امید به برجام
آیا دولت جدید برای احیای توافق هسته‌ای عزم دارد؟
وزرای خارجه 1+4 سرانجام در نیویورک گردهم آمدند؛ البته نه به‌صورت چندجانبه بلکه در دیدارهای دوجانبه که محور همه آنها نیز توافق هسته‌ای و مذاکرات وین خواهد بود؛ هرچند پیش از این گمانه‌هایی درباره احتمال برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در نیویورک مطرح شده بود، اما سخنگوی وزارت خارجه کشورمان که در نیویورک حضور دارد و جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هر دو تاکید کرده‌اند که نشست 1+4 در دستور کار نیست.
با این حال ژان لودریان، وزیر خارجه فرانسه در توئیتی که خبر از دیدار خود با وزیر خارجه ایران داده، نوشته: «این هفته جلسه‌ای در مورد توافق هسته‌ای ایران برگزار می‌کنیم.» جمله‌ای که به گفته سخنگوی وزارت خارجه نشان از علاقه و تمایل غربی‌ها برای ازسرگیری مذاکرات با ایران دارد؛ چنان‌که به نظر می‌رسد در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل نیز پیام‌هایی میان طرف‌های مذاکره ردوبدل خواهد شد. در روزهای گذشته وزیر خارجه انگلیس با همتای آمریکایی خود دیدار کرد و براساس اطلاعیه منتشرشده، ایران و مذاکرات وین از محورهای رایزنی‌های دوطرف بوده است. پیش از این نیز وزارت خارجه انگلیس در اطلاعیه‌ای از دیدار الیزابت تراس، وزیر خارجه این کشور با وزیر خارجه کشورمان خبر داد و نوشت: «تراس پیشنهاد آمریکا برای لغو تحریم‌ها در ازای بازگشت ایران به پایبندی کامل به تعهدات هسته‌ای‌اش را تکرار خواهد کرد.» اما نکته اینجاست که مقامات کشورمان از وزیر خارجه در نیویورک تا محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در وین تاکید دارند که آمریکا باید همه تحریم‌های اعمال‌شده را برای احیای برجام و بازگشت به توافق لغو کند. حال باید دید که طرف‌ها در چه شرایطی به میز مذاکره بازمی‌گردند و اروپایی‌ها چه پیشنهادها و پیام‌هایی در دیدار با وزیر خارجه ایران خواهند داشت. همچنین وزیر خارجه آلمان و مسوول سیاست خارجی اروپا گفتند که قرار است در دیدار با امیرعبداللهیان، ایران را برای بازگشت سریع به مذاکرات وین ترغیب کنند. در این بین هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان حتی مدعی شد که «وقت برای توافق هسته‌ای با ایران تنگ است و دعوت از تهران برای بازگشت به مذاکرات وین نمی‌تواند همیشگی باشد». او در بیانیه خود افزود: «اکنون دولت جدید (ایران) باید سریع راه خود را برای بازگشت به میز مذاکره بیابد. در این خصوص نیز در روزهای آینده گفت‌وگوهایی خواهیم داشت.» جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در جمع خبرنگاران با غیرمحتمل دانستن برگزاری نشستی با حضور روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک گفت: «هم‌اکنون آنچه اهمیت دارد، برگزاری نشست در سطح وزیران خارجه ۱+۴ نیست، بلکه اراده و تمایل تمام کشورهای طرف برجام برای از سرگیری مذاکرات وین است.» بورل ادامه داد: ایران پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری درخواست کرد که رایزنی‌ها به‌طور موقت متوقف شود تا بتواند به‌طور کامل مذاکرات را بررسی و همه‌چیز را به‌درستی درباره این مساله مهم درک کند. اکنون ما انتظار داریم که رایزنی‌ها هرچه سریع‌تر در وین دوباره آغاز شود.
