رونق سبز

بازارهای مالی در دومین هفته شهریورماه، روزهای سبزی را پشت سر گذاشتند. به‌طوری که دو نماگر اصلی بازار، شاخص کل و شاخص هم‌وزن به واسطه محرک ارزی، با رشد بیش از دودرصدی طی مدت مذکور، هفته پررونقی را به پایان رساندند. همچنین بهای هر بشکه نفت نیز در پی احتمال کاهش عرضه از سوی صادرکنندگان و تولیدکنندگان بزرگ دنیا، با افزایش سه‌درصدی همراه شد. قیمت هر برگ اسکناس آمریکایی نیز با رشد 3 /1درصدی در هفته گذشته مواجه شد. اما دلار نتوانست از مرز روانی هزار تومان عبور کند. سکه امامی نیز با رشد 5 /0درصدی هفته نسبتاً خوبی را پشت سر گذاشت.

خوراک دلاری بورس

شاخص کل بورس تهران، طی هفته گذشته با انگیزه بالاتری به روند افزایشی ادامه داد. نماگر اصلی بازار سهام با ثبت بازدهی 2 /2درصدی به دو میلیون و 151 هزار واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن نیز با رشد 3 /2درصدی به 726 هزار واحد رسید. پس از اخبار و شایعات در خصوص نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها و افزایش نرخ تسعیر ارز به قیمت مرکز مبادله، بازار سرمایه با انگیزه و رمق کمتری، روند صعودی را آغاز کرده و از کانال‌های قبلی عبور کرد. اما بورس تهران طی هفته جاری با به واقعیت پیوستن شنیده‌ها و اخبار در خصوص فرموله شدن نرخ خوراک و 38 هزار و 500تومانی شدن دلار موثر بر خوراک و محصولات شرکت‌ها، جان تازه‌ای گرفته و در روز دوشنبه موفق شد تا با رشد 24 هزارواحدی، بازدهی خوبی را از آغاز ششمین ماه سال نصیب سهامداران کند.

نگاهی به روند قیمت‌ها در بازار جهانی نشان می‌دهد سیر صعودی قیمت نفت و سایر کامودیتی‌ها تداوم یافته و نرخ‌ها در سطوح بالایی قرار دارند. اگر موج دوم تورم در غرب و اروپا در اثر شروع فصل سرما آغاز نشود، احتمالاً فدرال‌رزرو از سیاست هاوکیش انقباضی عقب‌نشینی کرده و نرخ‌های بهره، در محدوده‌های 25 /5 تا 5 /5 درصد تثبیت شده یا کاهش می‌یابد. در صورتی که قیمت‌ها در همین سطح بالا باقی بمانند، احتمالاً تاثیرات خود را بر بازار سرمایه نیز خواهد گذاشت. آمارها و داده‌های اقتصادی آمریکا طی هفته‌ای که گذشت، چندان امیدوارکننده نبوده و با تضعیف شاخص دلار، کامودیتی‌ها نیز سبزرنگ باقی ماندند. قیمت متانول در پایان هفته به 286 دلار به ازای هر تن، قیمت اوره به 320 دلار در هرتن، قیمت هر تن آلومینیوم به 2184 دلار، قیمت هر تن روی به دو هزار و 300 دلار و نرخ هر تن شمش بیلت ایران نیز به 480 دلار افزایش یافت.

