در آستانه رونق؟

درست از زمانی که واژه پساتحریم به مفاهیم مرتبط با فضای سیاسی و اقتصادی کشور ورود کرد، ابهاماتی را با خود به همراه آورد. گرچه این واژه بار معنایی مثبتی برای ما دارد اما به تبع آن بارها و بارها این سوال مطرح شد که این پساتحریم قرار است محرومیت‌های سال‌های اخیر ما را تا کجا جبران کند؟ ما را تا کجا به جلو پیش می‌برد؟ یا اصلاً اینکه پیش‌رفتنی در کار است؟ این واژه بیش از هر چیز کسب و کار اقتصادی کشور را هدف قرار می‌دهد، بخشی که در فاصله چند سال از محل همین تحریم‌ها که روزی رئیس دولت قبل آن را کاغذ‌پاره خواند، آنقدر ضعیف شد تا اینکه به مرور مسیر رکود را در پیش گرفت. کسب و کار ایرانی حالا قرار است بعد از توافقی که با پشت سر گذاشتن روزهای سخت و طولانی به دست آمد، به ادامه حیات خود بپردازد تا بدون هزینه‌های تحمیلی و تمام کمبودها، ساختار فرسوده خود را سر و شکلی دهد.

فعالان بخش خصوصی که متصدیان اصلی کسب و کار ایرانی به شمار می‌آیند، مدتی است که به روزهای پساتحریم فکر می‌کنند، روزهایی که اگر همه چیز در دو ماه پیش رو طبق روال پیش برود، به زودی به آن ورود پیدا می‌کنند. گرچه اغلب فعالان اقتصادی به فضای پیش رو با نگاهی امیدوارانه می‌نگرند اما همان‌ها به خوبی می‌دانند که پساتحریم به معنای پایان تمام سختی‌ها نیست. مشکلاتی هم هست که برای عبور از آنها باید به پساتحریم داخلی اندیشید.

اقتصاد ایران با تمام فراز و فرودهای اخیر خود منتظر اتفاقی بزرگ است تا به دنبال این اتفاق رونق جای رکود را بگیرد. رکودی که حتی نسخه خروج از رکود دولتی‌ها هم برایش چندان کارساز نشد و در برخی بازارها به قوت خود باقی ماند. حالا شاید نسخه عبور از دوران تحریم بتواند دیوار رکود را از پیش روی کسب و کار ایرانی بردارد.

این روزها در اغلب محافل اقتصادی صحبت از تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به بازار ایران است که شاید ورود ارز این سرمایه‌گذاران بتواند زمینه تحرک حقیقی در اقتصاد شود. در این بین همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، حوزه انرژی در راس توجه خارجی‌ها قرار دارد. سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفتی و گازی ایران به معنای ورود ارز و تکنولوژی جدید به میادین نفت و گاز ماست. محرومیت چندین ساله برای همکاری شرکت‌های خارجی با ایرانی که امروز دومین تولیدکننده نفت اوپک است، جذابیت حضور در کشورمان را برایشان افزایش داده است.

اما تمام توجهات به حوزه انرژی معطوف نیست. آلمانی‌هایی که اخیراً در قالب هیاتی به ایران آمدند بخشی از تمرکزشان را به همکاری‌های بانکی معطوف کردند. این نشان می‌دهد که نظام بانکی قرار گرفته در لیست تحریم‌ها نیز به نوبه خود می‌تواند برای غربی‌ها جذابیت داشته باشد. به ویژه آنکه بانک‌های ایرانی به لحاظ دارایی در لیست برترین بانک‌های اسلامی دنیا به شمار می‌آیند.

آن‌طور که گفته می‌شود، هیاتی از فرانسه نیز قرار است این هفته راهی ایران شود. فرانسوی‌ها از گذشته به همکاری در حوزه صنعت خودرو با ایران معروف بوده‌اند. البته بازار ایران برای خودروهای آلمانی هم کم‌کشش نیست. در حوزه صنعت اما همه چیز به خودروسازی ختم نمی‌شود. ظرفیت بالای ایران به لحاظ ذخایر معدنی هم از چشم خارجی‌ها دور نمی‌ماند. به این ترتیب راه‌اندازی کارخانه‌های فرآوری ذخایر معدنی می‌تواند یکی از گزینه‌های پیش رو باشد.

اما در عین حال نباید همه چیز را از منظر خارجی‌ها مورد توجه قرار داد. فعالان اقتصادی کشور نیز به کسب و کار ایرانی در دوران پساتحریم چشم دوخته‌اند.

بدون شک رفع محدودیت در تجارت خارجی، نقل و انتقال پول، واردات تکنولوژی و کالاهای سرمایه‌ای، می‌تواند نفس تازه‌ای به ادامه حیات واحدهای تولیدی بدهد. از سوی دیگر با بهبود فضای کلی، قدرت وام‌دهی نظام بانکی افزایش می‌یابد که همین وام‌ها می‌تواند رونق را به بنگاه‌های کوچک و متوسط و چه‌بسا واحدهای تولیدی بزرگ بازگرداند. آنچه مسلم است، پساتحریم برای اقتصاد ما یک راه حیاتی باقی‌مانده برای رونق کسب و کار ایرانی است. راهی که از مدت‌ها قبل، اقتصاد ایران چشم‌انتظار آن بوده است.