نوسازی نظام حکمرانی
نوسازی نظام حکمرانی چه مولفه‌هایی دارد؟
محمدباقر قالیباف برای دومین‌بار از نوسازی نظام حکمرانی سخن گفت. او تنها کسی است که در میان مقامات ایران، از ضرورت این مساله سخن می‌گوید و بر بازگشت به مردم تاکید دارد. آن‌گونه که سازندگی گزارش داده: قالیباف از چه سخن می‌گوید؟ و پرسش مهم‌تر این است که آیا او می‌داند که لوازم نوسازی نظام حکمرانی چیست؟ آیا سخن او شعاری است یا واقعاً یک استراتژی جدید است؟ پیش از این نیز او از این مساله سخن گفته و پیش‌شرطی را اعلام کرده بود که به محض بازگشت آرامش به کشور نوسازی نظام حکمرانی آغاز می‌شود. البته آقای قالیباف هم به عنوان رئیس مجلس و هم به عنوان یک سیاستمدار باید بداند که آرامش نمی‌تواند شرط نوسازی و تغییر باشد؛ بلکه نوسازی و تغییر شرط آرامش است. ضمن تاکید بر ضرورت مرزبندی بین اعتراض و اغتشاش، تغییرات باید آغاز شود، لمس شود و اثراتش دیده شود تا کشور نیز به آن آرامشی که مدنظراست، برسد. نباید فراموش کرد بیشتر کسانی که معترض هستند در ابتدای امر مطالبات اقتصادی و سپس مطالبه اجتماعی دارند. تعداد محدودی ممکن است مطالباتشان سیاسی باشد. برای عموم مردم مهم نیست که چه کسی رئیس‌جمهور یا رئیس مجلس است، آنها به دنبال یک زندگی راحت، سهل و البته باکیفیت هستند. نمی‌خواهند مجلس با قانونگذاری، شرایط را سخت‌تر کند و دولت با تصمیماتی که ذیل جراحی اقتصادی می‌گیرد، سفره‌های غذا را شب‌به‌شب کوچک‌تر کند و روزبه‌روز کیفیت زندگی از بین برود و مردم با تورم‌ها و ابرچالش‌های پیچیده زندگی کنند. در حوزه اجتماعی نیز تساهل و تسامح شرط اول یک جامعه مدرن است. پیشرفت تکنولوژی آنچنان بر زندگی، آرا و افکار مردم اثر گذاشته است که دیگر نمی‌توان با گفتمان سابق مردم را جذب کرد. جامعه جدید، نه‌تنها سیاستمدار عصر خود را می‌خواهد بلکه رئیس‌جمهوری می‌خواهد که با این فرهنگ آشنا باشد. نه آنکه در رقابت‌های انتخاباتی شعارهایی بدهد و پس از به قدرت رسیدن آن شعارها را فراموش کند. سیاستمدار عصر جدید باید به آنچه می‌گوید پایبند و آماده باشد که هزینه عدم اجرای آن سیاست‌ها را نیز بدهد. با این حال، همچنان این پرسش از رئیس مجلس مطرح است که آیا او از مولفه‌های نظام حکمرانی اطلاع دارد یا آنکه سخنش یک ایده است که هنوز مولفه‌های آن برای او و دیگران روشن و مشخص نیست. به همین دلیل به ایشان پیشنهاد می‌دهیم که هرگاه در این زمینه سخن می‌گوید، دو کار نیز انجام دهد. اول آنکه، یک قدم به پیش بیاید. تکرار سخن قبلی قدمی رو به جلو نیست. تکرار مکررات دردی را دوا نمی‌کند که اگر می‌کرد این اعتراضات به پا نمی‌خاست. پیشنهاد دوم، این است که تغییرات را آغاز کنند. از سخن قبلی آقای قالیباف در مقام رئیس مجلس تا این سخن، نزدیک به یک ماه گذشته است، اما نه‌تنها قدمی برای تغییر و نوسازی برداشته نشده است، بلکه هیچ چشم‌اندازی هم دیده نمی‌شود. پیشنهاد دیگر به رئیس مجلس این است که از چندمولفه مهم برای نوسازی آگاه باشد و درباره آن بیش از گذشته تامل کند. اول احیای برجام. بالاخره برجام مهم‌ترین سندی است که بین ایران و غرب امضا شده است. برای احیای آن چه در دولت قبل و چه در این دولت، تلاش‌های موثری صورت گرفت و نهایتاً به دلایلی از جمله عدم تضمین آمریکا، این تلاش‌ها منجر به نتیجه نشد. پس لازم است در گام اول، برجام احیا شود تا ایران از منافع اقتصادی آن که بسیار مهم و حیاتی است بهره‌مند شود.
