تاریخ انتشار:
دبیر انجمن داروسازان ایران می‌گوید: ۴۰ درصد مردم بدون تجویز پزشک دارو مصرف می‌کنند
حداقلِ تجویز؛ حداکثر تاثیر
مصرف دارو در ایران تنها به رشد مصرف ختم نمی‌شود. رشد مصرف خودسرانه دارو از دهه‌های گذشته به یکی معضلات جدی حوزه سلامت تبدیل شده است. در عین حال، گذشت سال‌ها هیچ تاثیری در کنترل این مصرف نداشته است.
مصرف دارو در ایران تنها به رشد مصرف ختم نمی‌شود. رشد مصرف خودسرانه دارو از دهه‌های گذشته به یکی معضلات جدی حوزه سلامت تبدیل شده است. در عین حال، گذشت سال‌ها هیچ تاثیری در کنترل این مصرف نداشته است. بر اساس آماری که پیش از این ارائه شده، ایران در میان 20 کشور اول دنیا در حوزه مصرف دارو است. همین مساله به خوبی نشان می‌دهد که رونق دواخوری در ایران، نیاز به یک برنامه جامع برای خارج شدن از وضعیت فعلی دارد. با این حال، ایران هنوز هم رتبه دوم آسیا در مصرف مواد دارویی را دارد. استفاده از دارو بدون نسخه پزشک از یک طرف و از طرف دیگر، فرهنگ استفاده از دارو بدون داشتن نسخه، معضل دواخوری را تشدید کرده است. با این حال، دبیر انجمن علمی داروسازان ایران معتقد است که باید فرهنگ‌سازی‌های بسیاری در این میان انجام شود تا بتوان مردم را متقاعد به کاهش مصرف دارو کرد. دکتر مهدی سجادی در این مورد معتقد است که علاوه بر فرهنگ‌سازی باید پروتکل‌های درمانی مشخصی از طریق سازمان نظام پزشکی و سازمان غذا و دارو تدوین شود. او این مساله را از این نظر موثر می‌داند که داروخانه‌ها دقت بیشتری در تحویل دارو اعمال خواهند کرد. او در عین حال
معتقد است داروسازان در دسترس‌ترین تیم جامعه پزشکی در داروخانه‌ها هستند که می‌توانند در صورت افزایش نظارت، سهم بالایی در کاهش مصرف خودسرانه دارو داشته باشند. گفت‌وگوی تجارت فردا با دکتر مهدی سجادی دبیر انجمن علمی داروسازان ایران را در ادامه می‌خوانید.
ابتدا آماری در زمینه رتبه ایران در مصرف دارو بفرمایید. در حال حاضر وضعیت ما در مصرف دارو به چه صورت است؟
آماری در سال 1392 در زمینه مصرف دارو نشان می‌دهد که ایران در میان 20 کشور نخست دنیاست. از طرف دیگر نیز در آسیا، بعد از چین رتبه دوم را در اختیار دارد. دلایل متعددی از جمله مسائل فرهنگی و نداشتن دستورالعمل‌های مدون را می‌توان از جمله دلایلی دانست که در رشد مصرف بی‌رویه دارو موثر است. آماری هم وجود دارد که نشان می‌دهد مردم 10 تا 15 درصد مجموعه دارویی کشور را به صورت خودسرانه و بدون مشورت با پزشک مصرف می‌کنند. از میان این داروها باید به آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای مسکن و داروهای تزریقی اشاره کرد. مصرف سالانه هر ایرانی طبق برآوردها 130 عدد دارو در سال است که این مصرف نسبت به مقیاس جهانی دو تا چهار برابر است.
این 130 عدد به معنای همان 130 قلم دارو است؟
خیر، درست به معنای تعداد دارو یا به عبارتی وعده‌های دارویی است که فردی مصرف می‌کند. از نظر تعداد اقلام دارویی در نسخ پزشکان باید به متوسط 5/3 اشاره کرد که میانگین جهانی آن بین یک تا دو عدد در هر نسخه است و باز هم بالا بودن این میزان مصرف را در ایران نشان می‌دهد. با همین آمار به خوبی دیده می‌شود که مصرف دارو در ایران از نظر میزان تجویز و میزان مصرف، رقم بالایی را به خود اختصاص داده است.
در بخش مصرف خودسرانه، به چه میزان تاثیر‌گذارند؟ برخی معتقدند این داروخانه‌ها هستند که نباید برخی داروها را تحویل دهند...