مشکل گرجستان با ایرانیان چیست؟
امکان بازگشت ایرانیان مقیم گرجستان به این کشور سد شده است؛ ایرانیانی که با داشتن پاسپورت و کارت اقامت، پشت مرزها مانده‌اند. خانواده‌هایی که دو نیمه شده‌اند و زندگی‌ها و کسب‌وکارهایی که سرنوشتشان نامعلوم است. اتفاق عجیب‌تر اینکه گویا مشکل نه لزوماً پاسپورت ایرانی، بلکه هویت ایرانی است؛ تا جایی که بر مبنای یک ویدئو منتشرشده، حتی ایرانیانی که با پاسپورت آلمانی و کارت واکسیناسیون کامل (فایزر) قصد ورود به گرجستان را داشته‌اند نیز از امکان عبور از مرز بازمانده‌اند. این ماجرا که در ماه‌های اخیر و هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا رخ داده، به یک بحران در زندگی ایرانیان مقیم و ساکن این کشور بدل شده است. طبق گزارش شرق، به نظر می‌رسد اراده‌ای غیررسمی به دنبال منافعی که هنوز ابعاد آن مشخص نیست، رویه‌ای را آغاز کرده که نه قانونی است، نه انسانی و نه اخلاقی. از سوی دیگر، تاکنون وزارت خارجه و دولت گرجستان و وزارت خارجه و سفارت ایران واکنش یا اقدام قاطعی برای حل این معضل انجام نداده‌اند. در یک ویدئو، یک زن ایرانی ساکن تفلیس، با اشاره به اینکه کارت اقامت طولانی‌مدت و پاسپورت گرجستان را دارد و سرمایه‌گذاری ملکی در این کشور انجام داده است، می‌گوید قبل از ترک خاک این کشور با وزارت خارجه گرجستان تماس داشتم که به من اعلام شد هیچ مشکلی برای ورود به گرجستان ندارم، اما پلیس مرزی از ورودم به این کشور ممانعت می‌کند. این زن می‌گوید من دو دوز واکسن کرونا را در خاک گرجستان زدم و هیچ مشکلی بابت مدارک واکسیناسیون هم ندارم! یک ایرانی دیگر هم دقیقاً همین حرف‌ها را تکرار می‌کند. عجیب‌تر اینکه ایرانیانی که با زدن دو دوز واکسن و اقامت دائم گرجستان خاک این کشور را به مقصد کشور دیگری ترک کرده‌اند و اصلاً به ایران بازنگشته‌اند هم اجازه ورودشان به خاک گرجستان داده نشده و آنها را از فرودگاه برگردانده‌اند.
برخی شنیده‌ها حاکی از این است که سفیر ایران در گرجستان امکانی تحت عنوان پرواز جامانده‌ها ایجاد کرده و برای ایرانیان مقیم گرجستان که در ایران یا کشورهای دیگر جا مانده‌اند و مشکل ورود به خاک این کشور را دارند، یک امکان پروازی ایجاد کرده است. یعنی به صورت موردی اجازه سفر این افراد را از وزارت خارجه گرجستان دریافت کرده و با پرواز جامانده‌ها، آنها را وارد خاک این کشور می‌کند. اما اصل مشکل به قوت خود باقی است.
تغییر نحوه استعلام از مراجع نظارتی
گزارش‌های دستگاه‌های نظارتی و امنیتی یکی از چالش‌های مهم در مسیر انتصابات و تفویض مسوولیت‌ها در چهار دهه بعد از انقلاب بوده است. سختگیری‌هایی که گاهی از تفاوت در خط‌مشی سیاسی نیز نشات‌گرفته و راه برای خدمت متخصصان مسدود شده است. سال ۹۵ بود که مجلس شورای اسلامی دستگاه‌های اجرایی را موظف کرد در انتصاب افراد به مشاغل حساس از مراجع سه‌گانه قوه قضائیه، وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه استعلام کنند. نمایندگان مجلس در جریان رسیدگی به طرح یک‌فوریتی نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس به‌منظور رفع ایراد شورای نگهبان در ماده یک این طرح مصوب کردند همه دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری به استثنای دستگاه‌های تحت امر مقام معظم رهبری، قضایی و مشاغلی که برای انتصاب اشخاص در قانون اساسی تشریفات خاص ذکر شده، ضمن احراز تابعیت جمهوری اسلامی ایران بر شرایط خدمت نظام وظیفه عمومی (پایان خدمت یا معافیت دائم) برای مردان موظف هستند در انتصاب افراد به مشاغل موضوع ماده 6 این قانون در مورد ضوابط مقرر در این قانون از مراجع سه‌گانه قوه قضائیه، وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه استعلام و نتایج آن را در انتصاب خود اعمال کنند؛ در غیر این صورت متخلف به مجازات تعزیری درجه 6 مندرج در قانون مجازات اسلامی محکوم می‌شود. آن‌گونه که شرق گزارش داده است، بر اساس تبصره یک ذیل این ماده مراجع مذکور موظف هستند در مدت یک ماه از دریافت استعلام نتیجه را اعلام کنند. چنانچه در مهلت مقرر پاسخ داده نشود، استعلام مثبت تلقی می‌شود. همچنین بر اساس تبصره 2 ذیل این ماده سایر دستگاه‌ها موظف هستند همکاری لازم را با مراجع استعلامی مقرر در این قانون به عمل آورند و نیز قوه قضائیه درخصوص بندهای پ، خ و ذ، سازمان اطلاعات و سپاه درخصوص بندهای الف، ث، ج و چ و وزارت اطلاعات درخصوص همه بندهای ماده 2 این قانون اظهارنظر می‌کنند. همچنین بر اساس تبصره دیگر از این ماده، ضوابط و مقررات این قانون نافی اختیارات موضوع مصوبات مربوط به صلاحیت‌های قانونی مقرر در قانون گزینش معلمان مصوب 74 و قانون تسری قانون مذکور مصوب سال 75 و شورای عالی انقلاب فرهنگی نیستند. حال با توجه به تبعات گزارش‌هایی که مانع فعالیت افراد متخصص و مجرب شده رئیس دستگاه قضا خواستار بازبینی در نحوه تهیه این گزارش‌ها شده است.