آزادی زندانیان
«در پی دستور رئیس قوه قضائیه ۴۶ زندانی که شرایط ارفاق قانونی را داشتند، آزاد شدند.» این خبری است که خبرگزاری میزان، خبرگزاری قوه قضائیه آن را به نقل از دادستان تهران روی خروجی خود قرار داد. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: قبل از انتشار این خبر، رئیس کل دادگستری هرمزگان هم از آزادی ۱۴ زندانی مربوط به اغتشاشات در این استان، در اجرای دستور رئیس قوه قضائیه و برای بهره‌مندی زندانیان از ارفاقات قانونی در پی پیروزی تیم ملی فوتبال کشورمان خبر داده بود. اما هنوز ابعاد مختلف این آزادسازی‌ها در فضای مجازی بررسی نشده بود که میزان خبر تکمیلی دیگری را نیز منتشر کرد و از آزادی 57 زندانی در کرج خبر داد. مجموعه زندانیانی که تعداد آنها به حدود 117 نفر می‌رسد، در راستای دستور رئیس دستگاه قضایی پس از برد تیم ملی فوتبال ایران آزاد شدند. دستورالعمل محسنی‌اژه‌ای در پی پیروزی ملی‌پوشان فوتبال کشورمان و شعف و شادمانی پدید آمده در سراسر ایران اسلامی خطاب به مراجع و مراکز قضایی ذی‌ربط صادر شد. در دستور رئیس دستگاه قضا خطاب به مراجع و مراکز قضایی ذی‌ربط آمده بود: «نسبت به آن دسته از زندانیان که شرایط بهره‌مندی از ارفاقات قانونی را دارا می‌باشند، نهایت مساعدت و معاضدت انجام گیرد و مقدمات آزادی و بازگشت آنها به آغوش گرم خانواده‌هایشان در اولین فرصت ممکن فراهم شود.» یک روز پس از صدور این دستور، دادستان تهران از بررسی پرونده ۴۶ زندانی که شماری از آنها از اغتشاشگران وقایع اخیر بوده‌اند، خبر داد. صالحی در تشریح خبر فوق گفت: پس از دستور رئیس قوه قضائیه پرونده شماری از افرادی که شرایط بهره‌مندی از ارفاقات قانونی را دارا بودند مورد بررسی قرار گرفت و ۴۶ نفر که شماری از آنها در جریان اغتشاشات اخیر تهران دستگیر شده بودند با مساعدت و معاضدت انجام‌شده از زندان آزاد شدند. دادستان تهران تصریح کرد: نسبت به بررسی پرونده افرادی که در جریان اغتشاشات اخیر بازداشت شده بودند و شرایط ارتکاب جرم آنها اجازه می‌داد مساعدتی در مورد آنها صورت پذیرد، موضوع مورد بررسی قرار گرفت و این افراد با قرار تامین مناسب آزاد شدند. پس از انتشار اخبار آزادسازی زندانیان، بسیاری از ایرانیان در فضای مجازی به استقبال این اخبار رفتند و اعلام امیدواری کردند که دامنه این آزادسازی‌ها افزایش یابد. معصومه ابتکار ازجمله این فعالان سیاسی است که با انتشار توئیتی به این اخبار واکنش نشان داد و نوشت: «با پیروزی تیم ملی و به دنبال پیشنهاد برخی دلسوزان: رئیس قوه قضائیه به مراجع قضایی دستور داد برای زندانیانی که شرایط ارفاقات قانونی دارند، مقدمات آزادی و بازگشت به خانواده در اولین فرصت فراهم شود. اقدام درستی که امیدوارم با سرعت و دقت انجام شود تا تمام زندانیان بی‌گناه آزاد شوند.» محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در این زمینه نوشت: «آزادی وریا غفوری (البته خبر آزادی وریا تکذیب شد) هدیه روح‌بخشی است به بچه‌های تیم فوتبال در جام جهانی. در حقیقت بازی خوب بچه‌ها و درک شرایط جامعه از سوی مسوولان، وریا را باید آزاد کند.» ابطحی در ادامه از مسوولان خواسته است: «دانشگاه و هنرمندان را هم با آزادی زندانیان‌شان خوشحال کنید.»
