تورم بازگردانده طلا به دوران اوج
سیگنال‌سازهای فلز زرد در دنیا و ایران این بازار را به کدام سمت سوق دادند؟
سال 2020 را باید روزهای طلایی فلز زرد در بازارهای جهانی و حتی بازار داخلی کشور تعبیر کرد؛ طلا در هشتمین ماه از سال 2020 با عبور از کانال قیمتی دو هزار دلار به ازای هر اونس، رکورد تاریخی جدیدی برای خود به ثبت رساند. هر چند که بهای این فلز گرانبها در این کانال قیمتی دوام چندانی نداشت و پس از گذشت چند روز، بهای این فلز گرانبها به زیر مرز دو هزار دلار بازگشت. با وجود این طلا ظرف سال 2020 بازده عملکردی 23درصدی را نصیب سرمایه‌گذاران خود در بازارهای جهانی کرد. بازده این فلز گرانبها در بازار ایران ظرف 11 ماه ابتدایی امسال به مراتب بیش از بازده در بازارهای بین‌المللی بود به‌گونه‌ای که قیمت آن ظرف این مدت رشدی 6 /84درصدی داشت. این بازده عملکردی در حالی در بازار کشور رقم خورد که ظرف 11 ماه ابتدایی سال جاری از فروردین تا بهمن (24 مارس 2020 تا 17 فوریه 2021) طلای جهانی بازده عملکردی 5 /8درصدی داشته است. شیوع ویروس کووید 19 و تبعات اقتصادی ناشی از همه‌گیری این بیماری در دنیا و در ادامه بسته‌های حمایتی بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا برای به حداقل رساندن تبعات اقتصادی شیوع این بیماری بر مردم و اقتصاد خود را که به رشد تورم منجر شد، در عین رواج بازارهای جدید مالی همچون رمز ارزها که تبدیل به رقیبی جدی برای طلا شده‌اند باید مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر نوسانات این فلز گرانبها ظرف یک سال اخیر در بازار جهانی تعبیر کرد. اما روند حرکتی در بازار داخل بیش از قیمت طلای جهانی از نوسانات نرخ ارز و انتظارات تورمی سیگنال حرکتی گرفته است.
اتمام سال خوش فلز زرد
طلا ظرف یک سال اخیر نوسانات متعددی را در بازارهای جهانی تجربه کرد؛ به‌گونه‌ای که در برخی دوره‌ها این فلز گرانبها تبدیل به یکی از پربازده‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شد، هرچند این روند افزایشی دوام چندانی نداشت و پس از طی بازه زمانی میان‌مدت این بازار وارد مسیر نزولی شد و به این ترتیب طلا از دوران اوج خود فاصله گرفت. شیوع ویروس کووید 19 در دنیا ظرف ماه‌های ابتدایی سال 2020 مهم‌ترین پارامتر اثرگذار بر بازارهای جهانی ظرف بیش از یک سال گذشته بوده است. البته این مولفه بر بازارهای مختلف اثری متناقض داشت. شیوع این ویروس و مرگ‌ومیر ناشی از آن و اعمال قرنطینه‌های سختگیرانه به منظور کنترل شیوع این بیماری، به ایجاد بی‌ثباتی اقتصادی در اغلب نقاط دنیا منجر شد. عموماً در دوره‌هایی که عدم اطمینان سیاسی و اقتصادی افزایش پیدا می‌کند، استقبال از طلا به عنوان یک کالای سرمایه‌ای امن افزایش می‌یابد به‌گونه‌ای که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند پول نقد و همچنین دارایی‌های خود را از بازارهای مالی خارج، و به بازار طلا که سرمایه‌ای امن به شمار می‌رود وارد کنند. اما در دوران ثبات اقتصادی و سیاسی عموماً از میزان تقاضا برای خرید طلا به‌عنوان کالایی امن برای سرمایه‌گذاری کاسته می‌شود و نقدینگی به سایر بازارهای مالی سوق پیدا می‌کند. البته در دوران ثبات اقتصادی و سیاسی، عموماً طلا هم‌راستا با سایر کامودیتی‌ها نوسان پیدا می‌کند؛ درواقع انتظار می‌رود پس از ایجاد ثبات، طلا همسو با روند بازار حرکت کند، به‌گونه‌ای که اگر بازار افزایشی باشد، طلا نیز روند باثبات افزایشی را تجربه کند. اما در دوران بی‌ثباتی که اغلب کامودیتی‌ها با افت تقاضا و کاهش نرخ روبه‌رو می‌شوند، مسیر طلا از سایر کامودیتی‌ها جدا شده و روند رشد را در پی می‌گیرد.
