تعبیر وارونه یک رویا

  فرزین زندی: چند ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تمرکز ترامپ روی مساله ایران اگرچه کمرنگ‌تر از قبل شده اما همچنان روی میز است. ترامپ تلاش زیادی کرد تا ایران را پای میز مذاکره بنشاند اما ایران زیر بار نرفت. از آن طرف جو بایدن برنامه‌ای مفصل تهیه کرده که در آن نسبت به مساله ایران بی‌توجه نبوده است. در بخش سیاست‌خارجی این برنامه بر ضرورت بازگشت ایالات متحده آمریکا به توافق برجام و کنار گذاشتن سیاست تغییر رژیم در ایران و گفت‌وگو با ایران بر سر مسائل و مشکلات منطقه‌ای تاکید شده است. با این حال به نظر می‌رسد تصور خوش‌بینانه‌ای که در ایران نسبت به حضور دموکرات‌ها در عرصه حکمرانی ایالات‌متحده شکل گرفته، نیاز به بازخوانی و یادآوری ماه‌عسل برجام یعنی روزهایی را که خیل سرمایه‌گذاران بین‌المللی به ایران روانه شده بودند اما درها به روی آمریکایی‌ها بسته ماند، ضروری می‌‌نماید. در آن روزها، آمریکا که خود را بیرون از گود فرصت‌های طلایی در ایران پسابرجام یافته بود و از سوی دیگر، امکان مصالحه با ایران در سایر زمینه‌ها همچون برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را ازدست‌رفته می‌دید، بدون فوت وقت و از سوی دولت وقت، دست به تغییر بازی زد و ستون‌های خروج از برجام را در همان سال پایانی دولت اوباما استوار کرد. بنابراین، احتمالاً هر دولت دیگری نیز به جای دولت دونالد ترامپ بر مسند قدرت آمریکا می‌نشست، همان راه آخرین سال حضور اوباما در کاخ سفید را طی می‌کرد و مقصدی به‌جز خروج از برجام، پیش‌رو نداشت.

دقت در پیش‌نویس سند ۸۰صفحه‌ای برنامه حزب دموکرات اما روشن‌کننده بسیاری از مسائل و موید مدعای بالاست. ساختار قدرت در آمریکا و شیوه عمل هیات‌حاکمه ایالات‌متحده، با دریافتی دقیق از ساختار حکمرانی و سازوکار تصمیم‌گیری در ایران، راهبرد موردنظر خود را فارغ از حضور هر فرد یا گروه سیاسی در ساختار قدرت در هر دو کشور دنبال می‌کند. بندهای صریح برنامه حزب دموکرات اگرچه بر عبارات جالب‌ توجهی چون «رد سیاست تغییر رژیم در ایران» و «دیپلماسی هسته‌ای با بازگشت به برجام» تاکید می‌کند اما در ادامه آن، مواردی همچون «اولویت‌بخشی به مذاکره با ایران» برای حل به ادعای آنها «اقدامات تهدیدآمیزی همچون سرکوب داخلی، تجاوزهای خارجی و برنامه موشکی» نیز مطرح شده است که اساساً، همان مواردی است که در این سال‌ها از زبان دونالد ترامپ نیز جاری می‌‌شد و مشخص نیست، آنان که چشم‌به‌راه شکست جمهوریخواهان هستند، برای حضور دموکرات‌های صریح‌اللهجه‌ای که همان سیاست‌ها را دنبال خواهند کرد چه در چنته دارند. با این حال، تفاوت نگاه و تاکتیک این دو جریان، شاید بتواند راه گریزی برای ایران فراهم کند تا در وهله نخست، خود را از زیر «فشار حداکثری» خردکننده رها سازد و سپس با اندکی تنفس، ادامه راه کج‌دار و مریز این سال‌ها را این بار با دموکرات‌ها بپیماید. از همین روی، در این پرونده به تفاوت نگاه دو رقیب اصلی انتخابات آمریکا و سیاست مناسب ایران در قبال آنها پرداخته خواهد شد.