سقوط و ریزش
بدترین سقوط‌های تاریخ بازارهای سهام چگونه رخ داد؟
سقوط یک‌روزه شرکت متاپلت‌فرم ممکن است بدترین سقوط در تاریخ بورس باشد. شرکت مادر فیس‌بوک در معاملات اولیه در ایالات متحده به دلیل گزارش‌های ضعیف درآمدی 22 درصد سقوط کرد و آن را در مسیر حذف حدود 195 میلیارد دلار از ارزش خود قرار داد. در سطوح فعلی، این بزرگ‌ترین سقوط ارزش بازار برای یک شرکت آمریکایی است و هیچ تضمینی وجود ندارد که به‌خصوص با توجه به نوسانات اخیری که در سراسر سهام فناوری ایجاد شده است این ضررها جبران شوند. بازارها در هفته‌های اخیر نوسانات شدیدی را تجربه کرده‌اند، به‌طوری که گاهی اوقات در ساعات پایانی روز معاملات، معامله‌گرانی که با قیمت پایین‌تر خرید می‌کنند، به بازار هجوم می‌آورند.
شدیدترین سقوط‌های تاریخ سهام در یک روز
با این حال، تحلیلگران در ارزیابی‌های خود آینده را تیره و تار می‌بینند و اشاره می‌کنند که متا با رقابت سختی از سوی رقبایی مانند تیک‌تاک مواجه است و درآمد متا بسیار کمتر از حد انتظار است. مایکل ناتانسون، تحلیلگر کارگزاری موفت ناتانسون در یادداشت خود، اذعان داشت که این کاهش ارزش‌ها بسیار عمیق‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد و نتایج به‌دست‌آمده برای این شرکت، غیرچشمگیر و مایوس‌کننده بود.
بزرگی فروپاشی فیس‌بوک نشان می‌دهد که چگونه شرکت‌های فناوری بزرگ‌تر شده‌اند و به غول‌هایی با قدرت بی‌سابقه‌ای در بازار تبدیل شده‌اند، و چه اتفاقاتی ممکن است در صورت زمین خوردن آنها به وجود آید.
برای اینکه بتوانیم بزرگی این اتفاق را درک کنیم، بهتر است قیاس دیگری انجام دهیم. کاهش 20درصدی ارزش متا بیشتر از ارزش بازار 452 عضو S&P 500 خواهد بود. یوسف اسکوالی که تحلیلگر ترویست سکیوریتیز است معتقد است متا‌پلت‌‌فورمز دقیقاً در میانه یک طوفان ایستاده است. توئیتر، اسنپ و پینترست همگی شاهد کاهش ارزش بودند و این امر بر معاملات آتی شاخص Nasdaq 100 فشار زیادی وارد کرد. متا تا ساعت 7:23 صبح در نیویورک با 251 دلار معامله شد که از 323 دلار بسته‌شده در روز چهارشنبه کاهش محسوسی داشت. ارزش بازار متا در بسته شدن قبلی تقریباً 900 میلیارد دلار بود. این شرکت یکی از گروه‌های اصلی مجموعه Faang از مگاکپ‌های فناوری، از جمله شرکت آلفابت (مادر گوگل)، اپل و آمازون است.
این اولین‌بار نیست که سهام متا به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد. ارزش این سهام در جولای 2018 به دلیل کاهش رشد کاربران، 19 درصد سقوط کرد که به معنای کاهش حدود 120 میلیارددلاری در ارزش بازاری بود. در آن زمان، رکورد بزرگ‌ترین کاهش ارزش در یک روز را برای یک شرکت معامله‌شده در ایالات‌متحده، به نام خود ثبت کرد.
آیا این پایان فیس‌بوک است؟
فیس‌بوک در حال مرگ است. البته نشانه‌های این مرگ برای مدتی وجود داشته است: کاهش رشد در سراسر جهان، افزایش تمرکز بر روی اینستاگرام و واتس‌اپ و مسنجر و سپس چرخشی سخت به سمت متاورس، از جمله تغییر نام کلی به‌طوری که به نظر می‌رسد پتانسیل متا ممکن نیست توسط فیس‌بوک حذف شود. اما تنها چیزی که تا به حال شاهد بودیم رشد آهسته بوده است و نه کاهش.