تقاضای جهانی برای طلا شامل سه بخش اصلی تقاضای مصرفی برای تولید جواهرات، مصرف صنعتی و تقاضا به‌عنوان کالایی سرمایه‌ای می‌شود. حدود 50 درصد تقاضای سالانه در دنیا مربوط به بخش جواهرات، همچنین 10 درصد مربوط به حوزه صنعت و 40 درصد از آن تقاضای سرمایه‌گذاری است. در دوران بی‌ثباتی تقاضا برای طلا به‌عنوان کالایی امن برای سرمایه‌گذاری رشدی قابل توجه پیدا کرده و این موضوع به رشد قیمتی در این بازار می‌انجامد. البته در دوران بهبود شرایط اقتصادی، تقاضای فیزیکی برای این فلز گرانبها به منظور ساخت جواهرات رشد پیدا می‌کند و از همین‌رو انتظار می‌رود پس از ایجاد ثبات نسبی در بازارها و فاصله گرفتن از بحران‌های سیاسی، طلا نیز هم‌راستا با سایر کامودیتی‌ها نوسان کند.
از ثبت رکورد تاریخی قیمتی تا افتی غیرقابل پیش‌بینی
طلا در سال 2020 روند صعودی کم‌سابقه‌ای داشت به‌گونه‌ای که بهای هر اونس طلا در روزهای ابتدایی آگوست 2020 به رکورد تاریخی قیمت خود یعنی 2067 دلار رسید و به این ترتیب این فلز زرد ظرف بازه زمانی تقریباً هفت‌ماهه از ابتدای سال 2020، بازدهی 35درصدی را نصیب سرمایه‌گذاران کرد. البته کانال دو هزار‌دلاری برای این فلز گرانبها چندان دوامی نداشت و طلا در میانه آگوست مجدد به زیر سقف قیمتی دو هزار‌دلاری بازگشت و نوسان این فلز در محدوده 1900دلاری ادامه یافت. رکورد قیمتی قبلی طلا مربوط به سال 2011 بود که بهای هر اونس طلا به 1890 دلار نیز رسیده بود.روند صعودی بهوجودآمده در بازار طلای جهانی، متناقض با نوسانات سایر کامودیتی‌ها در این بازه زمانی بود. ویروس کووید 19 در ماه‌های ابتدایی سال به سرعت دنیا را با خود درگیر کرد و تبعات شیوع این ویروس مرگبار باعث اعمال محدودیت‌های قرنطینه‌ای سختگیرانه از سوی دولت‌ها به منظور کنترل شیوع این بیماری شد. در حالی که محدودیت‌های قرنطینه و رفت‌وآمدی به افت تقاضا برای بسیاری از کامودیتی‌ها به‌خصوص در حوزه انرژی و فلزات پایه منجر شد، تقاضا برای طلا به عنوان کالایی امن افزایش یافت. در عین حال بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاران به‌خصوص در ماه‌های ابتدایی و میانی سال 2020 به دلیل عدم اطمینان نسبت به وضعیت اقتصادی دنیا و بازارهای مالی اقدام به خروج سرمایه‌های خود از بازارهای مالی همچون بازار سهام کرده و به سراغ طلا به‌عنوان کالایی قابل اطمینان‌تر حرکت کردند که این موج سرمایه توانست رونقی قابل توجه به این بازار ببخشد.