چگونه می‌شود جزیره را از رکود خارج کرد؟
به آینده کیش امیدوارم
به عنوان فردی که نزدیک به ۱۸ سال است در کیش فعالیت می‌کنم در مورد آنچه امروز از آن به عنوان «رکود در کیش» یاد می‌شود لازم است توضیحاتی بدهم که تا چه اندازه این مساله اتفاق افتاده، محصول چه سیاست‌هایی بوده و چگونه می‌توان آن را برطرف کرد.
ابراهیم خلیلی/مدیرعامل جامعه بازاریان و بازرگانان کیش
به عنوان فردی که نزدیک به 18 سال است در کیش فعالیت می‌کنم در مورد آنچه امروز از آن به عنوان «رکود در کیش» یاد می‌شود لازم است توضیحاتی بدهم که تا چه اندازه این مساله اتفاق افتاده، محصول چه سیاست‌هایی بوده و چگونه می‌توان آن را برطرف کرد.
ابتدا باید در نظر داشته باشیم که نوسان حضور گردشگر در جزیره کیش طبیعی است. به‌طور معمول در فصل پاییز در کیش با رکود مسافر مواجه هستیم که با آغاز فصل زمستان و دلپذیر شدن آب و هوای جزیره نسبت به اغلب مناطق کشور، وضعیت گردشگری در جزیره رو به بهبود می‌رود. با این حال متاسفانه در چند سال گذشته دچار افت و خیزهای فراتر از حد معمول بوده‌ایم. بعضی سال‌ها از رونق خوبی برخوردار بوده‌ایم و مثلاً دوران‌های خاصی داشته‌ایم که به اصطلاح آنها را مثلاً دوران شکر یا دوران لوازم یدکی نامیده‌اند و در مقابل دوران کم‌رونق نیز زیاد داشته‌ایم. از سال 1383 به این سمت متاسفانه با ممنوعیت ورود کالاهای حجیم همراه مسافر از مناطق آزاد، بسیاری از برندهایی که در کیش فعال بودند تداوم کار دیگر برایشان توجیه اقتصادی نداشت. به ویژه برندهای معروفی که لوازم خانگی عرضه می‌کردند. این برندها اکنون تنها به صورت نمایشگاه در کیش فعالیت دارند و بدون شک این تصمیم روی رونق بازارها و رفت‌وآمد گردشگران به کیش اثر قابل توجهی گذاشته است. از طرفی برخی برندها که برای گردشگران جذاب بودند در سال‌های اخیر به دلیل برخی سیاست‌هایی که طی چند سال گذشته به کشور
تحمیل شده است حضورشان کمرنگ یا محو شده است. تحریم‌ها در مناطق آزاد بیشترین اثر را داشته و باعث شده است که بسیاری از تجار ما نتوانند به راحتی با تجار اروپایی یا دیگر مناطق ارتباط تجاری داشته باشند. مشکلات اقتصادی و سیاسی و به ویژه تحریم‌ها باعث شد تجار ما با بعضی از کشورها مثل چین و امارات و اکنون ترکیه ارتباط تجاری بیشتری داشته باشند. در نهایت به راحتی نمی‌توان نمایندگی یک برند را راه‌اندازی کرد چون نیاز به سرمایه هنگفتی دارد. ضمن اینکه تولید‌کننده یا صاحب برند به این سادگی‌ها نمایندگی نمی‌دهند.
جدای از این مساله نوع دید دولت‌ها به منطقه کیش خود مساله‌ای دیگر و برخلاف تحریم‌های خارجی یک مشکل داخلی بوده است. متاسفانه دولت‌ها هر کدام با تفاسیر خاص خودشان به جزیره نگاه کرده‌اند و هیچ‌کدام واقعاً به صورت ریشه‌ای در پی حل مشکلات مناطق آزاد نبوده‌اند. اگر قانون مصوب مناطق آزاد اجرا می‌شد، بسیاری از مسائل و مشکلات این مناطق تاکنون حل شده بود. برای مثال در مورد فعالیت بانک‌ها در این قانون آمده است که بانک‌های مناطق آزاد باید مستقل باشند و بتوانند از منابع خارجی استفاده کنند. اما هیچ‌کدام از بانک‌های فعال در کیش نتوانسته‌اند در چند سال گذشته به این استقلال دست پیدا کنند. بانک‌های ایرانی در کشورهای حاشیه خلیج فارس مثل امارات و به‌طور مشخص در دوبی از منابع خارجی استفاده می‌کنند و تسهیلاتی هم که به سرمایه‌گذاران مخصوصاً ایرانی‌ها پرداخت می‌کنند نرخ سود شش تا هفت‌درصدی دارد. اما همین بانک‌ها در مناطق آزاد سود تسهیلات‌شان از سرزمین اصلی بیشتر و حدود 25 تا 30 درصد است. این میزان سود تسهیلات برای کسی که می‌خواهد در این مناطق سرمایه‌گذاری کند اصلاً توجیه اقتصادی ندارد و امنیت سرمایه‌گذاری را از بین برده است.
