لایک‌های پول‌ساز

تا همین چندی پیش تبلیغ بدون پرداخت وجه برای کسی متصور نبود؛ فقط کسب و کارهای بزرگ می‌توانستند با صرف هزینه‌های گزاف، فضای رسانه را برای تبلیغ کالا یا خدمات خود بخرند. در حالی که برندها برای محاسبه بودجه مورد نیاز برای تبلیغ و ترویج تولیدات خود در حال سبک و سنگین کردن شرایط بودند، کسب و کارهای کوچک وقتی نگاهی به تعرفه‌های انتشار آگهی در مطبوعات و رادیو و تلویزیون می‌انداختند ترجیح می‌دادند به چاپ تراکت‌های ارزان‌قیمت بی‌کیفیت بسنده کنند و امیدوار باشند تبلیغات دهان به دهان برای افزایش فروش به دادشان برسد. شبکه‌های اجتماعی اما، قاعده بازی را عوض کردند. در یک دهه گذشته به مدد این شبکه‌ها، نه‌تنها فرصت‌های بی‌بدیلی برای تبلیغات برندهای مطرح فراهم شده است بلکه کسب و کارهای نوپا و کوچک نیز مجالی استثنایی برای برندسازی، بازاریابی و فروش محصولات و خدمات خود پیدا کرده‌اند. دیگر تبلیغ، مختص تاجران میلیاردر نیست. این روزها هر کس، حتی دختران و زنانی که لباس طراحی می‌کنند، غذا و شیرینی خانگی می‌پزند، خدمات زیبایی ارائه می‌دهند یا برای محصولات بهداشتی و آرایشی بازاریابی می‌کنند همگی با راه انداختن یک پروفایل در شبکه‌های اجتماعی به آسانی مشغول بازاریابی برای کسب و کار خود هستند. به نظر می‌رسد در میان این شبکه‌ها، اینستاگرام با اقبال بیشتری مواجه شده است.

اینستاگرام نیز مانند دیگر شبکه‌های اجتماعی ویژگی‌هایی دارد که بازاریابان زیرک، برندهای مشهور و صدالبته کسب و کارهای کوچک خلاق نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند.

مزایای بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی

از نظر برخی، بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی «تحول بزرگ» بعدی در دنیای کسب و کار است. با وجود این هنوز مزایا و قابلیت‌های بالقوه این شیوه نوین تبلیغات به طور کامل شناخته نشده است. از عمر بازاریابی در این شبکه‌ها مدت چندانی نمی‌گذرد و برخی معتقدند کسانی که جوگیر شده‌اند و برای کسب نام و شهرت به این عرصه جدید روی آورده‌اند عملاً سود چندانی گیرشان نیامده است. اما مطالعات نتایج امیدوارکننده‌تری را نشان می‌دهد. مزایای این شبکه‌ها به ویژه زمانی که با سایر مجاری بازاریابی و تبلیغ تلفیق و همراه شوند غیر‌قابل انکار است.

نخستین مزیت شبکه‌های اجتماعی، کاهش هزینه‌های بازاریابی است. حتی تبلیغات پولی در فیس‌بوک و توئیتر در مقایسه با مطبوعات و رادیو و تلویزیون ارزان‌تر است. ضمن آنکه هر کسب و کاری می‌تواند بدون پرداخت وجه و کاملاً رایگان در شبکه‌های اجتماعی پروفایلی داشته باشد و به معرفی کالا یا خدمات خود بپردازد. این نکته مهم‌ترین مزیت شبکه‌ها به ویژه برای بیزنس‌های کوچکی است که توان پرداخت هزینه‌های سنگین انتشار آگهی در رسانه‌های سنتی را ندارند.

مزیت دیگر شبکه‌های اجتماعی آن است که سبب ترویج برند و افزایش شناسایی نام محصول می‌شود. این شبکه‌ها یک مجرای جدید برای انتشار محتوا در مورد نام و نشان تجاری کالاها و خدمات به شمار می‌روند و از آن جهت حائز اهمیت هستند که به طور همزمان، هم دسترسی به مشتریان جدید را تسهیل و تسریع می‌کنند و هم به شهرت، شناسایی و یادآوری برند در میان مشتریان قدیمی دامن می‌زند.

