جهان ۲۰۱۳

استفاده سوریه از سلاح‌های شیمیایی در عملیاتی که به کشته شدن صدها نفر منجر شد جنگ داخلی این کشور را در صدر دستور جلسه‌های پایتخت‌های غربی قرار داد. اما اراده برخی دولت‌ها برای تنبیه بشار اسد از طریق حملات موشکی به رهبری آمریکا پس از رای منفی مجلس بریتانیا به چنان اقدامی متزلزل شد. روسیه با پشتیبانی سازمان ملل و آمریکا پیمانی را مطرح کرد که به موجب آن سوریه ذخایر سلاح‌های شیمیایی خود را منهدم می‌سازد. اما جنگ داخلی هنوز ادامه دارد. سازمان ملل پیش‌بینی می‌کند سه‌چهارم جمعیت سوریه در سال 2014 نیازمند کمک خواهند بود.
جنگ داخلی هنگامی مصر را دربر گرفت که محمد مرسی رئیس‌جمهور اسلامگرای کشور توسط ارتش برکنار شد. این برکناری پس از روزها اعتراضات خیابانی علیه دولت صورت گرفت. اعتراضاتی که حتی از تظاهرات سال 2011 علیه حسنی مبارک شدیدتر بودند. سرکوب گروه اخوان‌المسلمین به خونریزی بیشتر انجامید و بسیاری از رهبران این گروه به زندان افتادند.
انتخابات پاکستان اولین انتقال غیرنظامی دولت پس از گذشت یک دوره کامل پنج‌ساله بود. نواز شریف بار دیگر به نخست‌وزیری رسید. او آخرین بار در سال 1999 این سمت را داشت. اما بمباران‌ها و ضرب و شتم مردم بدون وقفه ادامه یافتند. درست در همان روزی که نواز شریف و دیوید کامرون نخست‌وزیر بریتانیا در مورد مسائل امنیتی صحبت و کنفرانس مطبوعاتی برگزار کردند حداقل 50 نفر کشته شدند. حملات پهبادهای آمریکایی علیه شبه‌نظامیان در پاکستان در مقایسه با سال‌های گذشته کمتر بود اما دولت مرتباً این حملات را محکوم می‌کرد. با وجود این در سال 2013 استفاده از پهبادها برای مقاصد دیگری مانند توزیع کمک به مناطق روستایی و ارسال محموله‌ها مورد بحث قرار گرفت. عراق بدترین سال خشونت‌های فرقه‌ای را از سال 2008 پشت سر گذاشت. در سال 2013 بیش از هشت هزار نفر در این خشونت‌ها کشته شدند.

فندق‌شکن
دولت ائتلافی جدیدی در ایتالیا به رهبری انریکو لتا از دموکرات‌های چپ مرکزی شکل گرفت. این ائتلاف پس از انتخاباتی صورت گرفت که در آن یک‌چهارم ایتالیایی‌ها نارضایتی خود را با انتخاب حزب جدیدی به رهبری یک کمدین نشان داده بودند. آقای لتا کار خود را با تلاشی جدی برای کاهش بدهی عمومی آغاز کرد. داستان سیلویو برلوسکونی هم به پایان رسید. او پس از اینکه برای اولین بار به خاطر ارتکاب جرم به طور قطعی محکوم شد از سنا اخراج شد.
قبرس چهارمین کشور منطقه یورو بود که بسته نجات دریافت کرد. این بسته پس از یک هفته مذاکره و پذیرش شرط تجدید ساختار بانکی توسط این کشور ارائه شد. ایرلند اولین کشوری بود که توانست از بسته نجات خارج شود.
پاپ بندیکت با کناره‌گیری خود کلیسای کاتولیک را تکان داد. او اولین پاپی بود که در طول600 سال بازنشسته می‌شد. جانشین او پاپ فرانسیس آرژانتینی بار دیگر کلیسا را تکان داد. او اعلام کرد قصد دارد اصلاحاتی را در واتیکان به اجرا گذارد. شرکت‌های فناوری در صدر اخبار تجاری قرار گرفتند. توییتر عرضه سهام اولیه موفقی داشت و ارزش سهامش در اولین روز مبادله تا 73 درصد بالا رفت. بلک‌بری از معامله‌ای صرف‌نظر کرد که در آن بزرگ‌ترین سرمایه‌گذارش می‌توانست امور را بر عهده گیرد. این شرکت مدیرعامل خود را برکنار کرد. مایکروسافت نیز بخش تجارت تلفن همراه نوکیا را خریداری کرد. دل با پذیرش 25 میلیارد دلار از بنیانگذار خود مایکل دل قبول کرد تا به صورت خصوصی درآید اما قبل از اجرای قرارداد، سهامداران معترض پیشنهادی بیشتر ارائه دادند. بازخرید دل بزرگ‌ترین قرارداد بازخرید پس از بحران مالی سال 2007 بود.