متا چند روز پیش در گزارش درآمدی خود اعلام کرد که کاربران فیس‌بوک برای نخستین‌بار کاهش یافته‌اند. بدیهی است که اعداد هنوز خیلی بزرگ هستند، 929 /1 میلیارد نفر هنوز هر روز به برنامه فیس‌بوک وارد می‌شوند و متا در سال گذشته نزدیک به 40 میلیارد دلار سود کسب کرده است، پس هنوز نباید از متا و فیس‌بوک ناامید شویم، با وجود این واقعیتی وجود دارد و آن کاهش حدود نیم میلیون‌نفری کاربران فعال این پلت‌فرم نسبت به سه ماه گذشته است.
سبد کلی محصولات متا که شامل واتس‌اپ و اینستاگرام هم می‌شود، با افزایشی بسیار کم، به 82 /2 میلیارد نفر در روز رسید اما کاملاً واضح است که پس از نزدیک به دو دهه رشد بی‌سابقه، اپلیکیشن پرچمدار این سبد که فیس‌بوک است، با کاهش قابل توجهی مواجه شده است. می‌توان مطمئن بود که مهم‌ترین مقصر وضع موجود برای رشد فیس‌بوک این است که افراد کافی در جهان برای رشد پیوسته آن وجود ندارد. جای تعجب نیست که مارک زاکربرگ تا این حد تلاش دارد تا این پلت‌فرم را برای جوانان جذاب کند.
ارزش سهام متا از زمان انتشار گزارش درآمدی حدود 20 درصد کاهش یافته است. نوسانات قیمت زیادی قبلاً برای متا اتفاق افتاده است، اما این اتفاق جدید به ویژه مشکل‌ساز است چون زاکربرگ برای اجرای بازی متاورس خود به زمان، پول و صبر نیاز دارد و ممکن است به اندازه‌ای که فکر می‌کرد هیچ یک از این سه مورد را نداشته باشد.
در حال حاضر دست فیس‌بوک از دو جهت بسته است. تیک‌تاک یک رقیب سرسخت است، اما فیس‌بوک حتی نمی‌تواند شرکت گیفی را بدون بررسی دقیق قوانین ضدانحصار بخرد. تحرکات حریم خصوصی از سوی اپل نیز همچنان آسیب می‌زنند و به قول زاکربرگ باعث شده است که «دقت هدف‌گیری تبلیغات ما کاهش پیدا کرده که در نتیجه آن هزینه نتایج را افزایش داده است». زاکربرگ اضافه کرد که این شرکت مجبور شده است «بسیاری از زیرساخت‌های تبلیغاتی را بازسازی کند». در نهایت، مدیر مالی دیو ونر گفت، «این امر می‌تواند شرکت را در معرض زیانی حدود 10 میلیارددلاری قرار دهد که تقریباً به اندازه ضرر متا در تمام پروژه‌های متاورس خود در سال گذشته است».
به نظر می‌رسد که ریلز (Reels) تلاش روشنی از سوی متاست و لازم است حداقل تا زمانی که متاورس به نتیجه قابل توجهی برسد، روی آن کار کند. زاکربرگ تاکید زیادی بر اهمیت ریلز کرده است و این تلاش متا برای رقابت با تیک‌تاک را سریع‌ترین فرمت تولیدشده از سوی متا با بیشترین سرعت در حال رشد دانسته و معتقد است هیچ‌کدام از پلت‌فرم‌ها و محصولاتی که متا تاکنون تولید کرده است، نتوانسته‌اند به سرعت این محصول رشد کنند.
ریلز تغییر دیگری است که در سبد محصولات متا وجود دارد. در حالی که متا به متاورس تغییر می‌کند، به نظر می‌رسد رسانه‌های اجتماعی نیز به برنامه‌های سرگرمی تبدیل می‌شوند. آدام موسری سال گذشته این تغییر را اعلام کرد و ما امروز به وضوح آن را مشاهده می‌کنیم.