دور جدیدی از تقابل
رضا ذبیحی کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: تنش‌ها میان ایران و غرب در شش محور در حال افزایش است و از این‌رو به نظر می‌رسد دوره جدیدی از تقابل میان ایران و غرب و به ویژه با آمریکا آغاز شده است. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: وی با بیان اینکه مسائل مرتبط با حقوق بشر مهم‌ترین چالش مطرح‌شده امروز میان ایران و غرب است، اظهار کرد: در این راستا آمریکا، اتحادیه اروپا، کانادا و انگلیس هر یک به‌طور جداگانه تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کرده‌اند. دومین محور که شکاف‌ها و اختلاف‌ها میان ایران و غرب را تشدید کرده است، مساله هسته‌ای است. این در حالی است که در اواخر شهریورماه، بازیگران تا حد زیادی به توافق نهایی نزدیک شده بودند، اما باقی ماندن اختلافات بر سر موضوع پی‌ام دی، باعث شد توافقی حاصل نشود. این پژوهشگر روابط بین‌الملل افزود: بنابراین صدور قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس در مورد سه مکان ادعایی این آژانس و متعاقب آن تصمیم ایران برای افزایش غنی‌سازی در فردو تا سقف ۶۰ درصد از جمله مهم‌ترین نتایجی است که به دلیل عدم حصول توافق در زمینه احیای برجام به وجود آمده است. عدم حصول نتیجه ملموس و مشخص در مذاکرات میان ایران و عربستان که پنج دور آن تاکنون انجام شد، از جمله مسائل منطقه‌ای است که روابط ایران و غرب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مسائل مرتبط با اسرائیل، چهارمین زمینه‌ای است که روابط میان ایران و غرب را بیشتر از گذشته تحت‌الشعاع قرار داده است. به‌طوری که گویا آمریکا و اسرائیل درصدد برگزاری مانور مشترک نظامی در این زمینه هستند. این در حالی است که پیشتر و به دلیل تلاش آمریکا برای بازگشت به برجام، اختلافات میان این کشور و اسرائیل درباره ایران تشدید شده بود. حملات سپاه به مقر احزاب جدایی‌طلب در کردستان عراق که طی ایام اخیر در چندین نوبت تکرار شده است، موضوع دیگری است که روابط میان ایران و غرب را متاثر کرده است. ایران این حملات را در راستای مقابله با فعالیت‌های جدایی‌طلبانه و تروریستی ارزیابی کرده است، در حالی که کشورهای غربی این موضوع را نقض حاکمیت عراق می‌دانند. موضوع مهم دیگری که به عنوان ششمین محور از تنش‌های اخیر میان ایران و غرب قابل طرح است، ادعای ارسال پهپادهای ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین است. به‌رغم اینکه ایران تاکید کرده است که مقدار محدودی پهپاد و آن هم پیش از شروع جنگ در اختیار روسیه قرار داده است، غرب و خود اوکراینی‌ها هر روز ادعای تازه‌ای در این زمینه مطرح می‌کنند.