مساله دیگر محدود بودن معافیت مالیاتی در مناطق آزاد است. مناطق آزاد در هیچ جای دنیا محدودیت ندارند اما در کشور ما مناطق آزاد ابتدا 15 سال معاف از مالیات بودند. بعد از به پایان رسیدن این مدت دوباره باید توسط هیات دولت تصمیم‌گیری می‌شد و مجلس تصویب می‌کرد که حدود پنج سال قبل مصوب شد این دوران به 20 سال افزایش یابد. اکنون این زمان هم به اتمام رسیده و باید دوباره در این زمینه تصمیم‌گیری شود. این محدودیت برای سرمایه‌گذاری که بخواهد کار اساسی در مناطق آزاد -به ویژه کیش که پروژه‌های گردشگری بزرگ دارد- انجام دهد، توجیه ندارد. اجرا و راه‌اندازی یک پروژه فرآیندی زمان‌بر است. از زمانی هم که پروژه تمام شود و به بهره‌برداری برسد چند سال طول می‌کشد تا بازدهی داشته باشد و بتواند تقریباً سرمایه‌گذاری انجام شده را پوشش بدهد که بعد می‌بینید معافیت مالیاتی به پایان رسیده است. این محدودیت یکی از ضعف‌هایی است که باعث شده است در مناطق آزاد ما سرمایه‌گذاری‌ها به درستی انجام نشود.
مجموع این مسائل باعث شده گردشگری به آن صورت که مدنظر بود در کیش توسعه نیابد. یعنی گردشگری متناسب با ساخت و سازهای داخل کیش توسعه نیافته است. ساخت و ساز بازار و هتل و سرمایه‌گذاری در جزیره صورت گرفته اما به تناسب چنین توسعه‌ای گردشگر اضافه نشده است و به همین دلیل گاهی احساس می‌شود که جزیره دچار رکود شده است. این مساله خود دلایل مختلفی دارد. از یک نظر به همان کمرنگ شدن بحث تجارت در مناطق آزاد برمی‌گردد. از سمت دیگر هم ناشی از این است که متاسفانه در دولت قبل نگاه سیاسی به کیش و تصمیمات سیاسی در مورد آن پررنگ‌تر شد. از چند سال جزیره را به عنوان یک منطقه گردشگری اعلام کردند ولی متاسفانه متناسب با این سیاست برنامه‌ریزی نشد. در موارد زیادی از برنامه سیاست گردشگری حتی عقب افتاده‌ایم و گاهی حتی در جهت عکس حرکت کرده‌ایم.
زمانی که منطقه‌ای را برچسب گردشگری می‌زنیم باید اقدامات خاصی هم انجام دهیم مثلاً متناسب با این سیاست، هزینه‌ها باید کنترل‌شده باشد. در حالی که برخلاف سیاست گردشگری منطقه کیش تبدیل به بورس زمین و املاک شد. این مساله باعث شد هزینه اقامت و اجاره‌ها افزایش یابد و روی قیمت اجناس و خدمات نیز اثرگذار باشد و در نتیجه انگیزه سفر را از گردشگر بگیرد.
زمین‌هایی که باید در آن طرح سیاحتی و گردشگری اجرا می‌شد تبدیل به مجتمع مسکونی شده است. متاسفانه عدم ثبات مدیران و گاهی بی‌برنامگی مدیرانی که آشنایی با قانون مناطق آزاد ندارند، و سلیقه‌ای عمل کردن‌ها باعث شده آن‌طور که باید و شاید در راستای برنامه‌هایی که برای کیش تدوین شده است، حرکت نکنیم.
زمین فروختن‌های بی‌رویه باعث انباشت بدهکاری‌ها برای مردم شده است. بسیاری به جای اینکه بیایند و به دنبال تجارت گردشگری بروند، دنبال خرید و فروش زمین رفتند و در کار هم جواب نگرفتند و دچار مسائل و مشکلات مالی شدند. این همان بی‌تدبیری در اجرای سیاست‌های گردشگری است. به جای اینکه در جزیره مراکز گردشگری توسعه پیدا کند ساختمان‌های مسکونی ساخته شده که اکثرشان هم بسیاری اوقات خالی است.
مدیریت جدید جزیره وارث یکسری بی‌برنامگی از مدیران گذشته است. مثل زمین‌هایی که بی‌محابا فروخته شده است. جزیره کیش برای توسعه زیرساخت‌هایش به بودجه سنگینی نیاز دارد و بعید می‌دانم که سازمان مناطق آزاد در حال حاضر چنین بودجه‌ای در اختیار داشته باشد و این خود مشکل بزرگی پیش روی مدیران جدید است.
با همه این احوال من به آینده کیش امیدوارم. خوشبختانه بخش خصوصی کیش فعال است و قطعاً اگر مسوولان نسبت به جزیره حسن نیت داشته باشند و با بخش خصوصی تعامل کنند، این امکان وجود دارد که بتوانیم با جلوگیری از افزایش هزینه‌ها و قیمت‌ها در چارچوب سیاست گردشگری منطقه، باز هم حرف اول را در بخش گردشگری کشور بزنیم.
جزیره کیش مزیت‌های طبیعی فراوانی دارد که منطقه را به عنوان یک برند در گردشگری بدل کرده است. ظرفیت‌های جذب گردشگر در کیش بسیار فراوان است و اگر در چارچوب سیاست‌هایی که برای توسعه یک منطقه گردشگری باید مدنظر قرار گیرد حرکت کنیم می‌توانیم علاوه بر اینکه رونق گذشته را به کیش بازگردانیم، جزیره را به منطقه اول گردشگری در کشور تبدیل کنیم و بتوانیم در حوزه خلیج فارس نیز حرفی برای گفتن داشته باشیم.
دیدگاه تان را بنویسید