متا تاکنون یکی از جذاب‌ترین شرکت‌ها در مورد درآمد بوده است. خورشید طلوع می‌کند، شرکت‌های فناوری بزرگ پول درمی‌آورند. اما در اینجا چند چیز است که ما از دیگر شرکت‌ها که گزارش می‌دهند آموخته‌ایم:
کسب‌وکار تبلیغاتی گوگل به خوبی و با قدرت پیش می‌رود. به عقیده برخی از صاحب‌نظران، گوگل از محدودیت‌های جدیدی که اپل برای حریم خصوصی گذاشته است، استفاده می‌کند چرا که سیاست‌های جدید اپل اجازه هدف‌گیری دقیق افراد برای ارائه تبلیغات هدفمند را نمی‌دهد. اما در مجموع می‌توان گفت شرکت‌های کمی وجود دارند که موقعیتی بهتر از آلفابت داشته باشند. خدمات و نرم‌افزارهای آلفابت به‌طور عمودی یکپارچه می‌شوند، ویژگی‌های ارزشمند و قدرتمندی داشته و در نهایت حجم بسیار زیادی از داده‌های ارزشمند را در اختیار دارند. داده‌هایی که هم‌اینک در اختیار آلفابت است، حداقل تا چند سال آینده، سرآمدی این شرکت را تضمین می‌کند.
تیک‌تاک آینده همه چیز است. ساندار پیچای مدتی پیش گفت که سرویس شورتز به سرعت در حال رشد است و به نظر می‌رسد این سرویس باعث کاهش سرعت رشد سرویس‌هایی همچون یوتیوب هم شده است. به نظر می‌رسد که جهان به سمت ویدئوهای عمودی حرکت می‌کند و دیر یا زود همه باید خود را با این تغییرات وفق دهند.
سرعت رشد سرویس‌های استریم نیز کاهش پیدا کرده و نتفلیکس گزارش کرده است که تعداد مشترکان آن در حال تثبیت است. به نظر می‌رسد که شاید نتفلیکس هم با همان مشکلی که فیس‌بوک با آن روبه‌رو شده است، روبه‌رو شود، یعنی به سقف بازار برسد و دیگر نتواند بازار خود را گسترده‌تر کند.
مشکلات زنجیره تامین به همه آسیب زده است، اما مشکل کمبود تراشه برای شرکت‌های تولیدکننده تراشه خبر خوبی است. کوالکوم و AMD به عنوان تولیدکنندگان بزرگ تراشه، از این بازار سود خوبی به دست آوردند و به نظر می‌رسد در آینده هم وضعیت مناسبی داشته باشند. قطعاً نباید اپل را فراموش کرد، چرا که این شرکت در این بازار به عنوان یک تراشه‌ساز شناخته می‌شود.
به نظر می‌رسد امسال، سالی پر از تحولات گسترده باشد. بازار تبلیغات همچنان در حال تغییر است. زنجیره تامین باید در نهایت بهبود یابد. تحولات دیجیتالی بسیاری از صنایع به سرعت ادامه دارد. مقررات در حال تدوین هستند. پایان این بیماری همه‌گیر تغییرات گسترده‌ای را در زندگی همه ایجاد خواهد کرد. حتی بزرگ‌ترین شرکت‌ها نیز از این تغییر مصون نخواهند بود. اما این پول زیادی که آنها به دست می‌آورند مطمئناً به آنها در این مسیر کمک خواهد کرد. متا نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید هوشیار باشد. بخش‌هایی که متا روی آنها برای درآمدزایی حساب کرده است، همه به وسیله رقبایی قدرتمند تحت فشار قرار گرفته‌اند و چیزی جز یک ایده انقلابی نمی‌تواند محصولات این شرکت را نجات دهد.
سقوط اپل / سپتامبر 2020
اپل در سپتامبر 2020، بدون سروصدا بیش از 22 درصد از ارزش بازاری خود را از دست داد. به نظر می‌رسد که این اتفاق در پی آن رخ داد که در رویداد اپل، تیم کوک مجموعه جدیدی از محصولات سخت‌افزاری را معرفی کرد، اما برخلاف انتظارات آیفون جدیدی معرفی نشد.
طرفداران اپل چه دوست داشته باشند و چه دوست نداشته باشند، مهم‌ترین منبع درآمد این شرکت، آیفون است و هنگامی که یک رویداد جدید از اپل صورت می‌گیرد، همه انتظار یک گوشی جدید دارند، وقتی رویداد مثل رویداد 2020 باشد و تنها یک ساعت اپل جدید، یک آیپد ایر جدید و چند محصول نرم‌افزاری ارائه شوند، همه از این شرکت سرخورده می‌شوند. به همین دلیل است که تونی ساکوناگی که تحلیلگر ارشد در موسسه برنستاین است رویداد اپل را ناامیدکننده خواند. او در یادداشتی که منتشر کرده است ادامه داد: «جابه‌جایی کاربران از سرویس‌های موسیقی، ویدئو یا بازی یا به معنای عام، جایی که سابقه فعالیت در آن را دارند، کار بسیار دشواری است. اپل باید سعی کند با خلاقیت بیشتری سخت‌افزار و خدمات خود را در بسته‌های اشتراک یکپارچه قرار دهد.»