البته در بیان دلایل رشد بهای جهانی اونس طلا نباید از آثار بسته‌های حمایتی دولتی به‌خصوص در اقتصادهای بزرگ دنیا غافل شد. این بسته‌های حمایتی از سوی دولت‌ها در بسیاری از کشورهای اروپایی، ژاپن، کره جنوبی و ایالات متحده آمریکا اجرایی شد که اگرچه اعطای این بسته‌ها در چنین بحرانی که بسیاری از مردم و کسب‌وکارها از شیوع این ویروس آسیب دیده‌اند گریزناپذیر بود اما به افزایش بدهی‌های دولتی انجامید. گفته می‌شود هزینه‌های بحران کرونا برای دولت آمریکا در سال 2020 به کسری بودجه سه تریلیون‌دلاری این کشور در این سال منجر شده که بیشترین میزان بدهی دولت در تاریخ این کشور است. همچنین براساس گزارش بانک جهانی پاندمی کرونا تا اینجای کار 5 /19 تریلیون دلار به بدهی‌های جهانی اضافه کرده است.اما بسته‌های حمایتی که با رشد بدهی‌های دولتی محقق شده، به مفهوم تزریق نقدینگی و درواقع کاهش ارزش پول و رشد تورم است. در حالی که شاخص دلار آمریکا در روزهای ابتدایی سال 2020 برابر 36 /97 بود، سیاست‌های پولی دولت آمریکا و تزریق نقدینگی به اقتصاد با هدف مقابله با تبعات شیوع این ویروس این شاخص را وارد مسیر کاهشی کرد به‌گونه‌ای که این شاخص تا روزهای ابتدایی آگوست 2020 (اوج تاریخی طلا) با افتی چهاردرصدی به 4 /93 واحد رسید. بنابراین طلا ظرف سال 2020 از محل تضعیف شاخص دلار آمریکا و رشد تورم نیز تقویت شد.روند کاهشی شاخص دلار تا روزهای پایانی سال 2020 نیز ادامه یافت به‌گونه‌ای که این شاخص در روزهای پایانی این سال تجربه 93 /89 واحد را نیز داشت، هر چند که در نهایت شاخص دلار سال گذشته میلادی را در کانال 90واحدی به اتمام رساند و همچنان در دوماه ابتدایی سال 2021 نیز در همین کانال نوسان می‌کند که این رقم کمترین میزان این شاخص پس از آوریل 2018 است.انتشار اخباری مبنی‌بر کشف موفقیت‌آمیز واکسن کرونا در دو ماه پایانی سال 2020 دیگر موضوع اثرگذار بر بازار کامودیتی‌ها و طلا بود که نوسانی جدید در بازارهای دنیا رقم زد و روند نوسان قیمتی را در این معاملات تغییر داد. این سیگنال با امیدواری نسبت به بهبود اوضاع اقتصادی دنیا ظرف سال 2021 و بازگشت وضعیت به شرایط طبیعی باعث شد تا بخشی از سرمایه واردشده به بخش طلا به منظور حفظ ارزش در شرایط بحرانی، خارج شده و به بازار سرمایه و کالایی سوق داده شود.در عین حال پیروزی جو بایدن در انتخابات ایالات متحده آمریکا در اواسط دسامبر نیز دیگر سیگنالی بود که به رشد بازارهای مالی و کالایی در دنیا انجامید. این پیروزی باعث امیدواری نسبت به کاهش تنش‌های سیاسی در دنیا بود و از همین رو نیز عاملی برای تضعیف بازار طلا به شمار می‌رفت. به این ترتیب با وجود کاهش شاخص دلار آمریکا در روزهای پایانی سال 2020 میلادی، ارزش طلا در معاملات جهانی کاهشی شد. بهای اونس جهانی طلا در روز پایانی سال 2020 به 1898 دلار رسید. با وجود این، فلز گرانبها در سال 2020 بازدهی 23درصدی داشت.