حسابرسی به عملکرد دولت قبل
هفته گذشته حجت‌الاسلام محمدرضا میرتاج‌الدینی نایب‌رئیس فراکسیون انقلاب اسلامی درباره جزئیات گزارش تفریغ بودجه سال ۹۹ اظهار کرد: بر اساس این گزارش از ۲۲ آیین‌نامه‌ای که باید دولت بر اساس قانون بودجه ۹۹ تدوین می‌کرده، ۱۴ مورد در موعد مقرر و شش مورد با تاخیر تدوین شده و دو مورد از آیین‌نامه‌ها مربوط به وصول مالیات از خانه‌های خالی و خودروهای گران‌قیمت تدوین نشده است. رئیس فراکسیون انقلاب اسلامی مجلس تاکید کرد: طبق گزارش دیوان محاسبات، قطع یارانه سه دهک بالایی کشور که تکلیف قانونی دولت بوده و توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی شناسایی شده بودند، در دولت تدبیر انجام نشده و حدود ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان یارانه نقدی به سه دهک بالای درآمدی در سال ۹۹ پرداخت شده است. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: همچنین طبق این گزارش، مصوبه مجلس در خصوص تامین یک میلیون تن قیر رایگان اجرایی نشده و معادل شش هزار میلیارد تومان کمتر از ۱۰ درصد ارزش یک میلیون تن قیر به دستگاه‌ها پرداخت شده است. دیوان محاسبات در این گزارش اعلام کرده که در سال ۹۹ دولت به تکلیف بودجه پیرامون جذب ۳۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی عمل نکرده و حدود ۵۵ میلیون یورو برای خرید تجهیزات پزشکی سرمایه جذب کرده است. میرتاج‌الدینی تصریح کرد: طبق گزارش دیوان محاسبات، دولت دوازدهم کسری بودجه سال ۹۹ را با انتشار اوراق مالی تامین کرده و در این زمینه ۱۲۷ درصد تکالیف بودجه در خصوص انتشار اوراق مالی تحقق پیدا کرده است. درواقع دولت بدهی‌های خود را با ایجاد بدهی و انتشار اوراق جبران کرده است؛ این شیوه نادرست اقتصاد کشور را با مخاطرات جدی روبه‌رو خواهد کرد.