در این بخش، باید تاکید کرد که فرهنگ‌سازی می‌تواند بخش زیادی از مصرف خودسرانه دارو را کاهش دهد. طبق آمار، 40 درصد مردم بدون تجویز پزشک دارو مصرف می‌کنند. این به معنای استفاده از داروهایی است که از قبل داشته‌اند یا بدون آنکه به پزشک مراجعه‌ای داشته باشند، استفاده می‌کنند. در هر خانه‌ای نیز باکسی برای داروهای مانده تعبیه شده تا از این داروها استفاده شود. پرمصرف‌ترین این داروها آنتی‌بیوتیک‌ها هستند. اطلاع‌رسانی در این زمینه که مردم باید به پزشک مراجعه کنند، مهم است. اگر پوشش مناسبی را به لحاظ هزینه‌های درمان و سلامت اختصاص دهیم و بیمه‌ها هم بتوانند پاسخگو باشند، کسی نگران هزینه‌های درمانی نیست و مصرف خودسرانه دارو برای پیشگیری از این اتفاق را نخواهد داشت. البته از زمانی که برخی سیاست‌های مربوط به حوزه سلامت ابلاغ شد، پوشش‌های بیمه‌ای نیز با تحول جدیدی روبه رو شد و پرداخت و هزینه‌ای که مردم از جیب خود می‌پردازند، کاهش پیدا کرد.
همین مساله سبب می‌شود که این مصرف به صورت خودسرانه صورت نگیرد. وقتی مردم خیال‌شان راحت باشد که می‌توانند درمان خود را با هزینه کمتری انجام دهند، دیگر به سمت مصرف خودسرانه نخواهند رفت. به همین خاطر است که این مصرف خودسرانه با اطلاع‌رسانی و آگاهی دادن به مردم، قابل کنترل است. در مورد داروخانه‌ها باید این‌طور گفت که این صنف، لیست داروهای مجاز را با نام «اُ.تی.سی» در اختیار داشته و امکان ارائه داروهایی از این لیست را دارند. این لیست از طرف وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو به داروخانه‌ها ابلاغ می‌شود و به عنوان داروهای مجاز شناخته می‌شود. بخشی از داروهای تجویزی از سوی داروخانه‌ها، ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی هستند که در لیست مجاز داروها گنجانده می‌شوند. دلیل این مصرف بی‌رویه را نمی‌توان ارائه داروی بدون نسخه در داروخانه دانست چرا که اگر عمیق‌تر به این مساله نگاه کنیم، ریشه اصلی آن در ناآگاهی مردم نسبت به استفاده از داروهاست. این مساله نیز از طریق اطلاع‌رسانی قابل کنترل است. در عین حال نباید فراموش کرد که در بسیاری از مواقع داروخانه‌ها مسیر درست را به بیماران نشان می‌دهند و راهنمایی‌هایی در استفاده از دارو
می‌کنند.
داروسازان در داخل داروخانه‌ها در دسترس‌ترین تیم جامعه پزشکی هستند و بسیاری از مراجعات پزشکی از داخل داروخانه آغاز می‌شود و به این ترتیب، مسیر درست درمانی آغاز می‌شود.
به نقش سازمان‌های بیمه‌گر در کنترل مصرف بی‌رویه دارو اشاره کردید. قدری بیشتر توضیح دهید که پوشش بیمه‌ای و حمایت‌های سازمان‌های بیمه‌گر چقدر در کنترل مصرف بی‌رویه دارو تاثیرگذار است؟
همین که مردم با خیال راحت به مراکز بیمه‌ای و طرف قرارداد مراجعه کنند و بتوانند بیماری خود را بیان کنند و نگران هزینه‌ها نباشند، تاثیر خود را در کنترل مصرف بی‌رویه دارو می‌گذارد. اما باید به این نکته نیز توجه کرد که در نسخه‌هایی که پزشکان دارند، جای این مساله خالی است که پروتکل‌های درمانی مشخصی از طریق سازمان نظام پزشکی و سازمان غذا و دارو تدوین شود. در این صورت پزشکان در قالب این پروتکل‌ها داروهای رسمی وارد‌شده به کشور را تجویز کنند. در چنین شرایطی می‌توانند حداقلِ تجویز و موثرترین آن را در نظر بگیرند. در برخی نسخه‌ها آنتی‌بیوتیک‌های مختلفی دیده می‌شود اما ضرورتی برای استفاده از آن دیده نمی‌شود. حتی بهتر است به سمتی برویم که در تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها دقت بیشتری داشته باشیم. باید مشخصاً بدانیم که چه نوع آنتی‌بیوتیکی را برای مصرف مربوطه استفاده کنیم. در برخی موارد مشاهده می‌کنیم که بیمار دوره درمان را طی نمی‌کند و توصیه پزشک مربوطه را رعایت نمی‌کند. همین مساله باعث می‌شود که درمان کامل نشود و بیمار با وقفه دوباره به پزشک مراجعه کند. رعایت نکردن فواصل و دوره درمانی دقیق در این میان مساله‌ای است که باید بیشتر به
آن توجه کرد.
دیدگاه تان را بنویسید