پیگیری مطالبات مردم
این روزها و با فروکش کردن نسبی تجمعات اعتراضی اخیر، فعالان سیاسی، چهره‌های حزبی و مدنی به دنبال راهکارهایی هستند که از طریق آن زمینه پیگیری مطالبات مردم و انتقال آن به حاکمیت فراهم شود. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: نشست رئیس دستگاه قضا و دبیر شورای عالی امنیت ملی با چهره‌های سیاسی مرتبط با جبهه اصلاحات، نشانه‌هایی از تلاش حاکمیت برای نزدیک‌تر شدن به احزاب و فعالان سیاسی را نمایان کرد. تلاش‌هایی که البته فعالان سیاسی اصلاح‌طلبی چون علی شکوری‌راد، آذر منصوری، محمدعلی ابطحی و... معتقدند به هیچ‌وجه کافی نیست و باید با تصمیمات عینی و عملی تکمیل شود. در واقع این دست از اصلاح‌طلبان تاکید دارند، جبهه اصلاحات تنها در ازای اخذ تضامین واقعی و عینی برای تغییر در چنین نشست‌هایی باید حاضر شود. در کنار این دیدارهای فعالان سیاسی با نهادهای حاکمیتی، فعالان حزبی از هر دو طیف اصلاح‌طلب و اصولگرا نیز تلاش‌هایی را برای دنبال کردن مطالبات مردم در دستور کار قرار داده‌اند. شورای گفت‌وگوی ملی با حضور چهره‌هایی چون محمدرضا عارف، سیدمحمد صدر، عزت‌الله ضرغامی، محمدرضا باهنر و حجت‌الاسلام مازنی از جمله این تلاش‌هاست. اما همزمان با برگزاری این نشست‌ها برخی زمزمه‌ها هم در فضای مجازی شنیده شد. برخی از این چهره‌ها با هدف بسترسازی برای تغییر نظام سیاسی کشور از نظام ریاستی به نظام پارلمانتاریستی و ظهور دوباره نخست‌وزیری در پهنه سیاسی کشور، کنار هم نشسته‌اند. در این شایعات عنوان شد، چهره‌هایی چون علی لاریجانی، عارف، ضرغامی و باهنر قرار است این زمینه را فراهم کنند.
♦♦♦
ایسنا: یعقوب رضازاده دبیر کمیسیون امنیت ملی تاکید کرد: به رئیس‌جمهور پوشالی آذربایجان تذکری جدی می‌دهم که اگر قرار باشد آذربایجان ملحق شود، این آذربایجان شماست که باید به جمهوری اسلامی ایران ملحق شود.
ایلنا: نجیب میقاتی، نخست‌وزیر پیشبرد امور لبنان، خبر داد که درباره موضوع کمک‌های سوختی ایران به لبنان از آمریکایی‌ها سوال کرده و هنوز پاسخ رسمی در این زمینه دریافت نکرده است.
ایرنا: هادی طحان نظیف سخنگوی شورای نگهبان گفت: قانون اساسی ما حق برگزاری تجمعات را به رسمیت شناخته است و ما اعتراض را از اغتشاش جدا می‌دانیم اما باید توجه داشت که دشمن به دنبال سوءاستفاده از اعتراضات و تبدیل آنها به اغتشاشات بود. بنابراین باید مسیری پیش‌بینی شود تا از اعتراض‌ها صیانت شود.
ایرنا: محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: مجلس یازدهم اولویت خود را در درجه اول به اقتصاد و در درجه دوم به برخی مسائل زمین‌مانده فرهنگی و مسائل اجتماعی داد؛ از این‌رو مجلس در ادامه فعالیت‌های خود تلاش بیشتری خواهد کرد، تا قوانینی را که سال‌ها بر زمین مانده است، به تصویب برساند.
ایلنا: ابراهیم رئیسی در گفت‌وگوی تلفنی با شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر، ضمن تبریک به دولت قطر بابت برگزاری خوب جام جهانی فوتبال، تلاش‌های این کشور برای رعایت ارزش‌های اسلامی را شایسته تقدیر دانست. وی با اشاره به توسعه همه‌جانبه روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بین دو کشور پیگیری توافقات انجام‌شده تا رسیدن به نتیجه مطلوب را خواستار شد.
