاد را به سمت رونق هدایت کند.

یکی از منتقدان این طرح استر جرج رئیس فدرال‌رزرو کانزاس‌سیتی بود که در جلسه به اجرای این طرح رای مخالف داد. وی در این مورد گفت: «به نظر من اجرای این طرح خطر عدم تعادل‌های اقتصادی و مالی را در کشور زیاد می‌کند و می‌تواند فشارهای مالی زیادی را به دولت وارد کند. قیمت دارایی‌هایی از قبیل اوراق قرضه دولتی، زمین‌های کشاورزی، وام‌های با بهره بالا و وام‌های پلکانی در بالاترین سطح خود طی تاریخ آمریکا قرار دارد و اگر فدرال‌رزرو آنها را در قیمت کنونی خریداری کند بدون شک متضرر می‌شود.» جرمی اشتین معاون اقتصادی فدرال‌رزرو آیوا هم در این مورد گفت: «بازارهای اعتباری از قبیل بدهی‌های شرکتی بازارهای بسیار پرریسکی هستند زیرا هم آینده درآمدی شرکت‌های صنعتی و تولیدی غیر قابل اعتماد است و هم فضای اقتصادی اجازه تصمیم‌گیری درست در مورد آینده را نمی‌دهد. در نتیجه خرید این دارایی‌ها توسط فدرال‌رزرو ریسک بی‌ثباتی مالی در آینده را به همراه دارد.» برنانکی در سخنرانی اخیر خود در دانشگاه میشیگان نیز در مورد انتقاداتی که به این طرح وارد می‌شود صحبت کرد و گفت: «برخی از اقتصاددانان به بخش‌هایی از این طرح انتقاد می‌کنند و همین مساله سبب شده است زمان آغاز اجرای طرح به تعویق بیفتد. ما پذیرای هر انتقادی هستیم و اگر این انتقادات و پیشنهادات جنبه علمی و کاربردی داشته باشد و بتواند اثرات مثبتی در اقتصاد کشور ایجاد کند ما از آنها استقبال می‌کنیم. ولی مطالعات اقتصادی فدرال‌رزرو و گروه مشاوران اقتصادی ما تایید کرده است که اثرات مثبت این طرح‌ بیش از جنبه‌های منفی آن است و می‌تواند اقتصاد را از رکود خارج کند و مشکل بیکاری را برطرف کند.»

جلسه محرمانه

رئیس فدرال‌رزرو در ماه فوریه جلسه‌ای محرمانه با روسای بانک‌های مرکزی آمریکا داشته است که در این جلسه به آنها اطمینان داد سیاست تازه به نفع اقتصاد آمریکاست. برنانکی در این جلسه تاکید کرد خطر ایجاد حباب سرمایه در اقتصاد آمریکا وجود ندارد. ضمناً وی در مورد نگرانی‌های موجود در کشور در مورد احتمال افزایش قیمت زمین‌های کشاورزی، رشد سرمایه‌گذاری در بخش مسکن که زمینه‌ساز بحرانی مشابه بحران سال 2008 میلادی می‌شود و افزایش سفته‌بازی در بازار اوراق قرضه دولتی گفت: «اقتصاد آمریکا به دقت رصد می‌شود و هر مشکلی به سرعت با پاسخ مقتضی از طرف مقامات مالی و پولی برطرف می‌شود. اقتصاد آمریکا چهار سال رکود را تجربه کرده است و احتمال سفته‌بازی در بازار راکد بسیار کم است ولی اگر این اتفاق بیفتد سیاست‌های مالی مناسبی که انگیزه سفته‌بازی را از بین ببرد، اتخاذ خواهد شد.» در این جلسه محرمانه تاکید شده است اقتصاد آمریکا نیازمند شوکی تازه است. شوکی که بتواند زمینه‌ساز خروج از مشکلاتی شود که در سال‌های گذشته دامن‌گیر اقتصاد بود و باعث شد تا کشور نتواند در مسیر توسعه گام بر‌دارد. برنانکی در این جلسه خاطر‌نشان کرد نمی‌توان به دلیل ترس از عواقب احتمالی یک طرح اقتصادی که تعداد زیادی از دانشمندان اقتصادی منافعش را بیشتر از زیان‌هایش می‌دانند از اجرای آن خودداری کرد. باید احتمالات را در نظر گرفت و پویایی اقتصاد و عکس‌العمل واحدهای تولیدی و صنعتی را نیز به عنوان یک فاکتور مهم در این معادله وارد کرد.

افزایش میزان ری‌فاینانس

کال هاپت رئیس مرکز ارائه‌دهنده وام‌های رهنی در ایالت جورجیای آمریکا اعلام کرده است در سال جاری بر شمار تقاضاهای ارائه‌شده برای دریافت وام 30 درصد اضافه شده است و این موسسه برای خدمات‌رسانی بهینه باید 50 کارمند تمام‌وقت جدید استخدام کند. این موسسه در سال گذشته تجارتی بالغ بر 425 میلیون دلار آمریکا داشت. او در این مورد می‌گوید: «سیاست فدرال‌رزرو نشانه‌های رونق را در اقتصاد نمایان کرده است. من نمی‌دانم تاثیر این سیاست‌ها در دراز‌مدت خوب است یا بد و آیا این سیاست‌ها روی کشورهای دیگر اثر معکوس بر جای می‌گذارد یا خیر فقط می‌دانم که من موافق فدرال‌رزرو هستم و هم‌اکنون هم از فرصت‌های ایجاد‌شده در بازار برای کسب درآمد بیشتر استفاده می‌کنم. اقتصاد آمریکا روزهای بسیار سختی را پشت سر گذاشت و حال زمان بهره بردن از روزنه‌های امیدی است که دیده می‌شود.»