برخی از بزرگ‌ترین بانک‌های مرکزی جهان صاحب روسای جدید شدند. از آن جمله می‌توان به راگورا راحان در بانک رزرو هند، کورودا در بانک مرکزی ژاپن و مارک کارنی در بانک مرکزی انگلستان اشاره کرد. ژانت یلن به عنوان رئیس زن فدرال‌رزرو آمریکا برگزیده شد. بن برنانکی اوایل سال آینده کنار می‌رود. سرمایه‌گذاران بیشتر سال در انتظار آن به سر بردند که فدرال‌رزرو برنامه خرید دارایی‌های خود را کاهش دهد.

امواج خوشحال‌کننده
برخلاف بازارهای نوظهور، اغلب بازارهای سهام در کشورهای اروپایی و آمریکا سال خوبی داشتند. در آغاز ماه دسامبر میانگین شاخص صنعتی داوجونز افزایشی رکوردشکن داشت. رهبری جدید چین تحت هدایت آقای شی جسورانه‌ترین اصلاحات خود را طی چند دهه معرفی کرد. این اصلاحات قیمت‌گذاری بیشتر در بازار و وعده تعطیل شدن اردوگاه‌های کار را دربر داشتند. علاوه بر این چین سیاست تک‌فرزندی را که از دهه 1970 حاکم بود معتدل کرد و به والدینی که یکی از آنها تک‌فرزند بوده‌اند اجازه داد دو فرزند داشته باشند. در سال 2012 خانواده‌هایی که قانون تک‌فرزندی را نقض کرده بودند در مجموع دو میلیارد دلار جریمه پرداخت کردند.

چین تلاش کرد با تحمیل منطقه دفاعی هوایی بر فراز پهنه‌ای از دریای چین شرقی که شامل جزایر مورد مناقشه با ژاپن می‌شود برتری خود را به اثبات رساند. این کشور درخواست کرد هواپیماهایی که قصد عبور از این منطقه را دارند از قبل برنامه پرواز خود را اعلام کنند اما ژاپن و ایالات متحده با ارسال هواپیما به داخل منطقه بدون اعلام قبلی این تقاضا را نادیده گرفتند. در ماه دسامبر چین ژاپن را متهم کرد با اعلام اینکه منطقه دفاع هوایی ثبات منطقه را تهدید می‌کند به شایعه‌پراکنی‌های شرورانه روی آورده است. در ماه مارس کره شمالی جهان را تکان داد و اعلام کرد با کره جنوبی در وضعیت جنگی قرار دارد. کیم جونگ اون دیکتاتور جوان کره شمالی سال خود را با اعدام شوهرعمه‌اش به اتهام تشکیل گروه‌های مخالف به پایان رساند.
ادوارد اسنودن بحث‌های داغی را پیرامون جاسوسی همه‌جانبه برانگیخت. او اسناد محرمانه‌ای را در مورد فعالیت‌های آژانس‌ امنیت ملی آمریکا افشا کرد. دامنه وسیع جاسوسی‌ها باعث عصبانیت گسترده‌ای شد اما اسنودن نیز متهم شد که امنیت آمریکا و متحدانش را به خطر انداخته است. برخی از این متحدان از جمله آنگلا مرکل در آلمان و دیلما روسف در برزیل از آن جهت عصبانی بودند که ارتباطات شخصی آنها مورد شنود قرار گرفته بود.

