راه رشد

حدود یک ماه پیش بود که رئیس‌جمهور در سفر استانی خود به خراسان رضوی رسماً اعلام کرد کشور از رکود خارج شده و رشد اقتصادی در بهار امسال با احتساب نفت به 5/2 درصد و بدون احتساب نفت نیز به 8/1 درصد رسیده است.

اعلام این آمار از سوی رئیس‌جمهور در شرایطی صورت گرفت که هنوز نهادهای رسمی اعلام شاخص‌های اقتصادی نظیر مرکز آمار ایران و بانک مرکزی گزارشی از رشد نداده بودند. آن سوال اساسی این بود که رئیس‌جمهور با استناد به کدام نهاد آمارگیری نرخ رشد اقتصادی را که سال گذشته منفی 2/2 درصد بود برای سه ماه نخست مثبت 5/2 درصد اعلام کرده است.

روحانی پیش از آنکه منتظر بماند تا بانک مرکزی یا مرکز آمار خبر جدیدی از نرخ رشد بدهد، با استناد به برآوردهای صورت‌گرفته از سوی موسسه عالی آموزش و پژوهش در مدیریت و برنامه‌ریزی که از موسسات علمی و پژوهشی زیر‌مجموعه نهاد ریاست‌جمهوری به شمار می‌رود، این نرخ را اعلام عمومی کرد تا تلنگری باشد بر نهادهای رسمی اعلام آمارها. برای یک سیاستمدار و سیاستگذار اگرچه دقت و صحت آمارهای اقتصادی مهم است اما در کنار آن سرعت دسترسی به این آمار نیز از همان اهمیت (شاید هم بیشتر) برخوردار است. به همین خاطر است که روحانی برای اعلام رسمی خروج از رکود و میزان نرخ رشد اقتصادی منتظر دو نهاد دیگر نمانده و آماری را اعلام کرده که زیر نظر مشاور ارشد اقتصادی‌اش منتشر شده است.

پس از اعلام رسمی این آمار برخی منتقدان ایراد گرفتند که این رشد با واقعیت‌های اقتصادی کشور همخوانی ندارد و نمی‌تواند بیان‌کننده خروج از رکود باشد. از نظر آنان اعلام آمارهایی که از سوی نهادهای غیر‌رسمی برآورد شده نباید از زبان بالاترین مقام اجرایی کشور بیرون بیاید و در سطح جامعه مطرح شود.

این انتقادات ادامه داشت تا اینکه پنجشنبه دو هفته پیش بانک مرکزی پرده از رشد اقتصادی در بهار سال جاری برداشت و اعلام کرد در سه ماه نخست امسال اقتصاد کشور نسبت به فصل بهار سال گذشته، 6/4 درصد رشد داشته است.

با انتشار این آمار مشخص شد که نه‌تنها برآورد موسسه آموزش و پژوهش در مدیریت و برنامه‌ریزی، بزرگنمایی از شرایط کنونی اقتصاد ایران نبوده، بلکه حتی کمتر از آنچه بانک مرکزی اعلام کرده، این شاخص اعلام شده است.

رشد اقتصادی پس از 9 فصل متوالی سرانجام در بهار امسال مثبت شد تا اثر برخی تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌های درست و اصولی اقتصادی در کشور نمایان شده و ثابت شود اقتصاد دستور‌بردار نیست.

به نظر می‌رسد دولت از سه چالش مهم اقتصاد ایران توانسته دو چالش را روی ریل عقلانیت بیندازد و شرایط را برای محقق شدن تورم تک‌رقمی و رشد مستمر اقتصادی مهیا کند اما با توجه به اینکه کشور هنوز از بیکاری، به عنوان چالش سوم رنج می‌برد، آیا دولتمردان می‌توانند به موازات نسخه خود برای مهار تورم و خروج از رکود، اقتصاد ایران را به سمتی هدایت کنند که رشد غیر‌تورمی اشتغال‌زا به وجود آید؟