آزادی واردات خودرو در تعلیق
هادی طحان‌نظیف سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به دستور کار صحن شورای نگهبان، گفت: طرح ساماندهی صنعت خودرو که چند‌بار در تردد بین مجلس و شورای نگهبان بود، امروز بررسی شد؛ آخرین ایراد باقی‌مانده از این طرح ماده ۴ درباره واردات خودروهای برقی و هیبریدی بود که البته مجلس متن را به صورت کامل تغییر داده بود. وی افزود: موضوع در جلسه شورای نگهبان مورد بررسی قرار گرفت و اعضای شورا نسبت به مصوبه در یکی دو مورد ابهاماتی داشتند. مثلاً راجع به واردات بدون انتقال ارز ابهاماتی مطرح شد، چون شقوق مختلفی را در بر می‌گرفت، از مجلس خواسته شد که موضوع مقداری دقیق‌تر و شفاف‌تر شود. سخنگوی شورای نگهبان تصریح کرد: در یکی از تبصره‌های این ماده تصویب سایر مقررات به وزارت صمت واگذار شده بود؛ این موارد اگر دقیق‌تر مشخص شود، امکان اظهار نظر نسبت به آن بهتر می‌تواند صورت بگیرد. طحان‌نظیف اضافه کرد: البته هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام که در مجمع مستقر است، طی نامه‌ای مواردی را با عنوان مغایرت با سیاست‌ها اعلام کرده که ما بر اساس مقررات موظفیم این موارد را به مجلس اعلام کنیم؛ این هیات ماده ۴ را مغایر سیاست‌های تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و سیاست‌های نظام اداری دانسته بود و حتی نسبت به ماده۱۰ این مصوبه هم که قبلاً ایرادی وجود نداشت، هیات عالی نظارت مجمع آن را مغایر سیاست‌ها دانسته است که این موارد به مجلس اعلام خواهد شد. وی خاطر‌نشان کرد: در مجموع، ما در شورای نگهبان نسبت به مصوبه همان یکی دو مورد ابهامی را که اعلام کردیم، داشتیم اما هیات عالی نظارت مغایرت‌های بیشتری را به ما اعلام کرده است، بنابراین مصوبه به مجلس برگشت داده خواهد شد و اگر این موارد اعم از ابهامات شورای نگهبان و مغایرت‌های هیات عالی نظارت مجمع، در مجلس اصلاح و تصویب شد، مجدداً شورای نگهبان مصوبه را بررسی خواهد کرد.
♦♦♦
ایسنا: ابراهیم رئیسی، بر ضرورت بازگشایی مدارس تاکید کرد و گفت: فعلاً به خاطر شرایط کرونایی، مدارس به صورت مجازی و در برخی مناطق به صورت ترکیبی از مجازی و حضوری، فعالیت خود را آغاز می‌کنند تا به مرور با بهتر شدن شرایط، شاهد آموزش حضوری در مدارس کشور باشیم.
مهر: محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: اگر شاهد بی‌عرضگی در اداره کشور و ناراحتی مردم هستیم، به این دلیل است که به سنت‌های الهی پشت کردیم و در اقتصاد و سیاست می‌خواهیم زمینی عمل کنیم.
تسنیم: احمد وحیدی، وزیر کشور، فرار خفت‌بار آمریکا از افغانستان، عضویت ایران در شانگهای و درهم‌ریختگی دنیای غرب را از اتفاقات مهم این روزهای جهان عنوان کرد.
ایرنا: امیر سرتیپ عزیز نصیرزاده، جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با بیان اینکه توانمندی در نیروی هوایی ارتش به حدی رسیده که هواپیماها می‌توانند صدها کیلومتر دورتر عملیات انجام دهند، گفت: نیروی هوایی امروز توانسته موشک کروز زمینی را هواپایه کند که امیدوارم در آینده شاهد شلیک آن در نیروی هوایی باشیم.
ایلنا: ذبیح‌الله خداییان، سخنگوی قوه قضائیه درباره وضعیت اسفندیار رحیم‌مشایی اظهار کرد: آقای مشایی در مرخصی بودند و غیبت کردند و اگر کفیل ایشان در موعد مقرر نسبت به معرفی وی اقدام نکند از طریق ضابطین نسبت به جلب فرد اقدام می‌شود.
ایسنا: آیت‌الله جنتی از مسوولان دولتی و ستاد اربعین خواست زمینه تسهیل سفر زوار اربعین حسینی و برپایی هرچه باشکوه‌تر راهپیمایی اربعین را فراهم کنند.
مهر: سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران گفت: ایران دشمن را در حصر اقتصادی ناکام گذاشته، در جهاد سیاسی می‌درخشد و در عملیات روانی بر دشمن غلبه کرده است.
فارس: اسدالله بادامچیان، دبیرکل حزب موتلفه اسلامی گفت: عضویت در پیمان شانگهای زمینه‌ساز گسترش اقتصادی، شکست تحریم‌های آمریکایی و باطل‌کننده تحلیل غلط اصلاح‌طلبان است.
ایرنا: سید‌عبدالرحیم موسوی، فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی با تاکید بر آمادگی نیروهای مسلح برای پاسخ به تهدیدهای احتمالی، گفت: با توجه به توانمندی‌های نیروهای مسلح، هر تهدیدی علیه منافع و آرمان‌های انقلاب اسلامی را با تمام توان پاسخ خواهیم داد.