توفان هایان یکی از قدرتمندترین وزش‌های خود را با سرعت 315 کیلومتر در ساعت به نمایش گذاشت و باعث شد حداقل شش هزار نفر در فیلیپین کشته شوند.
انتخابات عمومی اسرائیل بار دیگر بنیامین نتانیاهو را به قدرت رساند. پس از دو ماه مذاکرت نفسگیر او سرانجام توانست یک دولت ائتلافی تشکیل دهد. او تزیپی لیونی رهبر حزب هاتونا را به عنوان مذاکره‌کننده ارشد با فلسطینیان منصوب کرد.

سرحال و موفق
در میان انتخابات بزرگ دیگر، آنگلا مرکل از حزب دموکرات‌مسیحی برای سومین دوره در آلمان به پیروزی رسید و ائتلافی بزرگ را با سوسیال‌دموکرات‌های چپ مرکزی برقرار کرد. او تنها رهبر در منطقه یورو بود که پس از شروع بحران بدهی‌ها موفق شد دوباره انتخاب شود. استرالیا در طول سال سه نخست‌وزیر را تجربه کرد تا اینکه دموکرات‌های راست مرکزی به رهبری تونی آبوت در انتخابات پیروز شدند. میشل باشلت بار دیگر رئیس‌جمهور شیلی شد. دوره اول او در سال 2010 به پایان رسیده بود. ائتلاف حاکم باریسان در مالزی بدترین سال خود را از 1969 پشت سر گذاشت اما در نهایت توانست دولت تشکیل دهد. کنیاتا پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری کنیا اعلام شد. محاکمه او در دادگاه‌ جنایات بین‌المللی به اتهام هدایت خشونت‌های قومی پس از انتخابات سال 2007 در ماه فوریه آینده آغاز خواهد شد.

مشکلات سامانه باتری هواپیمای بوئینگ دریم‌لاینر 787 باعث زمین‌گیر شدن موقت این هواپیما در سراسر جهان شد. این اولین بار از سال 1979 بود که اداره هوانوردی فدرال آمریکا مجبور شد یک هواپیما را زمین‌گیر کند.
در بنگلادش ویرانی ساختمانی که کارخانه‌های پوشاک را در خود جای داده بود به مرگ 1100 کارگر انجامید. با وجود هشدارهایی مبنی بر وجود تَرَک در سازه ساختمان به این کارگران دستور داده شده بود به سر کار بروند. این بزرگ‌ترین فاجعه صنعتی در جنوب آسیا در 30 سال گذشته بود.

با شادمانی بر فراز
برای اولین بار طی 17 سال و پس از عدم توافق کنگره در تصویب لایحه هزینه‌ها دولت آمریکا به طور موقت تعطیل شد. جمهوریخواهان با مانع‌تراشی کاخ سفید را ناامید کردند و باعث شدند دموکرات‌ها طرح جلوگیری از تبانی را در سنا مطرح کنند. نرخ مقبولیت باراک اوباما پس از کوتاه آمدن در برنامه اصلاحات مراقبت‌های بهداشتی به وضعیت اضطراری رسید.

