ناشران ایرانی چقدر از نمایشگاه کتاب درآمد داشتند؟
رشد ۲۰درصدی گردش مالی
وزارت فرهنگ و ارشاد برای برگزاری ۱۰ روز نمایشگاه کتاب در مصلای تهران چهار میلیارد تومان پرداخت کرده است و بر اساس آمارهای رسمی گردش مالی ناشران تنها در تراکنش‌های مالی بانک صادرات ۶۶ میلیارد تومان ثبت شده است و فروش کلی ۲۷۰۷ ناشر حاضر در نمایشگاه رقمی نزدیک به ۷۰ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.
وزارت فرهنگ و ارشاد برای برگزاری 10 روز نمایشگاه کتاب در مصلای تهران چهار میلیارد تومان پرداخت کرده است و بر اساس آمارهای رسمی گردش مالی ناشران تنها در تراکنش‌های مالی بانک صادرات 66 میلیارد تومان ثبت شده است و فروش کلی 2707 ناشر حاضر در نمایشگاه رقمی نزدیک به 70 میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.
بیست و هشتمین نمایشگاه کتاب تهران دومین تجربه برگزاری بزرگ‌ترین اتفاق مربوط به نشر بود که دولت روحانی با وزارت علی جنتی پشت سر گذاشت. به نظر می‌رسد گشایش‌هایی که طی دو سه سال اخیر در حوزه نشر رخ داده خودش را در شور و استقبال این دوره نمایشگاه نشان داده است. درآمد ناشران با رشد تقریباً 25درصدی روبه‌رو شده است و مشتاقان بسیاری در پی تهیه عنوان‌های جدید راهی مصلای تهران شده‌اند. این در حالی است که تراکنش مالی بانک صادرات در 10 روز نمایشگاه دوره قبل 46 میلیارد تومان برآورد شده بود.
محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران معتقد است برآوردهای کلی حاکی از رقم 100 میلیارد تومان است. او می‌گوید: «بخشی از فروش و پرداخت‌ها از طریق کارتخوان‌ها انجام می‌شود، هر چند که گرایش مردم به استفاده از کارت بانکی در این سال‌ها افزایش یافته است، اما هنوز هم شاهد پرداخت‌های نقدی در هنگام خرید هستیم و البته بن‌های کتابی که تا پایان خردادماه امسال اعتبار داشتند هم در فروش کتاب نمایشگاه بی‌تاثیر نبودند. همه اینها در کنار هم برآوردی نزدیک به 100 میلیارد تومان را برای ناشران حاضر در نمایشگاه فراهم می‌کند.»
آموزگار معتقد است: «با وجود تمام مسائل نشر از جمله مساله بالا رفتن قیمت کتاب‌ها و پایین آمدن تیراژ و همه بحران‌های اقتصادی کوچک و بزرگی که نشر ایران در این سال‌ها با آن دست به گریبان بود رشد فروش ناشران در دوران 10روزه نمایشگاه نشان از گامی بزرگ و رو به جلو می‌دهد و می‌توان به سروسامان یافتن این حوزه امیدوار بود.»
بحث فروش 100 میلیارد‌تومانی ناشران طی 10 روز نمایشگاه در حالی مطرح می‌شود که بر اساس آمارهایی که مسوولان دولتی اعلام کرده‌اند تمام درآمد سالانه ناشران ایرانی از فروش کتاب 800 میلیارد تومان برآورد می‌شود. این در حالی است که حوزه نشر بر خلاف صنعتی همچون سینما که چندان از حمایت‌های دولتی برخوردار نیست، رقم حمایت‌های دولتی از سینما به هیچ‌وجه با بودجه این بخش برابری نمی‌کند، با این حال اگر شرایط نابرابر تهیه‌کنندگان و ناشران را در نظر بگیریم به نظر می‌رسد ناشران ایرانی در زمینه گردش مالی و درآمدزایی حال و روز بهتری دارند.
آموزگار معتقد است: «نمایشگاه امسال نقش مهمی در گردش مالی حوزه نشر داشت تا جایی که طبق آمار ارائه‌شده حدود ۴۵ درصد از کل گردش مالی سالانه حوزه نشر در نمایشگاه کتاب انجام شد که این آمار کمی نیست و البته حکایت از یک عدم توازن دارد زیرا ناشران و کتابفروشان باید بتوانند در تمام طول سال گردش مالی مطلوبی داشته باشند و این نباید محدود به 10 روز نمایشگاه کتاب باشد. یکی از اقداماتی که می‌تواند در این زمینه راه را هموار کند، حل مشکل معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان است زیرا اگر این مشکل حل شود بخشی از بار فروشگاهی نمایشگاه به کتابفروشان منتقل می‌شود و نمایشگاه می‌تواند به کار اصلی‌اش بپردازد و ضمن عرضه و معرفی آثار جدید، فرصتی برای ملاقات و تبادل نظر نویسندگان و فرهیختگان و ناشران و مخاطبان فراهم کند و حقوق و مشکلات نشر در طی آن مطرح شود.»
