تکرار تاریخ

مرتضی مرادی: از قرن 19 که کارگران کارخانه‌های نساجی در انگلستان، شغل خود را به کارگاه‌های بافندگی مکانیزه‌شده دادند، تکنولوژی‌های جدید همواره مشاغل صدها هزار نفر را در صنایع مختلف از بین برده‌اند. در قرن بیستم به عنوان عصر رونق کسب‌وکارهای مکانیکی، روبات‌ها و کامپیوترها، میلیون‌ها شغل در کارخانه‌های کشورهای صنعتی همچون ایالات متحده از بین رفت. اکنون در عصر اینترنت و اتوماسیون (خودکارسازی)، نسل جدیدی از کارگرانی که به صورت تمام‌وقت کار می‌کنند، با مشکل از دست دادن مشاغل خود و واگذاری آن به کسب‌وکارهای نوپای تکنولوژیک مواجه هستند. نشریه وال‌استریت کمتر از یک دهه قبل برای تعیین اینکه چه مشاغلی بعد از 10 سال از همه بیشتر رو به افول خواهند گذاشت، از داده‌ها و اطلاعات «اداره آمار نیروی کار» بهره برد به این صورت که با مقایسه اشتغال در کسب‌وکارهای مختلف در سال 2008 (با توجه به داده‌های حقیقی موجود در آن سال) و اشتغال در همان کسب‌وکارها در سال 2018 (با توجه به پیش‌بینی‌ها)، درصد کاهش اشتغال در هر بخش را تعیین کرد. مزیت ارائه خلاصه‌ای از این گزارش را می‌توان با سه دلیل مطرح کرد؛ اول اینکه با مقایسه دهه گذشته و زمان حال، روند نابودی کسب‌وکارهای سنتی را به طور ملموس‌تر درک خواهیم کرد و به مساله از بین رفتن مشاغل دیروز با کسب‌وکارهای تکنولوژیک امروز، تنها به عنوان یک پیش‌بینی که در آینده‌ای بسیار دور قرار است رخ دهد، نخواهیم نگریست و به اهمیت به‌روز شدن و همگام شدن با تکنولوژی‌های نوین بیشتر پی خواهیم برد. دوم اینکه با مشاهده چگونگی نابودی بخشی از یک کسب‌وکار سنتی طبق شواهد موجود، دیدگاهی نسبت به تقابل کسب‌وکارهای سنتی و نوپا کسب خواهیم کرد که به ما برای پیش‌بینی چگونگی از بین رفتن مشاغل امروز با تکنولوژی آینده کمک می‌کند و در نتیجه قادر خواهیم شد خود را برای آنچه قرار است با آن مواجه شویم، آماده کنیم. سومین دلیل هم این است که با توجه به اینکه ایران از کشورهای توسعه‌یافته‌ای همچون ایالات متحده از نظر پدیدار شدن و توسعه کسب‌وکارهای تکنولوژیک و نوپا عقب‌تر است و احتمالاً طی دهه‌های آینده، آنچه کشورهای توسعه‌یافته امروزه با آن مواجه هستند را تجربه خواهد کرد، مطالعه روند جایگزینی کسب‌وکارهای سنتی آنها با تکنولوژی، اینترنت و روبات‌ها، برای خواننده ایرانی، مفید خواهد بود. همچنین در یک گزارش جداگانه نیز سعی کرده‌ایم به روند از بین رفتن مشاغل در سه حوزه کشاورزی، تولیدات کارخانه‌ای و خدمات‌رسانی بپردازیم. لازم به ذکر است که علاوه بر مشاغل و کسب‌وکارهایی که در این پرونده مورد بررسی واقع شده‌اند، بسیاری از کسب‌وکارهای سنتی دیگر نیز در خطر نابودی با کسب‌وکارهای نوپای تکنولوژیک و استارت‌آپ‌ها قرار دارند که به آنها اشاره‌ای نکرده‌ایم. هفته‌نامه تجارت فردا در شماره 238 به موضوع فین‌تک‌ها یا همان استارت‌آپ‌های مالی پرداخت؛ استارت‌آپ‌هایی که بسیاری از مشاغل مربوط به خدمات‌رسانی مالی را در دنیای توسعه‌یافته از بین برده‌اند.