کارکرد دیگر شبکه‌های اجتماعی افزایش وفاداری به برند است. شاید بخشی از این پدیده حاصل شکل‌گیری رابطه نزدیک‌تر و صمیمانه‌تر میان مشتریان و برندها در فضای متعامل شبکه‌ای باشد. این فضای متعامل، فرصت دیگری نیز برای بازاریابی فراهم کرده است. هر پستی که در شبکه‌های اجتماعی گذاشته می‌شود با احتمال بیشتری برای دریافت بازخورد یا عکس‌العمل از سوی مشتریان روبه‌روست. فالوئرها در شبکه‌های اجتماعی مجموعه‌ای از مشتریان بالقوه، مشتریان جدید و قدیمی شما هستند و شما به آسانی می‌توانید با همه آنها به طور همزمان به تعامل بپردازید.

تصویر، عکس یا متنی که در مورد یک بیزنس به اشتراک گذاشته می‌شود به واکنش فالوئرها منجر می‌شود، ضمن آنکه می‌تواند سبب بازدید آنها از وب‌سایت یا تماس با شما شود. البته هر واکنش یا بازدیدی الزاماً به فروش منتهی نمی‌شود اما هرگونه تعامل مثبت، احتمال آنکه فالوئرها را به سمت معامله یا خرید هدایت کند بیشتر خواهد کرد. مهم‌ترین دلیل افزایش احتمال خرید آن است که شبکه‌های اجتماعی به شکل‌گیری روابط دوستانه و نزدیک‌تر و به نوعی تقویت مولفه «انسانی شدن»‌ (Humanization) رابطه بین خریدار و فروشنده کمک می‌کند. در این فضا برندها مانند یک انسان رفتار می‌کنند و این در فرآیند خرید بسیار موثر است چراکه افراد ترجیح می‌دهند به جای معامله با شرکت با شخص معامله کنند.

یکی دیگر از ویژگی‌هایی که سبب برتری بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی می‌شود امکان تعامل مشتریان با یکدیگر است. گرچه افراد برای خرید دلایل منطقی و احساسی خود را دارند اما اغلب برای تصمیم‌گیری نهایی به معرفی یا تایید سایرین، به ویژه دوستان خود تکیه می‌کنند. شبکه‌های اجتماعی این فرصت را فراهم می‌کنند که مشتریان نظرات یکدیگر را بخوانند و با یکدیگر گفت‌و‌گو کنند. آنها درباره کیفیت کالا یا خدمات و قیمت‌ها از هم نظر می‌خواهند و از تجربیات یکدیگر می‌پرسند. این تعامل سبب جلب اعتماد دیگر مشتریان نیز می‌شود. هر قدر تعداد بیشتری از اعضای شبکه‌های اجتماعی در مورد یک برند صحبت کنند آن برند برای دیگران ارزشمندتر، مقتدرتر و قابل اعتمادتر به نظر می‌آید.

از سوی دیگر بدون شبکه‌های اجتماعی، فروش هر برند محدود به مشتریانی خواهد بود که از طریق مجاری سنتی تبلیغات مانند تیزرهای تلویزیونی، تراکت یا تبلیغات محیطی یا با جست‌وجوی کلیدواژه‌ها در اینترنت از وجود یک کالا یا خدمت آگاه می‌شوند. اما هر پروفایلی که در یک شبکه اجتماعی باز می‌شود و به معرفی یک کسب و کار اختصاص می‌یابد ده‌ها و شاید هزاران مشتری جدید را به مجموعه مشتریان بالقوه برند خواهد افزود و هر پست جدیدی که به اشتراک گذاشته می‌شود فرصت تازه‌ای برای ملاقات با مشتریان جدید ایجاد خواهد کرد. هرقدر پست‌ها در شبکه‌های اجتماعی کیفی‌تر، هوشمندانه‌تر و خلاق‌تر باشد چنین فرصت‌هایی بیشتر خواهد شد.

نکته دیگر آنکه شبکه‌های اجتماعی ارائه خدمات به مشتریان را نیز تسریع و تسهیل می‌کنند. به عنوان مثال اگر یکی از مشتریان شما در توئیتر یا اینستاگرام شکایت یا انتقادی مطرح کند به سرعت می‌توانید به این شکایت رسیدگی کنید، از وی عذرخواهی کنید و اقدامی برای رفع مشکلش صورت دهید. یا برعکس، اگر یک مشتری از برندتان تعریف کرد می‌توانید بلافاصله از او تشکر کنید، محصولات جدید را به وی معرفی کنید یا از او بخواهید شما را به دوستان خود معرفی یا توصیه کند. این تجربه شخصی و نزدیک باعث می‌شود مشتری احساس کند برای شما مهم است.

