احوال‌پرسی از صندوق‌های بازنشستگی

«صندوق‌های بازنشستگی ورشکسته‌اند.» این خبر را سخنگوی دولت 25 بهمن‌ماه در نشست اعضای اتاق ایران اعلام کرد. خبری قدیمی که جدیداً از زبان یک مقام دولتی نقل شده است. داستان ورشکستگی و اوضاع نابسامان صندوق‌های بازنشستگی نه برای این صندوق‌ها خبر جدیدی است و نه برای حقوق‌بگیران آنها. کابوس ورشکستگی دیگر صندوق‌ها هم حتی کابوس تازه‌ای نیست. تنها مساله تازه در این میان این است که بالاخره دولت حالی از صندوق‌های بازنشستگی و اوضاع نابسامان آنها پرسید و آن‌طور که محمدباقر نوبخت اعلام کرده بحران صندوق‌ها در کنار بحران آب و محیط زیست به سه اولویت اصلی دولت تبدیل شده است. به گفته نوبخت چون منابع مالی دولت محدود است و نمی‌شود در یک برنامه به همه مشکلات رسید، قرار شده برنامه ششم توسعه بر محور حل چند مشکل اصلی باشد. یکی از این محورها حل مشکلات صندوق‌های بازنشستگی است. مشکلی که بر سر حدود 13 میلیون مزد و حقوق‌بگیر بخش دولتی و خصوصی سایه انداخته و با احتساب خانوارهای تحت پوشش این افراد، بیش از 40 تا 50 میلیون نفر را درگیر خود کرده یا اگر چاره‌اندیشی نشود درگیر خواهد کرد. صندوق‌های بازنشستگی شرایط مساعدی ندارند. اما دولت‌ها تاکنون رسماً این مساله را نپذیرفته بودند. اما اکنون سخنگوی دولت یازدهم رسماً اعلام کرده صندوق‌های بازنشستگی ورشکسته‌اند.
نوبخت گفته «هم‌اکنون دولت حقوق بازنشستگی لشگری و کشوری را از جیب خود می‌پردازد. در حال حاضر ما از یک نفر بازنشستگی کم می‌کنیم و به هفت نفر حقوق بازنشستگی می‌دهیم.» اما این شرایط دشوار و ورشکستگی تنها مربوط به بازنشستگان کشوری نیست. بازنشستگان دیگر صندوق‌ها هم وضعیت بهتری ندارند. بازنشستگان فولاد مدت‌هاست که هیچ ماهی حقوق بازنشستگی‌شان را سر موعد دریافت نکرده‌اند. اوضاع دیگران هم بهتر از اینها نیست. در این میان شاید تنها وضعیت صندوق‌هایی خوب است که کمی جوان‌ترند. مانند تامین اجتماعی. اما این صندوق هم اگرچه هنوز ورشکسته نیست اما در مرز هشدار قرار دارد. به گفته کارشناسان اوضاعِ یک صندوق زمانی ایده‌آل است که به ازای هفت نفر در حال کار یک بازنشسته وجود داشته باشد. این نسبت اگر یک به پنج باشد صندوق لب مرز است و اگر زیر یک به سه باشد صندوق ورشکسته است. این نسبت در صندوق تامین اجتماعی پنج به یک است. یعنی مرز هشدار. اما در خصوص صندوق بازنشستگان کشوری و لشگری به زیر یک رسیده. یعنی حتی مرز هشدار را هم رد کرده است. البته برای دولتی که تا امروز روزانه میلیون‌ها بشکه نفت صادر می‌کرده پرداخت حقوق یک میلیون و چند صد هزار بازنشسته کشوری دغدغه‌ای نبوده. دغدغه زمانی ایجاد شده که نفت به کف قیمت رسیده و زنگ خطر در صندوق‌های دیگر هم به صدا درآمد. چون کارشناسان معتقدند اگر صندوق‌هایی مانند تامین اجتماعی به شرایط کنونی صندوق بازنشستگی برسند آن وقت بحرانی ایجاد می‌شود که قابل حل نیست.
بحرانی که سال‌هاست ایجاد شده اما هیچ دولتی نه‌تنها قدمی برای حل آن برنداشته بلکه به دلایل سیاسی مدام به تعهدات صندوق‌ها اضافه شده و مشکلات بیشتر و بیشتر هم شده است. حال دولت یازدهم اعلام کرده این بحران اولویت برنامه ششم ماست. قرار است اصلاحاتی در صندوق‌ها ایجاد شود. در یک برنامه بلندمدت 15‌ساله اگر اصلاحات اعمال شود، مجلس هم همراه باشد شاید بتوان مشکلات برخی را حل کرد و از تشدید بحران برخی دیگر جلوگیری کرد. اما طبیعتاً دولت باید دست بجنباند. چون نوش دارو پس از مرگ سهراب فایده‌ای ندارد.