طی سال‌های گذشته اتحادیه ناشران تلاش‌های بسیاری برای قطع کردن نظارت‌ها و حمایت‌های دولتی کرده است. یکی از بزرگ‌ترین این دستاوردها حذف یارانه و سوبسیدهایی بود که به شکل کاغذ دولتی به ناشران عرضه می‌شد، هر چند در دولت نهم و دهم رانت‌هایی در کار بود که دوباره ناشران را در موقعیت‌های نابرابر قرار داد. با این همه بسیاری از ناشران معتقدند یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهایشان در زمینه حرکت به سوی خصوصی‌سازی همین حذف یارانه کاغذ بود. حالا چندی است هم اتحادیه ناشران و هم وزارت فرهنگ و ارشاد بحث خصوصی‌سازی نمایشگاه کتاب تهران را مطرح می‌کنند. آموزگار معتقد است: «اتحادیه نه‌تنها با بحث خصوصی‌سازی نمایشگاه کتاب و برگزار شدنش از سوی ناشران موافق است، بلکه این مساله را یکی از اصلی‌ترین مطالبات خود می‌داند. این درست‌ترین روش برای برگزاری نمایشگاه است، اینکه دست‌اندرکاران این عرصه خود مجری و برنامه‌ریز برگزاری باشند. نکته‌ای که باید در نظر بگیریم بیش از هر چیز این است که نمایشگاه کتاب یک اتفاق جزیی در مباحث کلی نشر است. برای ریشه‌یابی و حل مسائل بزرگ‌تر، این اتحادیه ناشران است که می‌تواند نمایشگاه را به عنوان بخشی از کل ماجرای
صنعت نشر به شکل درست برگزار کند. از آن سو وقتی ناشران احساس کنند در این اتفاق فرهنگی نقش مستاجر را ندارند و خود مجری و برگزارکننده هستند ضوابط و مقررات را بسیار دقیق‌تر و مسوولانه‌تر رعایت می‌کنند. در مساله نمایشگاه و برگزاری آن از سوی بخش خصوصی که همان ناشران باشند اطمینان خاطر و همگرایی به وجود می‌آید که می‌تواند سطح کیفی این اتفاق فرهنگی را بالا ببرد. مساله به همین‌جا ختم نمی‌شود. برای مثال وقتی اتحادیه خود میزبان و برگزارکننده باشد می‌تواند به عنوان یک صنف در دعوت میهمانان و بعد بین‌المللی نمایشگاه برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری انجام بدهد.»
او از نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت یاد می‌کند که از سوی اتحادیه ناشران آلمان و شرکت تجاری که زیرمجموعه این اتحادیه است، برگزار می‌شود.
محمد شهرام‌نیا قائم‌مقام برگزاری نمایشگاه کتاب معتقد است: امسال اولین بار است که بخش زیادی از فعالیت‌های نمایشگاه به بخش خصوصی و تشکل‌های نشر به نمایندگی از خود ناشران سپرده شده و آنها کار ثبت، تخصیص غرفه و حتی تبلیغات داخل غرفه‌ها را بر عهده داشتند. همیشه این تقاضا از جانب خود ناشران و تشکل‌ها مطرح بود که اگر کار به آنها سپرده شود بهتر انجام می‌گیرد که این اتفاق امسال افتاد؛ گرچه به نظر می‌رسد اشکالاتی نیز وجود دارد.
به نظر می‌رسد نتیجه کار و واگذاری بخش‌هایی از فعالیت‌های نمایشگاه به اتحادیه ناشران رضایت هر دو سو را به ارمغان آورده است. سیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزیر ارشاد در این‌باره در اختتامیه نمایشگاه کتاب گفت: نمایشگاه این دوره تفاوت اساسی با دوره‌های پیشین داشت. در درجه اول بحث ساختاری و مدیریتی آن بود که بر اساس رویکرد تدبیر و امید، اختیار امور به دست اهل آن سپرده شد و امروز که در گام آخر و روز آخر نمایشگاه قرار داریم فکر می‌کنیم از این تجربه به عنوان گام اول سربلند بیرون آمدیم.
آمارهای نشر کتاب در سال‌های پس از انقلاب نشان می‌دهد تعداد کل کتاب‌های منتشر‌شده از ابتدای انقلاب تاکنون 961056 عنوان بوده است که از 1833 عنوان در سال 58 به 72871 در سال 1393 رسیده است.
همچنین در سال 1393 بیشترین تعداد کتاب‌های چاپ‌شده را شاهد بوده‌ایم و کمترین تعداد کتاب‌های منتشر‌شده نیز مربوط به سال 1360 با 1458 عنوان بوده است. از این میان، کتاب‌های چاپ اول 9 /51 درصد کتاب‌های منتشره را به خود اختصاص داده است. همچنین 10 /48 درصد نیز به کتاب‌های چاپ مجدد تعلق داشته است. بیشترین درصد چاپ‌اولی‌ها در سال 1359 و کمترین درصد آن در سال 1370 بوده است. از میان کتاب‌های منتشر‌شده از پیروزی انقلاب تاکنون 59 /77 درصد تالیف و 40 /22 درصد ترجمه بوده است و بیشترین کتاب‌های آماری تالیفی را در سال 1392 و کمترین را در سال 1370 شاهد بوده‌ایم. بیشترین شمارگان متوسط کتاب با 8892 نسخه در سال 1361 و کمترین با 2105 نسخه را در سال 1393 شاهد بوده‌ایم.
دیدگاه تان را بنویسید