در کنار قیمت‌های جهانی که بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد، تحولات داخلی نیز اثرات مثبت و قابل‌توجهی بر روند معاملات بازار سهام گذاشت. نگاهی به روند اخبار داخلی نشان می‌دهد سیل اخبار مثبت در چند هفته اخیر، بازار را در ابتدا با سردرگمی مواجه کرده بود. حیرانی بازار از آن جهت بود که نمی‌توانست بر اخبار و شایعات صحه بگذارد و رمق از بازار سهام گرفته شد. اما طی هفته اخیر با پوشاندن جامه عمل به شعارها و برخی از وعده‌ها و حرکت به سوی فرموله کردن نرخ خوراک و گامی روبه‌جلو در جهت تک‌نرخی کردن دلار، همه و همه، موجب شد تا بازار با محرک‌های جدید بتواند رشد قابل توجهی را تجربه کرده و سهامداران بورسی روزهای سبزی را پشت سر بگذارند. همچنین روند تعیین ضریب برای مشخص ساختن نرخ گاز سوخت نیز موجب شد تا سهام شرکت‌های سیمانی به‌گونه‌ای متفاوت در بورس تهران مورد دادوستد قرار بگیرند. متعادل شدن نرخ گاز سوخت برای صنایع انرژی‌بر نظیر سیمان ریسک صنایع را تا حدودی کاهش داده است. تابلوی معاملات نیز در هفته گذشته گویای همه چیز است. بهبود ارزش معاملات به‌خصوص طی روز دوشنبه و ورود پول حقیقی به بازار سرمایه ظاهراً نشان‌دهنده بازگشت بخشی از اعتماد ازدست‌رفته به بورس است. اما نماگرهای اصلی بورس تهران برای تحرکات قوی‌تر نیاز به محرک‌های جدید نظیر عملی شدن سامان‌دهی بازار خودرو و حذف قیمت‌گذاری دستوری دارند. در صورتی که محرک‌ها تقویت شده و افزایش سطح امید و اعتماد طی هفته آتی نیز بر تابلوی معاملات نمایان شود، احتمالاً بازار به مسیر حرکت فعلی ادامه داده و این پتانسیل را دارد تا به قله قبلی دست یابد.

تحولات کدال و پایان یافتن انتشار گزارش‌های ماهانه مردادماه نیز قابل توجه بوده و معیاری برای تصمیم‌گیری در خصوص صنایع و نحوه چینش پرتفوی در این برهه حساس است. با وجود آنکه افت فشار انرژی در صنایع تداوم داشته و سطح تولید و فروش مقداری کاهش یافته است، اما همچنان برخی از شرکت‌ها با گزارش‌های عالی و P /E مناسب در بازار قابل توجه هستند و می‌توانند گزینه مناسب برای خرید باشند. همچنین تحولات بازارهای جهانی، تاثیر خود را بر نرخ فروش صنایع به‌وضوح نشان داده و شرکت‌های دلاری و بزرگ نیز به‌‌رغم افت انرژی، گزارش‌های قابل‌قبولی را به بازار ارائه کردند.

تحولات در بازار آپشن نیز حاکی از افزایش سطح امیدواری به بازار سهام است. طی هفته گذشته سطح ارزش معاملات در بازار اختیار معامله به‌شدت افزایش یافت و به بالای 150 میلیارد تومان رسید. همچنین با وجود محدودسازی معامله قراردادهای اختیار معامله، همچنان قراردادهای جدید نمادهای مختلف خودرویی و پالایشی با سررسیدهای کوتاه‌مدت بازگشایی شده است. علاوه بر این، با وجود آنکه تا هفته‌های گذشته صدای انتقاد بسیاری از مسوولان از بازار مشتقه و تاثیر آن بر بازار سهام، بلند شده بود، در هفته اخیر با رشد چشمگیر ارزش پرمیوم این قراردادها و کسب بازدهی مطلوب معامله‌گران از این بازار، تقریباً حواشی و هیجان‌های منفی در این بازار فروکش کرده است.