بازده عملکردی منفی طلا در روزهای آغازین سال
روند کاهشی بهوجودآمده در معاملات طلا که در روزهای پایانی سال 2020 آغاز شده بود در دو ماه ابتدایی سال 2021 نیز استمرار یافت به‌گونه‌ای که این فلز گرانبها از ابتدای ژانویه 2021 تا 26 فوریه بازده عملکردی منفی 4 /11درصد را برای خود به ثبت رساند و بهای اونس جهانی طلا در روز 26 فوریه به 1728 دلار رسید. البته با وجود افت بهوجودآمده در معاملات این فلز گرانبها، همچنان طلا قیمتی بالاتر نسبت به بهای معامله در زمان مشابه سال قبل دارد و درواقع بازده عملکردی ظرف یک سال منتهی به 26 فوریه 2021 برابر 5 /8 درصد بوده است.
سقوط قیمتی طلا در بازارهای جهانی متاثر از عوامل متعددی است که تناقض این عوامل بنیادین باعث شده تا آینده این فلز گرانبها در کوتاه‌مدت مبهم باشد.
افزایش بازده اوراق قرضه آمریکا و رسیدن بازده اوراق 10ساله خزانه‌داری این کشور به 6 /1درصد در روزهای پایانی فوریه 2021 یکی از مهم‌ترین دلایل سقوط طلا ظرف این روزها به شمار می‌رود. نرخ بازدهی اوراق ۱۰ساله در روزهای ابتدایی ماه فوریه در نزدیکی یک درصد نوسان می‌کرد، اما ایجاد امیدواری به بهبود وضعیت اقتصادی دنیا ظرف ماه‌های آتی ناشی از موفقیت‌آمیز بودن نتایج واکسیناسیون کرونا، باعث شد تا نرخ بازدهی این اوراق ظرف یک ماه رشدی 36درصدی داشته باشد و میزان نرخ بازدهی این اوراق در روزهای پایانی دومین ماه از سال 2021 به بیشترین میزان ظرف یک سال اخیر برسد. این موضوع باعث شده تا از جذابیت سرمایه‌گذاری بر روی طلا کاسته شده و خروج سرمایه به افت قیمتی بیشتر در این بازار بینجامد.
اگرچه همچنان آمار افراد جدید مبتلا به ویروس کووید 19 و میزان مرگ‌ومیر ناشی از آن در دنیا بالاست اما ظرف هفته‌های اخیر میزان مبتلایان و مرگ‌ومیر وارد مسیری کاهشی شده و این موضوع بر خوش‌بینی نسبت به بهبود وضعیت اقتصادی افزوده است، به‌گونه‌ای که سرمایه‌گذاران از بازارهای پرریسک‌تر همچون بازار سرمایه استقبال گسترده‌تری داشته‌اند. بنابراین روزهای خوش بازار سهام در ایالات متحده ظرف دو ماه ابتدایی سال جاری میلادی عرصه را بر طلا تنگ کرده است. در این میان استقبال سرمایه‌گذاران خرد و حتی ورود موسسات معتبر و بزرگ به سرمایه‌گذاری بر روی رمزارزها باعث شده تا طلا از این منظر نیز تحت فشار قرار گیرد. برخلاف بسیاری از پیش‌بینی‌های قبلی، این روزها برخی رمزارزها و به‌خصوص بیت‌کوین توانسته‌اند جایگاه خود را در بازارهای مالی دنیا تثبیت کنند به‌گونه‌ای که این رمزارزها تبدیل به رقیبی برای طلا نه‌تنها در دوران ثبات بلکه در دوران بی‌ثباتی نیز شده‌اند. در این میان تایید این رمزارزها از سوی شرکت‌های بزرگ و سرمایه‌گذاری بر روی آنها بر محبوبیت این بازار جدید افزوده اما در عین حال به تضعیف طلا که همواره در طول تاریخ کالایی امن برای سرمایه‌گذاری به شمار می‌رفت، منجر شده است.
در انتظار تعیین تکلیف تورم
از دیگر اتفاقات مهم ظرف دو ماه ابتدایی سال جاری میلادی استمرار روند کاهشی شاخص دلار آمریکا بود که البته این روند کاهشی در هفته منتهی به 26 فوریه ادامه نیافت. کاهش این شاخص به تقویت تمامی بازارهای کالایی می‌انجامد و اثرگذاری آن بر روند بازار نفت و فلزات پایه ظرف هفته‌های گذشته کاملاً مشهود بود. اما برآیند این شاخص افزایشی با عوامل تضعیف‌کننده به‌گونه‌ای بود که در نهایت باعث افت بیشتر قیمت در بازار طلا شد.