در ترکیه اعتراضات علیه طرح توسعه یک پارک در استانبول به تظاهرات گسترده در کشور علیه لحن خودکامه دولت رجب طیب اردوغان تبدیل شد. همزمان افزایش کرایه‌‌های اتوبوس در سائوپائولو همانند شعله‌ای بود که میلیون‌ها برزیلی را در 100 شهر به خیابان‌ها کشاند. اعتراضات آشکاری علیه دولت خانواده شیناواترا در تایلند صورت گرفت. در اوکراین اعتراض علیه رئیس‌جمهور طرفدار روسیه و در یونان علیه همه چیز بود. دیپلمات‌ها در مورد برنامه هسته‌ای ایران به موفقیتی چشمگیر رسیدند و قرار شد این کشور ظرف شش ماه فعالیت‌های خود را معتدل‌تر کند. هر چند در ماه دسامبر مذاکره‌کنندگان ایرانی گفت‌وگوهای مربوط به اجرای توافقنامه را ترک کردند. پیش از آن حسن روحانی رئیس‌جمهور جدید ایران مورد استقبال محتاطانه غرب قرار گرفته بود. برای اولین بار پس از سال 1979 روسای جمهور ایران و آمریکا با یکدیگر صحبت کردند.

با وجود افزایش انتقادها در داخل کشور، فرانسوا اولاند رئیس‌جمهور فرانسه به خاطر ارسال نیروهای نظامی به مالی برای مقابله با جدایی‌طلبان اسلامگرا مورد تحسین خارجیان قرار گرفت. قرارداد صلح در تابستان به امضا رسید. علاوه بر این فرانسه نیروهایی را برای تشکیل نیروی حافظ صلح به جمهوری آفریقای مرکزی فرستاد. این نیروها تحت نظارت اتحادیه آفریقا قرار داشتند تا مانع شورشیانی شوند که از بحران کشور سوءاستفاده می‌کردند. یک گروه وابسته به القاعده که ظاهراً خواهان پایان عملیات فرانسه در مالی بودند یک ایستگاه گاز را در الجزایر اشغال کردند و 800 نفر را گروگان گرفتند. نیروهای امنیتی الجزایر به محل حمله کردند اما 39 کارگر خارجی در جریان عملیات به قتل رسیدند.

در یکی دیگر از حملات تروریستی وحشتناک سال 2013، افراطیون اسلامگرای سومالی به یک مرکز خرید در نایروبی پایتخت کنیا حمله‌ور شدند که در طول چهار روز به مرگ ده‌ها تن انجامید. دو برادر در ماراتن بوستون بمب منفجر کردند و سه نفر را کشتند و دو افراطی بریتانیایی نیجریه‌ای‌تبار به یک سرباز حمله و تلاش کردند سر او را از بدنش جدا کنند.
ائتلاف لیبرال‌دموکرات و محافظه‌کار بریتانیا کاهش بیشتری در هزینه‌ها را معرفی کرد. پس از اینکه پیش‌بینی‌های بین‌المللی چندین بار رشد اقتصادی بریتانیا را به سمت صعودی‌ نشان دادند دولت اعلام کرد اقدامات ریاضتی به بار نشسته است.
پس از مرگ هوگو چاوس به خاطر سرطان، قدرت در ونزوئلا به نیکلاس ما‌دورو منتقل شد که بعدها در انتخابات ریاست‌جمهوری به پیروزی رسید. مادورو همان راهی را رفت که چاوس پیموده بود. او مخالفان را به خرابکاری اقتصادی متهم، دیپلمات‌های آمریکایی را اخراج و کنترل‌هایی بر قیمت‌ها اعمال کرد.
بیت کوین، پول رایج آنلاین، در نرم‌افزارها مورد استفاده قرار گرفت، مورد توجه دلالان مواد مخدر واقع شد و در طول سال اعتبار اندکی کسب کرد. حتی بن برنانکی نیز گفت که این پول مجازی آینده‌ای امیدوارکننده دارد. اما ارزش آن متغیر است و از 15 دلار در ژانویه به بیش از 1200 دلار در دسامبر رسید. سپس در عرض یک هفته تا 600 دلار سقوط کرد.

الاغ کوچک
شرکت‌‌های غذایی کوچک با فاجعه‌ای غیرقابل پیش‌بینی مواجه شدند. مشخص شد تعداد اندکی از عرضه‌کنندگان گوشت به سوپرمارکت‌های بریتانیا به جای گوشت گاو گوشت منجمد اسب عرضه کرده‌اند.