از آنجا که تمام متغیرها از قبیل نرخ‌های جهانی، اخبار داخلی، نرخ دلار و قیمت گاز خوراک در جهت تقویت بازار سرمایه هستند، احتمالاً خطر جدیدی بازار سرمایه را تهدید نمی‌کند و به نظر می‌رسد قیمت‌ها در سطوح بالایی حفظ خواهند شد. با این حال، رشد بازار سرمایه در گرو تداوم سیاست‌های شفاف در تمام بخش‌های اقتصادی و به‌خصوص بازار خودرو است. با انتقال نرخ تسعیر ارز شرکت‌های پتروپالایشی به مرکز مبادله ارزی، احتمالاً صنعت پالایشی و برخی از پتروشیمی‌های پایین‌دست از آن منتفع خواهند شد. همچنین به‌تدریج با کاهش کاربرد ارز ترجیحی در اقتصاد، ارز ترجیحی صنایع مختلف از قبیل خوراکی‌ها و دارویی‌ها نیز حذف خواهد شد. در پی شفاف‌سازی قیمت‌ها و حرکت به سوی تک‌نرخی کردن و عدم توزیع رانت، انتظار می‌رود، اعتماد و اقبال عمومی به بازار سهام بازگشته و بورس تهران وارد رالی جدیدی شود.

فشار عرضه‌کنندگان به نفت

نفت برنت، طی هفته قبل، به روند صعودی خود ادامه داده و معامله‌گران طلای سیاه همچنان رویای نفت 100دلاری در سر می‌پرورانند. نفت برنت طی معاملات هفته گذشته از محدوده 85 دلار به کانال 88 دلار وارد شده و به نزدیکی 89 دلار نیز رسید. تحلیلگران علت اصلی افزایش قیمت نفت و ثبت رکوردهای عجیب را کاهش عرضه از سوی تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت می‌دانند. سیاست کاهش عرضه قیمت نفت برنت را در بالاترین مقدار از نوامبر سال گذشته نگه داشته است. داده‌های مربوط به نفتکش‌ها نشان می‌دهد، احتمالاً صادرات نفت به‌شدت کاهش یافته است. به‌طوری که روسیه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت، صادرات خود را به‌شدت کاهش داده است. همچنین انتظار می‌رود، عربستان سعودی همچنان کاهش یک میلیون بشکه خود را یک ماه دیگر تمدید کند. علاوه بر این، سطح ذخایر نفت آمریکا نیز نشان می‌دهد که احتمالاً ذخایر نفت بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا به 422 میلیون بشکه رسیده که سه درصد پایین‌تر از متوسط پنج سال اخیر است. همچنین سطح ذخایر بنزین نیز پنج درصد پایین‌تر از متوسط پنج سال اخیر در این کشور است. داده‌های مربوط به بیکاری ناامیدکننده و پایین‌تر از انتظارات بوده و همین امر فدرال‌رزرو را مجاب خواهد کرد تا سطح نرخ بهره را در محدوده فعلی حفظ کرده یا آن را کاهش دهد. بر همین اساس با تضعیف شاخص دلار نرخ نفت برنت نیز به مرز 89 دلار نزدیک شده است. علاوه بر این، تعمیر پالایشگاه‌های چینی نیز می‌تواند کاهش عرضه فرآورده‌های نفتی را تقویت کرده و قیمت‌ها را در سطوح بالایی حفظ کند. همچنین فعالیت‌های تولیدی چین در ماه آگوست به طرز غیرمنتظره‌ای افزایش یافت و سیاست‌های حمایتی چین تاثیرات خود را بر قیمت نفت نشان داد. به‌طوری که کاهش نرخ سپرده در بزرگ‌ترین بانک‌های دولتی و تسهیل در دریافت وام، موجب شده است تا قیمت‌های جهانی به‌خصوص نفت مورد حمایت قرار گیرند.