نحوه اثرگذاری پارامترهای بیان‌شده در بازار طلا واضح است اما آنچه آینده این بازار را در شرایط کنونی پیچیده و مبهم می‌کند نتیجه برآیندی پارامترهای خلاف جهت و حرکت شاخص دلار ظرف هفته‌های آینده است. از سویی استمرار نرخ‌های فعلی در بازدهی اوراق قرضه آمریکا عاملی برای تقویت شاخص دلار در کوتاه‌مدت و میان‌مدت به شمار می‌رود؛ از سوی دیگر در صورت اجرایی شدن بسته حمایتی 9 /1تریلیون‌دلاری آمریکا انتظار می‌رود شاخص دلار از محل ایجاد تورم ناشی از ورود این موج نقدینگی تضعیف شود.
ظرف روزهای پایانی فوریه مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا به بسته حمایتی 9 /1 تریلیون‌دلاری پیشنهادی دولت این کشور رای مثبت داد؛ البته اجرایی شدن این بسته حمایتی نیاز به تصویب در مجلس سنای این کشور دارد که به نظر می‌رسد با توجه به تبعات اجرای این بسته پیشنهادی بر اقتصاد این کشور، تصویب آن در مجلس سنا کاری دشوار باشد. تحقق این بسته حمایتی با توجه به تزریق نقدینگی قابل توجه به رشد تورم می‌انجامد که خود عاملی در جهت تقویت قیمتی در بازارها به‌شمار می‌رود. بنابراین در صورت عملیاتی شدن این بسته و افت شاخص دلار انتظار می‌رود شاهد سوق موج جدیدی از سرمایه‌گذاری به بازار طلا و اوج‌گیری مجدد در این بازار باشیم، البته با این تفاوت نسبت به صعود سال 2020 که در شرایط کنونی بیت‌کوین نیز به عنوان رقیبی در بازار طلا افزوده شده است.
بازده 5 /84درصدی طلا در بازار ایران
طلای 18 عیار در بازار داخل ظرف 11 ماه ابتدایی امسال بازده عملکردی 6 /84درصدی داشت و از قیمت شش میلیون و 178 هزار تومان به ازای هر گرم به 11 میلیون و 409 هزار تومان در روز پایانی بهمن رسیده است. این بازده عملکردی در حالی در بازار کشور رقم خورده که ظرف این مدت (24 مارس 2020 تا 17 فوریه 2021) طلای جهانی بازده عملکردی 5 /8درصدی را برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته است.
بهای طلا در بازار داخل بر اساس عرضه و تقاضا، بهای جهانی اونس طلا و نرخ ارز تعیین می‌شود. برآورد فعالان بازار داخل از تغییرات قیمتی اونس جهانی طلا، نوسانات نرخ ارز در بازار داخل و انتظارات تورمی در کشور، میزان تقاضا در بازار را رقم زده و به تعیین قیمت طلا به‌عنوان کالایی قابل سرمایه‌گذاری منجر می‌شود.
ظرف 11 ماه ابتدایی امسال نرخ دلار آزاد رشدی 8 /66درصدی داشت، در عین حال انتظارات تورمی نیز در بازه‌های زمانی مختلف اوج گرفت و همین موضع نیز باعث شد تا طلا در بازار داخل با رشد تقاضا و در نتیجه افزایش قابل توجه قیمت روبه‌رو شود. البته برخی تحلیلگران فاصله قیمتی بهای روز طلا در بازار داخل براساس نرخ ارز آزاد و قیمت اونس جهانی طلا با قیمت فروش طلا در بازار داخل را حباب این بازار تعبیر می‌کنند؛ اما برخی دیگر از تحلیلگران نیز مخالف این تعبیر بوده و این رشد قیمتی را برآورد سرمایه‌گذاران از آینده بازار براساس انتظارات تورمی می‌دانند.