سقوط تسلا / نوامبر 2021
سهام شرکت تسلا پس از آنکه ایلان ماسک مدیرعامل این شرکت در آخر هفته اعلام کرد که تصمیم دارد 10 درصد از سهام خود را به فروش برساند، 12 درصد سقوط کرد. این افت یکی از سریع‌ترین افت‌های تاریخ سهام در ایالات متحده است و باعث شده که کاهش پنج‌درصدی هفته گذشته سهام تسلا ادامه‌دار باشد و عملاً جلوی افزایش مستمر آن در سال گذشته گرفته شود.
به‌طور کلی سهام تسلا در سال 2021 بیش از 47 درصد افزایش یافته و نسبت به یک سال گذشته بیش از دو برابر شده است. مهم‌ترین دلیلی که برای این وضعیت اقامه می‌شود این است که این شرکت در گزارش‌های خود اعلام کرد حاشیه سود فروش خودروهایش بهبود پیدا کرده و مشکل کمبود تراشه نتوانسته است مشکل زیادی برای این شرکت برخلاف رقبای قدرتمندش ایجاد کند.
سقوط آمازون / جولای 2021
سهام آمازون پس از افشای جریمه هنگفتی از سوی رگولاتورهای اروپایی به دلیل نقض قوانین حریم خصوصی این منطقه در نظر گرفته شد و نیز انتشار گزارش درآمد سه‌ماهه دوم که نتوانست انتظارات وال‌استریت را برآورده کند، تا هشت درصد سقوط کرد و این رهبر قدیمی بازار را در معرض خطر قرار داد و بدترین روز سال را برای سهام این شرکت رقم زد. این سقوط باعث شد ارزش بازاری این شرکت در یک روز به کمتر از 7 /1 تریلیون دلار برسد در حالی که در روز قبل، ارزش بازاری این شرکت بیش از 8 /1 تریلیون دلار بود و در کمتر از 24 ساعت بیش از 130 میلیارد دلار ارزش خود را از دست داد.
آمازون درآمد سه‌ماهه دوم خود را 1 /113 میلیارد دلار اعلام کرد که 27 درصد از سال گذشته بهتر بود، اما از میانگین انتظارات که 115 میلیارد دلار بود کمتر بود و باعث سقوط ارزش بازاری آن شد. به‌رغم افزایش بیش از 48درصدی، درآمد خالص بیش از 7 /7 میلیارد دلار نیز کمی کمتر از برآوردهای حدود 8 /7 میلیارد دلار بود. دن رومانوف تحلیلگر بازارهای مالی در یادداشتی پیرو این افزایش کمتر از انتظارها اذعان داشت: «با فروکش کردن همه‌گیری کرونا، سطح خرید آنلاین مصرف‌کنندگان در حال بازگشت به سطوح پیشین است زیرا از این به بعد، مردم بخشی از هزینه‌های خود را به منابع سرگرمی دیگر و خرید آفلاین اختصاص خواهند داد.» با وجود این واقعیت، آمازون همچنان سرمایه‌گذاری روی افزایش ظرفیت خود را ادامه می‌دهد.
این کاهش شدید همچنین پس از آن رخ می‌دهد که آمازون جریمه 885 میلیون‌دلاری (746 میلیون‌یورویی) را که در 16 جولای توسط کمیسیون ملی حفاظت از داده‌های لوکزامبورگ وضع شده بود، علنی کرد. این حکم به این دلیل صادر شده که دادگاه اعلام کرد پردازش داده‌های شخصی آمازون با مقررات حریم خصوصی در اروپا مطابقت ندارد. در این پرونده، آمازون اعلام کرد که هیچ افشای اطلاعاتی صورت نگرفته است و تصمیم دادگاه لوکزامبورگ هم قابل دفاع نیست و در این پرونده با جدیت از خود دفاع خواهد کرد.