ایسنا: ولادیمیر یرماکوف، مدیر بخش کنترل تسلیحاتی و منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای وزارت امور خارجه روسیه در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه ایران همواره عضوی مسوول در پیمان منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای بوده است، گفت هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد برنامه هسته‌ای ایران اهداف نظامی را دنبال می‌کند.
ایلنا: رضا عامری رئیس دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور تاکید کرد: هم‌اکنون خدمات کنسولیِ مورد نیاز ایرانیان مقیم کانادا در چهار مرکز، شامل نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در واشنگتن، هاوانا، مکزیکوسیتی و همچنین ستاد کانادا مستقر در میز خدمتِ وزارت امور خارجه در تهران ارائه می‌شود.
♦♦♦
موضع تهران
شرق نوشت: در حالی که یک هفته از آغاز حملات ارتش ترکیه به شمال سوریه می‌گذرد بسیاری سکوت تهران را از ابعاد مختلف دارای اهمیت می‌دانند. دراین‌باره رحمن قهرمانپور گفت: کسی منکر آن نیست که مشکلات و چالش‌های داخلی، منطقه‌ای و جهانی ایران به ویژه در دولت رئیسی سبب شده است توان چانه‌زنی دیپلماتیک تهران کاهش یابد. این نکته‌ای است که ترکیه با آگاهی از آن به این جمع‌بندی رسیده که با حضور اردوغان در تهران یا از ایران چراغ سبز حمله به شمال سوریه را بگیرد یا اینکه در صورت انجام حمله یک‌جانبه، ایران سکوت می‌کند.
حرف معترضان را باید شنید
اعتماد نوشت: اخیراً وزیر کشور از تشکیل کمیته صیانت از حقوق مردم در خصوص رخدادهای اخیر خبر داد. کمیته‌ای که بر اساس اعلام وزیر کشور قرار است به شکایات و مطالبات مردم که به حوادث اخیر مرتبط است، رسیدگی کند. غلامعلی رجایی معتقد است که این کمیته باید با حضور چهره‌های غیردولتی تشکیل شود تا شائبه دنبال کردن منویات دولت و حاکمیت به وجود نیاید. او در پاسخ به این سوال که چرا این کمیته زودتر تشکیل نشد و چه اقداماتی باید از سوی این کمیته برای حل مشکلات ایجادشده انجام شود، گفت: متاسفانه ما با تاخیر عمل می‌کنیم و این نشان می‌دهد که حکومت‌داری ما ضعیف است.
نحوه برخورد با معترضان
سازندگی نوشت: جلال محمودزاده، نماینده مهاباد، در جریان جلسه علنی مجلس و در تذکری به رئیس‌جمهوری و وزیر کشور، گفت که در اعتراضات مردمی مهاباد و شهرهای کردنشین 13 نفر بر اساس آمار رسمی و بر اساس آمار غیررسمی 105 نفر کشته شده‌اند. این شاید نخستین بار باشد که خانه ملت شاهد بیان آماری از کشته‌شدگان در اعتراضات اخیر است. اصل اعتراض محمودزاده در جلسه علنی دیروز اما به این موضوع سوال وی در کمیسیون شوراها از وزیر کشور درباره نحوه برخورد با معترضان بازمی‌گردد. وی قبلاً هم سوالی در همین رابطه از احمد وحیدی، وزیر کشور، در کمیسیون شوراها طرح کرد.
باید نگران مملکت بود
اطلاعات نوشت: دقت در محتوای بسیاری از مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها، اطلاعیه‌ها و... نشان می‌دهد وقتی از بسیاری از مدیران اقتصادی سوالی درباره چالش‌های مختلف پرسیده می‌شود، یا کلی‌گویی می‌کنند و بیانیه می‌خوانند یا در مقام منتقد بیرونی به توضیح دادن درباره ریشه‌های ایجاد مشکل و عوامل تعیین‌کننده آن در دستگاه تحت مدیریتشان می‌پردازند و مدت‌ها شرح و بسط می‌دهند که چرا چنین شده است. اما وقتی توضیحات کارشناسی تمام شد و پای راه‌حل‌خواهی به میان می‌آید یا سکوت می‌کنند یا بهانه می‌گیرند.