اقتصاد سیاسی یارانه

دولت سیزدهم در چند روز گذشته ناچار به یک واکنش ناگهانی در برابر قیمت برخی کالاها نظیر آرد و گندم و شیر و... شد و پس از آن در اقدامی غافلگیرکننده و بدون اعلام قبلی، از بزرگ‌ترین طرح اقتصاد سیاسی دوران خود رونمایی کرد.  بر اساس این طرح که به نظر می‌رسد به خاطر شرایط خاص کشور زودتر از موعد، رونمایی شده، دولت در اختصاص یارانه نقدی تغییرات زیادی ایجاد کرده است. بر اساس این تغییرات، دهک دهم پردرآمدی حذف شده و برای سه دهک پایین‌درآمدی، ماهانه ۴۰۰ هزار و برای شش دهک دیگر ۳۰۰ هزار تومان کمک معیشتی پرداخت می‌شود. با این تغییرات، ۷۲ میلیون نفر کمک معیشتی جدید دریافت می‌کنند و بخشی از دهک ۹ نیز یارانه دریافت نمی‌کنند. هنوز جزئیات این طرح اعلام نشده و اقتصاددانان با ابعاد واقعی آن آشنا نیستند اما در کنار مزیت‌هایی که برای آن شمرده می‌شود، نگرانی‌هایی هم ایجاد کرده است. یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها تورم‌زا بودن این سیاست است اما مدافعان معتقدند؛ اگرچه اثر تورمی در کوتاه‌مدت دارد اما اضافه تورم در بلندمدت می‌تواند با مهار رشد پایه پولی جبران شود. همچنین نقدهایی درباره شیوه شناسایی جایگاه افراد در دهک‌های درآمدی مطرح شده است. ظاهراً شاخص‌هایی از جمله گردش حساب، حقوق، سود سهام و سود حساب، خودرو، سفرهای خارجی و سایر موارد برای دهک‌بندی یارانه‌ها در نظر گرفته شده است که دولت وعده داده مشکلاتش را برطرف کند. در نهایت اینکه تریبون‌های رسمی تلاش می‌کنند طرح یارانه‌ای دولت سیزدهم را جراحی اقتصادی بنامند و سیگنال غلطی که این روزها مطرح می‌شود این است که واکنش‌های انفعالی دولت به قیمت‌ها همان «اصلاحات اقتصادی» مورد تاکید اقتصاددانان است. در این پرونده تلاش می‌کنیم ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و اقتصاد سیاسی دو سیاست اخیر یعنی قیمت‌گذاری خوراکی‌های ضروری مردم و طرح جدید یارانه‌ای را واکاوی کنیم.