کدام مشتری؟ کدام کشور؟

«مهم است که داستان ما تعریف شود و من می‌خواهم مردم این داستان را از من بشنوند.» این اولین جملات تیم کوک، مدیرعامل اپل در برابر پرسش‌های کنگره بود. بازرسان کنگره در گزارشی که چند روز قبل از احضار مدیرعامل اپل، به کنگره ارائه شد شرکت اپل را به استفاده از راه‌های فرار مالیاتی برای اجتناب از پرداخت مالیات متهم کردند. بر اساس مفاد این گزارش 40‌صفحه‌ای، این شرکت با استفاده از ثبت شرکت‌هایی در ایرلند، و با استفاده از قوانین مالیاتی، کمتر از یک‌بیستم مالیاتی را که طبق قوانین آمریکا، ملزم به پرداخت آن بوده است، پرداخت کرده. طبق این گزارش میزان فرار مالیاتی اپل در سال 2011 حدود 5/3 میلیارد دلار و در سال 2012 تقریباً 9 میلیارد دلار بوده است. این شرکت با استفاده از ثبت شرکت‌هایی در ایرلند که در واقع از کالیفرنیا هدایت می‌شده‌اند و طبق ساختاری پیچیده، شرکت‌هایی معاف از مالیات ایجاد کرده که برای سود یا درآمد حاصل از آنها در هیچ کشوری، مالیات پرداخت نمی‌کند. اما مدیرعامل این شرکت کلیه اتهامات را رد کرد و در واقع اپل را قربانی قوانین مالیاتی تاریخ گذشته آمریکا دانست که به زعم وی، با قوانین دنیای دیجیتال تطابق ندارند و مانع گردش آزاد سرمایه می‌شوند. او ادعا کرد شرکت تمایز دقیقی بین فروش در داخل و خارج ایالات‌متحده دارد و در هر منطقه‌ای که شعبه و شرکت و فروش داشته است، از قوانین داخلی همان منطقه تبعیت کرده است. «ما برای هر فروشی که در هر نقطه از ایالات‌متحده آمریکا داشته‌ایم، 5/30 درصد مالیات پرداخت کرده‌ایم و بله، شرکت برای بسیاری از فروش‌های خود مالیات کمتری پرداخت کرده که این دسته از فروش‌ها فقط در خارج از آمریکا انجام شده است.» او در طول صحبت‌های خود چندین بار تاکید کرد اپل افتخار می‌کند شرکتی آمریکایی است که بیشترین فروش خود را در خارج از ایالات‌متحده دارد و برای این مبادلات مالیاتی مطابق با قوانین منطقه‌ای که مبادله در آن انجام شده، پرداخت کرده است. ایراد بازرسان کنگره آمریکا البته به این موضوع، این است که حجم درآمد اپل در مناطق مختلف دنیا، با حجم کارکنان و سایر تجهیزاتی که در آن مستقر شده، نیست. به عنوان مثال، سال 2011 بیشتر از 64 درصد از درآمد پیش از پرداخت مالیات این شرکت در ایرلند ثبت شده در حالی که فقط چهار درصد از کارکنان و یک درصد از مشتریان محصولات اپل در این کشور هستند. البته اختلافاتی نیز در بین اعضای کنگره بر سر این قضیه وجود دارد. مثلاً سناتور ران پل گفت «ما اگر دنبال مجرم این آشفته‌بازار ایجاد‌شده می‌گردیم، باید در آینه نگاه کنیم چون خود کنگره عامل آن است. اپل شرکت بزرگی است که شغل‌های زیادی را برای اقتصاد آمریکا ایجاد کرده و ما باید برای نشاندن آن در جایگاه متهم، از مدیران این شرکت عذرخواهی کنیم.» در مقابل ساتور لوین گفت: «من موافقم که اپل شرکت بزرگی است اما به باور من، این موضوع به این شرکت اجازه نمی‌دهد خودش تعیین کند چه مقدار مالیات و به چه کسی باید بپردازد.» طبق گزارش کنگره، این شرکت بین سال‌های 2009 تا 2012 برای 74 میلیارد دلار از فروش خود هیچ مالیاتی پرداخت نکرده است، همچنین در سال 2011 برای بیش از 22 میلیارد سود، فقط 10 میلیون دلار مالیات پرداخت کرده است، یعنی کمتر از پنج‌صدم درصد. البته این اولین اتفاق از این نوع نیست و در چند ماه گذشته موارد مشابهی از مشکلات مالیاتی در مورد گوگل، آمازون و... ثبت شده و همین امر در کنار درآمد سرشار اپل، توجهات عمومی را به این قضیه بیشتر کرده است.