سر تعظیم دلار به سطح 50 هزار تومان

دلار بازار آزاد، دوباره طی هفته گذشته از مرز کانال 49 هزار تومان بالا آمد و در روز سه‌شنبه به 49 هزار و 600 تومان رسید. با این حال، اسکناس آمریکایی در برخی از روزهای هفته قبل به مرز 50 هزار تومان نزدیک شد. با وجود آنکه تصور می‌شد، شاید دلار این بار از خواب تابستانی بیدار شده و بالای مرز روانی 50 هزار تومان تثبیت شود، اما همچنان بازارساز از ابتدای تابستان نرخ دلار را در پایین مرز روانی مذکور حفظ کرده و اکنون نیز اجازه افزایش قیمت را به دلار نمی‌دهد. تحلیلگران بر این باورند تا زمانی که قیمت دلار بالای مقاومت 50 هزارتومانی تثبیت نشود، اسکناس آمریکایی مسیر سهل‌العبوری را برای افزایش قیمت در پیش نخواهد داشت. با بهبود روابط خارجی و آزادسازی منابع بلوکه شده و شایعات در خصوص مذاکرات ایران و غرب و ابتکارات سلطان عمان در روند این مذاکرات به نظر می‌رسد دلار بازار آزاد از ثبات بیشتری برخوردار شده و به مقاومت مذکور احترام بگذارد. در این صورت به نظر می‌رسد با افزایش منابع دولت و ساماندهی مرکز مبادله ارزی آرامش به فضای پولی و ارزی کشور بازگردد.

سیاستگذار پولی کشور در جهت ساماندهی مرکز مبادله ارزی، نرخ تسعیر قیمت خوراک و محصولات شرکت‌های پتروپالایشی را از دلار 28 هزار و 500تومانی به دلار مرکز مبادله یعنی حوالی 38 هزار تومان افزایش داد. این سیاست می‌تواند رانت ناشی از تفاوت نرخ 28 هزار و 500 تومان با بازار آزاد را حذف کرده و حرکت به سوی تک‌نرخی شدن دلار و شفافیت بیشتر قیمت‌ها، ثبات را به بازار ارز و در نتیجه آن، اطمینان خاطر را به فعالان اقتصادی بازخواهد گرداند. با این حال، دلار بازار آزاد با ثبت بازدهی 3 /1درصدی در چهار روز ابتدایی هفته گذشته، به کار خود پایان داد.

رشد سکه همپای دلار

بهای هر سکه امامی نیز در بازار طلا و سکه طی هفته گذشته از 28 میلیون تومان به 28 میلیون و 209 هزار تومان در روز یکشنبه رسید و با افت دلار بازار آزاد، قیمت سکه نیز طی روز سه‌شنبه به کانال 28 میلیون و 100 هزار تومان بازگشت. به نظر می‌رسد تا زمانی که اخبار و تحولات داخلی در راستای کاهش نرخ ارز و ثبات پولی در کشور باشد و نرخ دلار بالای 50 هزار تومان را به خود نبیند، سکه نیز محکوم به افت قیمتی بوده و نمی‌تواند به راحتی از کانال 28 میلیون تومان خارج شود. با این حال، در پایان دادوستدهای هفته گذشته، سکه امامی با ثبت بازدهی 5 /0درصدی در مدت مذکور به کار خود پایان داد. هرچند در این میان تحولات خارجی و قیمت اونس جهانی طلا نیز بر روند قیمت سکه طلا موثر است.

طی هفته گذشته قیمت هر اونس طلا در محدوده 1940 تا 1950 دلار، با نوسان همراه شده و در نهایت با قیمت 1940 دلار به کار خود پایان داد. انتشار رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا در سه‌ماهه دوم سال 2023 انتظارات معامله‌گران را برآورده نکرده و اقتصاد آمریکا عملکرد نسبتاً ضعیفی را از خود برجای گذاشت. همچنین معامله‌گران انتظار داشتند حرکت صعودی نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو تقویت نشده و حتی بانک مرکزی آمریکا مجاب شود تا به سیاست انقباضی خود پایان دهد. این موضوع تا حدودی اونس جهانی طلا را تقویت کرده و میانگین نرخ‌ها را نسبت به هفته گذشته تقویت کرد. با این حال، انتشار داده‌های اشتغال و تورم موجب شد تا احتمالاً در آینده فدرال‌رزرو نرخ بهره را در حوالی 25 /5 تا 5 /5 درصد تثبیت کند که شاید چندان به مذاق اونس طلا خوش نیاید.