شبکه‌های اجتماعی همچنین این فرصت را فراهم می‌کنند تا برندها به اطلاعات ذی‌قیمتی در مورد سلیقه، نگرش و رفتار مشتریان خود دست یابند؛ به این امکان گوش دادن اجتماعی یا Social listening گفته می‌شود. به عنوان مثال بر مبنای کامنت‌های فالوئرها می‌توانید میزان استقبال آنان از یک کالای جدید را بسنجید، تولیدات خود را دسته‌بندی کنید و برای پست‌های بعدی تصمیم بگیرید.

باید به خاطر داشت که این همه، از مزایای حضور طولانی‌مدت در شبکه‌های اجتماعی و داشتن یک کمپین مناسب برای تداوم بازاریابی و تبلیغ است. در پایان یک دوره حضور کمرنگ یا کوتاه نمی‌توان منتظر چنین دستاوردهای درخشانی بود.

بُرد بزرگ در اینستاگرام

این روزها دیگر لازم نیست مدیرعامل مک‌دونالد یا نایک یا باربری باشید تا بتوانید در ازای پرداخت پول اسپانسر یکی از صفحات تبلیغاتی اینستاگرام شوید. هر کسب و کاری دارید بدون پرداخت حتی یک ریال، پروفایل خودتان را باز می‌کنید و در آنجا به همه فالوئرها می‌گویید که در دنیای تجارت حضور دارید.

در ژانویه سال جاری میلادی، اینستاگرام اعلام کرد تعداد کاربران آن در سراسر جهان، از مرز 300 میلیون نفر فراتر رفته است. در طول چهار سال گذشته اینستاگرام و توئیتر که دو شبکه دوست شناخته می‌شوند به یک جامعه جهانی تبدیل شده‌اند که روزانه 70 میلیون عکس و فیلم در آنها به اشتراک گذاشته می‌شود. اینستاگرام، اپلیکیشن اشتراک عکس که در سال 2010 آغاز به کار کرد، حالا فراتر از کارکردی که برای آن پیش‌بینی شده بود در عرصه تجارت و بازاریابی نیز حرف‌هایی برای گفتن دارد. کاربران بسیاری صبح زود به محض آن که چشم خود را باز می‌کنند و گوشی موبایل‌شان را به دست می‌گیرند به سراغ پست‌های اینستاگرام می‌روند. دنیای جذاب این شبکه اجتماعی از آن جهت با دیگر شبکه‌ها متفاوت است که با تصویر حرف می‌زند و تصاویر همواره برای افراد جذاب‌اند.

مطالعات نشان داده است که بیشتر کاربران اینستاگرام بین 18 تا 34 سال دارند و البته کاربران بالای 34 سال نیز در این شبکه رو به افزایش‌اند؛ این همان فرآیندی است که فیس‌بوک نیز در سال‌های نخست راه‌اندازی شاهد آن بود. در دنیا زنان جوان شهرنشین بیشترین مخاطبان این شبکه اجتماعی هستند. گرچه تنها مطالعه انجام‌شده در ایران نشان می‌دهد 82 درصد اینستاگرامی‌ها مرد هستند اما زنان ایرانی حضور فعال‌تری در این شبکه دارند. آنها عاشق صفحات مد، لباس، آرایش، زیبایی و آشپزی هستند، عکس‌ها و مطالبی را که احساس در آن پررنگ است به اشتراک می‌گذارند و لایک می‌کنند، از دیدن عکس‌های مراکز خرید، آرایشگاه‌ها و رستوران‌ها لذت می‌برند و از همه مهم‌تر آنکه، خیلی زود به خریداران یا استفاده‌کنندگان پر و پا‌قرص کالاها و خدماتی تبدیل می‌شوند که در اینستاگرام به نمایش گذاشته می‌شود.

آمار دقیقی از تعداد کاربران اینستا در ایران در دست نیست. تخمین زده می‌شود پنج میلیون کاربر فعال در این شبکه حضور دارند که بیشتر آنها جوان هستند. این تعداد کاربر و البته جوان بودن آنها بازار کم‌نظیری برای مشاغل کوچک فراهم کرده است. مشاغلی که برای حضور در سایر عرصه‌های تبلیغات مجال و فرصتی پیدا نمی‌کنند. اینستاگرام نیز با مزایای خود به کمک این افراد آمده است تا به معرفی کسب و کار خود بپردازند و به آن رونق دهند. برخی مزایای این شبکه که به یاری بازاریابی مشاغل کوچک آمده، به شرح زیر است:

■تصویر، تاثیرگذاری و نفوذ زیادی دارد. این اصل یک شعار یا کلیشه نیست. در مقایسه با متن، قدرت جلب توجه، جذابیت، تاثیرگذاری و قابلیت به خاطرسپاری تصویر ده‌ها برابر بیشتر است. به ویژه در مورد محصولات یا خدماتی که نشان دادن کیفیت یا برتری‌های آن نیازمند همراهی تصویر است اینستاگرام می‌تواند بهترین راه تبلیغ باشد. شاید برای همین است که سالن‌های زیبایی، مراکز تهیه غذا، طراحان مد و پوشاک و جراحان و متخصصان پوست و زیبایی ترجیح می‌دهند با به اشتراک گذاشتن عکس‌های جذاب و پویا از مشاغل خود فالوئرها را به وجد بیاورند و رفتار خرید را در آنها تقویت کنند.

■اینستاگرام می‌تواند پشت‌صحنه مشاغل را به تصویر بکشد. وقتی یک کارآفرین از پشت‌صحنه کارش عکس می‌گیرد و به اشتراک می‌گذارد فضایی صمیمی، آشنا و البته واقعی برای مشتریان خود ایجاد می‌کند که در آن مشتری نسبت به محصول یا خدماتی که ارائه می‌شود احساس نزدیکی و قرابت می‌کند. این در واقع یکی از قدرتمندترین ویژگی‌های اینستاگرام است که می‌تواند نتایج بازی را تغییر دهد. شاید به همین دلیل است که این روزها اینستاگرام مملو از تصاویری است که یک پزشک را در حال تزریق بی‌درد ژل‌های زیبایی یا بانویی را در حال درست کردن شیرینی‌های خانگی نشان می‌دهد یا دختران و پسران جوان را در حال طراحی یا دوخت لباس‌های مد و فشن به تصویر می‌کشد.

■اینستاگرام مشتریان را به مشارکت تشویق می‌کند. به محض اینکه تعداد فالوئرهای یک پروفایل تبلیغاتی به میزان منطقی و قابل توجهی برسد فضای لازم برای تعامل و مشارکت مشتریان و البته تبادل اطلاعات و دیدگاه‌ها در میان آنان فراهم می‌شود. هشتگ‌ها به این مزیت اینستاگرام کمک شایانی می‌کنند. به راحتی می‌توان فالوئرها را تشویق کرد که در حال استفاده از کالا یا خدمات از خود عکس بگیرند و آن را با هشتگ به دیگران معرفی کنند. می‌توان از آنها درخواست کرد دوستان خود را منشن کنند و برند مورد نظرشان را به دیگران توصیه کنند. اکثر مردم از مشارکت در چنین فرآیندهایی لذت می‌برند و صاحبان مشاغل نیز با بهره‌گیری از این فرصت می‌توانند شبکه اجتماعی خود را گسترده‌تر کنند.

■اینستاگرام به کسب و کارها شخصیت می‌دهد. استفاده از تصویر که مزیت ویژه اینستاگرام است کمک می‌کند تا شما به کالای خود شخصیت بدهید. بسته به اینکه چه هدفی را دنبال می‌کنید محصول یا شغل شما می‌تواند صمیمی، راحت، باشکوه، جدی، لوکس یا ممتاز به نظر بیاید. البته این مزیت زمانی حاصل می‌شود که شما کمپین هدفمندی طراحی کنید، خلاقانه عکس بگیرید و هوشمندانه پست کنید. به این ترتیب کسب وکار شما شخصیت یا «آئورا»ی ویژه‌ای پیدا خواهد کرد که سبب جلب توجه و همراهی بازار هدف‌تان می‌شود.

■اینستاگرام می‌تواند اعتمادسازی کند. تجارت آنلاین، وجهه انسانی را از تعاملات تجاری حذف می‌کند و اگر شما به دنبال اعتمادسازی در میان مشتریان باشید عملاً این ویژگی تاثیر ناخوشایندی بر کسب و کارتان خواهد داشت. اینستاگرام این وجهه انسانی را به تجارت شما می‌افزاید. پست‌هایی که شما و کارکنا‌ن‌تان را در مناسبت‌های مختلف در حال کار یا تفریح یا گفت‌وگو با مشتری نشان می‌دهد به صمیمانه‌تر ‌شدن رابطه بین فالوئرها و کسب و کارتان کمک شایانی می‌کند.

