صدرنشینی قاره سبز

لبنیات را می‌توان تمامی فرآورده‌های تولیدشده از شیر دانست. در صنعت تولید فرآورده‌های لبنی با کمک روش‌هایی ماندگاری شیر را افزایش می‌دهند تا امکان استفاده از این ماده غذایی برای دوره‌ای طولانی‌تر فراهم شود. هم‌اکنون لبنیات بخش مهمی از مواد غذایی مصرفی روزانه انسان‌ها را تشکیل می‌دهد و اهمیت کلسیم موجود در فرآورده‌های لبنی در رشد و تقویت استخوان‌ها باعث شده است تا توصیه‌های زیادی برای مصرف آنها وجود داشته باشد. به همین دلیل بازار این صنعت در طول سال‌های اخیر با سرعت زیادی رشد کرده است. افزایش جمعیت دنیا، افزایش سطح درآمد قابل استحصال مردم که در نتیجه رشد اقتصادی حاصل شد و در نهایت افزایش توجه مردم به سلامت غذاهای مصرفی باعث شد تا تقاضا برای لبنیات در دنیا طی دو دهه اخیر رشدی پایدار داشته باشد و ارزش بازار این محصولات در دنیا افزایش یابد. طبق گزارش‌های رسمی ارزش بازار لبنیات دنیا در سال 2014 میلادی برابر با 336 میلیارد دلار آمریکا بود و انتظار می‌رود تا سال 2019 به 442 میلیارد دلار برسد. در این بازه پنج‌ساله ارزش بازار لبنیات در دنیا 5 /31 درصد رشد خواهد کرد و پیش‌بینی می‌شود این نرخ بالای رشد تا انتهای سال 2030 میلادی ادامه داشته باشد.

مرکز مطالعات فرآورده‌های لبنی اتحادیه اروپا، محصولات لبنی را به 17 دسته تقسیم کرده است که پرمصرف‌ترین آنها کره، پنیر، خامه، بستنی و پودر شیر خشک است ولی محصولاتی از قبیل شیر خشک‌های لاکتوز‌دار، شیرهای طعم‌دار، ماست و فرآورده‌های لبنی پروبیوتیک را هم می‌توان در میان پرمصرف‌ترین فرآورده‌های لبنی قرار داد. از آنجا که تمامی این محصولات از شیر تولید می‌شود، بزرگ‌ترین تولیدکنندگان شیر هم در عرصه تولید انواع فرآورده‌های لبنی هم در صادرات آن پیشگام هستند.

اروپا بزرگ‌ترین تولیدکننده فرآورده‌های لبنی است

27 کشور عضو اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین تولیدکننده لبنیات در جهان هستند. این کشورها بیشترین حجم تولید شیر را دارند و به همین دلیل هم در تولید و هم در صادرات انواع فرآورده‌های لبنی در دنیا پیشگام هستند. آمار نشان می‌دهد 34 درصد کل تولید فرآورده‌های لبنی و 33 درصد از درآمد این صنعت به اتحادیه اروپا اختصاص دارد. به همین دلیل سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و دامی در این منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است. کشورهای واقع در منطقه اقیانوسیه دومین تولیدکننده فرآورده‌های لبنی هستند. این کشورها 27 درصد از کل تولید دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اقیانوسیه کشورهای استرالیا و نیوزیلند هستند که به دلیل شرایط آب و هوایی دامپروری توسعه‌یافته‌ای دارند. سومین تولیدکننده فرآورده‌های دامی در دنیا کشورهای آمریکای‌ شمالی هستند و سهم این کشورها در بازار برابر با 12 درصد است. این سه منطقه که تمامی کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته دنیا را در خود جای داده‌اند در مجموع 73 درصد لبنیات دنیا را تولید می‌کنند و بزرگ‌ترین صادرکنندگان دنیا را هم در خود جای داده‌اند. البته باید در نظر داشت علاوه بر سرمایه‌گذاری زیاد دولت‌ها در این صنعت و توجه زیاد آنها به کیفیت مواد غذایی و شرایط زیست‌محیطی، وضعیت آب‌وهوا هم در توسعه صنعت دامپروری و تولید فرآورده‌های لبنی بسیار تاثیرگذار است.