♦♦♦
مذاکرات به نفع چه کسی است؟
اعتماد نوشت: باربارا اسلاوین، تحلیلگر سیاست خارجی در شورای آتلانتیک، معتقد است دلایل متعددی برای تاخیر در ازسرگیری مذاکرات احیای برجام وجود داشت. او می‌گوید: ازسرگیری مذاکرات زمان‌بر بود، چراکه از یک سو دولت بایدن نیاز داشت تا سازماندهی لازم برای این کار را انجام دهد و از سوی دیگر، گفت‌وگوی غیرمستقیم روش مناسبی برای دستیابی به پیشرفت سریع در مذاکرات نبود. مدتی به دلیل انتخابات ریاست‌جمهوری، ایران تصمیم گرفت مذاکرات را متوقف کند. اما برجام همچنان توافقی خوب برای همه طرف‌هاست به این دلیل که در ازای پذیرش کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا حد مشخص و کنار گذاشتن سانتریفیوژها اجازه می‌دهد به درآمدهای نفتی خود دسترسی پیدا کند و بتواند با اروپا به تجارت بپردازد.
تبعیت از مجلس خلاف عزت دولت
شرق نوشت: یکی از نمایندگان مجلس مدعی شده است هرچه مجلس مصوب کند، وزیر ارتباطات می‌پذیرد. محمدجواد نیک‌بین، درباره طرح «صیانت از کاربران فضای مجازی» و نظر وزیر ارتباطات نسبت به این طرح گفت: وزیر ارتباطات در این زمینه مطیع مجلس است و هرچه را مجلس مصوب کند، می‌پذیرد و تاکنون پیشنهادی در این زمینه نداشته است. مطیع بودن وزرا در برابر مجلس اگرچه مطلوب بهارستان‌نشینان است و به دلیل موضع حمایتی که از دولت سیزدهم داشته‌اند، چنین انتظاری تقویت شده، اما این خواسته نه فقط اصل تفکیک قوا بلکه اختیار و عزت قوه مجریه را زیر سوال می‌برد. اکنون اهمیت همراهی مجلس با دولت به‌خصوص زمانی که سنگ‌اندازی‌های مجلس یازدهم در دولت روحانی را شاهد بودیم، دوچندان شده است.
اتحاد دو کشور فارسی‌زبان
ایران نوشت: با پایان نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای که با پذیرش عضویت رسمی و دائمی ایران همراه بود، رئیس‌جمهوری کشورمان برنامه رسمی سفر خود به تاجیکستان را اجرا کرد. رئیسی از سوی امام‌علی رحمان رئیس‌جمهوری تاجیکستان مورد استقبال رسمی قرار گرفت. پس از مراسم استقبال رسمی، مذاکرات رسمی دوجانبه آغاز شد. در ادامه و پس از مذاکرات دو رئیس‌جمهوری، مذاکرات مشترک هیات‌های عالی‌رتبه برگزار و هشت سند همکاری شامل شش یادداشت تفاهم همکاری، یک توافقنامه و یک پروتکل فنی همکاری‌های گمرکی به امضا رسید. به گفته رئیسی مقامات ایران و تاجیکستان باید روابطی پایدار و همه‌جانبه را بین دو کشور فارسی‌زبان پایه‌گذاری کنند که به الگویی در سطح منطقه تبدیل شود.
روحانی کجاست؟
آفتاب نوشت: حسن روحانی کجاست؟ شاید این مهم‌ترین سوالی باشد که طی روزهای اخیر بارها و بارها در رسانه‌های مختلف و فضای مجازی تکرار شده است. حالا بیش از یک ماه از خداحافظی حسن روحانی از نهاد ریاست‌جمهوری گذشته و بعد از حضور در مراسم تنفیذ و تحلیف دیگر از او خبری نیست. حتی حکمی برای عضویتش در مجمع تشخیص مصلحت نظام هم صادر نشده است. این در حالی است که حسن روحانی در آخرین شب ریاست‌جمهوری خود در تلویزیون اعلام کرد که به کارهای علمی و فرهنگی بازخواهد گشت اما حالا بیش از یک ماه است که از همه میادین فاصله گرفته و همین امر نیز تنور گمانه‌زنی‌ها در مورد رئیس‌جمهور دولت یازدهم و دوازدهم را داغ کرده است.