■اینستاگرام برند یا نام مشاغل را بر سر زبان‌ها می‌اندازد. یکی از ترفندهای زیرکانه اینستاگرام برای آن که کالا یا خدمتی بر سر زبان‌ها بیفتد برگزار کردن مسابقه است. بسیاری از صفحات تبلیغاتی اینستا از فالوئرهای خود می‌خواهند بهترین عکس‌ها از کالا یا خدمات‌شان را به اشتراک بگذارند تا به عنوان جایزه یک محصول رایگان دریافت کنند یا از خدمات رایگان بهره‌مند شوند. چندی پیش دو دختر هنرمند شیرازی که طراح و تولیدکننده مانتوهای سنتی هستند از فالوئرهای خود خواستند در حالی که لباس‌های این مزون را به تن دارند از خود عکس بگیرند و به اشتراک بگذارند. جایزه برندگان این مسابقه هم دو‌ دست مانتوی ویژه مزون آنها بود. این فرمولی است که همیشه جواب می‌دهد. مسابقات بهترین روش برای آن است که فالوئرها یا علاقه‌مندان تولیدات‌تان را وادارید در مورد برند شما یا کاری که انجام می‌دهید در جای‌جای اینستا گفت‌وگو کنند و نام‌تان را سر زبان‌ها بیندازند.

■تبلیغ در رسانه‌های سنتی، ضمن آن که مستلزم پرداخت هزینه است تابع قوانین و مقررات خاصی است. ممنوعیت تبلیغ برخی کالاها در مطبوعات یا صدا و سیما یا محدودیت در به نمایش گذاشتن تصویر برخی خدمات در عمل سبب شده است بسیاری از مشاغل فرصت بازاریابی از طریق رسانه را از دست بدهند. اینستاگرام اما، این درهای بسته را به روی چنین مشاغلی باز کرده است. شاید به همین دلیل است که در ماه‌های اخیر، فروشندگان لوازم آرایشی، میک‌آپ آرتیست‌ها و جراحان زیبایی، بسیاری از صفحات اینستاگرام را قبضه کرده‌اند.

■برای تبلیغ مناسبت‌ها و مراسم خاص، اینستاگرام قابلیت‌های ویژه‌ای دارد. اغلب پروفایل‌های تبلیغاتی در اینستا، زمان و مکان برگزاری شوهای ویژه، فروش فوق‌العاده، افتتاح شعبه‌های جدید یا گسترش کار خود را به اطلاع مشتریان می‌رسانند. ضمن آنکه اینستاگرام بهترین فرصت است تا با انتشار عکس یا ویدئوهایی از این‌گونه مراسم سبب جلب و جذب فالوئرها و مشتریان بیشتری شوید.

■شانس تبلیغات ویروسی در اینستاگرام بسیار زیاد است. در تبلیغات ویروسی، تصاویر یا ویدئوهای تبلیغاتی بدون صرف هزینه و وقت توسط کاربران شبکه‌های اجتماعی بازنشر گسترده پیدا می‌کند. به همین دلیل بسیاری از پروفایل‌های تبلیغاتی از دوستان، اعضای خانواده و فالوئرهای خود می‌خواهند با بازنشر تصاویر کالا یا خدمات‌شان در اینستاگرام یا دیگر شبکه‌های اجتماعی به این فرآیند تبلیغاتی کمک کنند.

■احتمال بُرد بزرگ در اینستاگرام زیاد است. بسیاری از برندها در سرمایه‌گذاری برای بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی هزینه و زمان را سبک و سنگین می‌کنند در حالی که مهم‌ترین مزیت این شبکه‌ها یعنی برد بزرگ اغلب نادیده گرفته می‌شود. به عنوان مثال اگر در میان فالوئرهای شما کسی از امکان ارتباطات ویژه دولتی یا سازمانی برخوردار باشد یا اگر یکی از دست‌اندرکاران مطبوعات یا شبکه‌های تلویزیونی به سراغ‌تان بیاید و از شغل‌تان گزارش تهیه کند یک پیروزی بزرگ برایتان رقم خواهد خورد و می‌توانید منتظر سود سرشاری باشید که هرگز خوابش را هم نمی‌دیدید. بُرد بزرگ گرچه همواره اتفاق نمی‌افتد اما اگر رخ دهد، می‌تواند یک کسب و کار کوچک را به تجارتی پرسود تبدیل کند.

در اینستاگرام تنها باید خوش‌فکر و خلاق بود. همان‌قدر که یک تصویر خوب یا یک ویدئوی باکیفیت و جذاب می‌تواند سبب کسب اعتبار و شهرت برای یک کسب و کار ناشناخته شود، پست‌های تکراری و بی‌اندیشه نیز می‌تواند فرصت بازاریابی در این شبکه اجتماعی را حتی برای برندهای بنام، به باد دهد.