اروپا بزرگ‌ترین صادرکننده فرآورده‌های لبنی است

در سال 2016 میلادی بالغ بر 14 میلیون و 55 هزار تن فرآورده‌ لبنی در دنیا صادر شده است که نسبت به سال قبل از آن با افزایش 64 /2درصدی همراه بود. در این سال ارزش صادرات فرآورده‌های لبنی در دنیا برابر با 38میلیارد و 360 میلیون دلار آمریکا بود که نسبت به سال قبل از آن 69 /3 درصد تنزل داشت. دلیل کاهش ارزش صادرات فرآورده‌های لبنی در یک سال مورد مطالعه افت قیمت آنها در بازار جهانی عنوان شده است. در سال 2014 میلادی ارزش صادرات فرآورده‌های لبنی در دنیا برابر با 51 میلیارد و 981 میلیون دلار و در سال 2015 میلادی برابر با 40 میلیارد دلار بود. بیشترین افت ارزش صادرات در فاصله سال‌های 2014 تا 2015 اتفاق افتاده است. در سال 2016 میلادی صادرات فرآورده‌های لبنی از کشورهای واقع در منطقه اقیانوسیه، خاورمیانه، اتحادیه اروپا، آمریکای شمالی و کشورهای جنوب‌شرقی آسیا رشد کرد در حالی که دیگر مناطق دنیا کاهش صادرات را تجربه کردند. بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد تقاضا برای فرآورده‌های لبنی در کشورهای در حال توسعه دنیا که به دنبال افزایش نرخ رشد اقتصادی در این کشورها و بیشتر شدن سطح درآمد مردم اتفاق افتاده است یکی از دلایل مهم برای کمتر شدن توان صادراتی لبنیات از این مناطق است. اگرچه تغییر حجم تولید هم عاملی بسیار اثرگذار است. اروپا بیشترین میزان شیر تولیدی را دارد و با وجود نرخ بالای مصرف فرآورده‌های لبنی به خصوص انواع پنیر و کره باز هم این منطقه بیشترین سهم را در بازار صادراتی به خود اختصاص داده است. طبق آمارهای رسمی در سال 2016 میلادی چهار میلیون و 705 هزار تن فرآورده لبنی از اتحادیه اروپا صادر شد که 33 درصد از کل لبنیات صادرشده در دنیا بود در حالی که حجم صادرات لبنیات از کشورهای اقیانوسیه در این سال برابر با سه میلیون و 920 هزار و 966 تن بوده است و این کشورها 28 درصد از بازار را به خود اختصاص دادند. نکته مهم اینجاست که سهم کشورهای اتحادیه اروپا و اقیانوسیه در بازار صادراتی دنیا از سال 2014 تا 2016 میلادی رشد کرده است در حالی که سهم کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب و کشورهای آمریکای شمالی با کاهش همراه بوده است. از طرف دیگر سهم برخی از مناطق در بازار صادراتی در فاصله سال‌های 2015 و 2016 میلادی تغییری نکرده است ولی حجم صادرات آنها تنزل داشته است. به عنوان مثال با وجود اینکه در سال‌های 2015 و 2016 میلادی آفریقا دو درصد از بازار صادرات را به خود اختصاص داده است حجم صادرات این منطقه 81 /11 درصد تنزل داشته است. کشورهای جنوب‌شرقی آسیا هم در این بازه زمانی افت 95 /4‌درصدی صادرات را تجربه کردند. آسیا بیشترین نرخ رشد صادرات سالانه را تجربه کرد که این نرخ برابر با 6 /53 درصد بوده است. البته در کشورهای قاره آسیا -به استثنای کشورهای خاورمیانه و جنوب‌شرقی آسیا- حجم صادرات در سال 2015 نسبت به سال قبل از آن تنزل داشت و در سال بعد از آن دوباره صادرات رشد کرد. در این بازه زمانی سهم آسیا در بازار صادراتی از دو به یک درصد تنزل یافت و دوباره به سطح دو درصد بازگشت.