چرخ‌هایی بزرگ از چین

اگر به دنبال شواهدی برای درک اهمیت چین در صنعت خودرو جهان هستید نمایشگاه خودرو شانگهای که در 18 آوریل برگزار شد این شواهد را به شما می‌دهد. دیگر نمایشگاه‌های بزرگ جهان یا برای همیشه تعطیل شده‌اند، یا از اهمیتشان کاسته شد، اما نمایشگاه چین توانست هزار غرفه‌دار را از کشورهای مختلف جذب کند و صد مدل جدید را به نمایش بگذارد. تا همین چند سال پیش خودروهای چینی از نظر طراحی و سرهم‌بندی ضعیف بودند. امروزه آنها از هر دو جنبه به خوبی خودروهای خارجی هستند و در زمینه تجربه دیجیتال مبتنی بر نرم‌افزارها از دیگران پیشی گرفته‌اند. تجربه‌ای که آینده برندهای خودرو را تعریف می‌کند. اما ظهور خودروهای چینی برای کل جهان اهمیتی بیش از این دارد. جهان برای مهار گرمایش خود نیاز دارد وسایل نقلیه بنزین‌سوز کربن‌زا را با نمونه‌های پاک دارای باتری جایگزین کند. چین هم بزرگ‌ترین بازار و هم بزرگ‌ترین تولیدکننده وسایل نقلیه برقی (EV) است. خودروهای درون‌سوز داستان موفقیت‌آمیزی در قرن گذشته داشتند و علاوه بر ایجاد امکان حمل‌ونقل برای انبوهی از انسان‌ها، سودهای سرشاری را برای سهامداران فراهم کردند. تعداد اندکی از غول‌های خودروسازی به تدریج محصولاتشان را بهبود بخشیدند و زنجیره‌های عرضه پیچیده‌تری را در سرتاسر جهان به وجود آوردند. این امر آسایش و ایمنی بیشتر و همچنین قیمت‌های کمتر را برای مصرف‌کنندگان به ارمغان آورد. رقابت از جانب خودروسازان ژاپنی (که در دهه 1970 به سرعت رشد کردند) و خودروسازان کره جنوبی (که در دهه 1990 اوج گرفتند) موجب شد نوآوری در سرتاسر جهان تقویت شود. اما امروز این صنعت که درآمد سالانه‌ای حدود سه تریلیون دلار دارد خود را خانه‌تکانی می‌کند. خودروسازان قدیمی به شدت تلاش می‌کنند محصولاتشان را برقی کنند، نرم‌افزارهایشان را بهبود بخشند و خود را برای عصر اتومبیل‌های خودران آماده کنند. این تحولات تا حدی مدیون موفقیت تسلا است. این شرکت هم یک سازنده خودروهای برقی است و هم فناوری را در قلب کسب‌وکارش قرار می‌دهد. اما همزمان رقابت بیشتر از جانب چین نیز به آتش تحولات دامن زد. بنگاه‌های محلی با پشتیبانی یارانه‌های دولت سهم بازار خودرو را از چنگ رقبای غربی خارج می‌کنند. شرکت‌های بی‌وای‌دی (BYD) و چانگان –دو بنگاه بزرگ داخلی- سهم 18‌درصدی در بازار داخل دارند و هر سال حدود چهار میلیون خودرو می‌فروشند. وقتی بحث اطلاعات-سرگرمی و یکپارچگی با تلفن‌های هوشمند مطرح می‌شود خودروسازان چینی گوی سبقت را در نوآوری ربوده‌اند. شروع سالم و بزرگی مقیاس به شرکت بی‌وای‌دی کمک کرد در تولید محصولات ارزان‌قیمت پیشتاز بازار باشد. با وجود این، بنگاه‌های ژاپنی که زمانی پیشتازان عرصه بودند به تدریج عقب می‌مانند. رانندگان در سراسر جهان از موهبت خودروهای ارزان و پاک بهره‌مند می‌شوند. اما آیا رقابت برای سلطه بازار ادامه خواهد یافت؟ ظهور چین در نقش ابرقدرت خودروهای برقی آن هم درست زمانی اتفاق می‌افتد که فضای ژئوپولیتیک پرتنش شده و حمایت‌گرایی در غرب رواج پیدا کرده است. آمریکا که خودروهای چینی کمتری در خیابان‌هایش می‌بینیم تعرفه‌های سنگینی برای آنها در نظر گرفته است. علاوه بر این، قانون کاهش تورم (IRA) رئیس‌جمهور جو بایدن مشوق‌ها و یارانه‌هایی ارائه می‌دهد تا آمریکای شمالی را به مرکز خودروهای برقی تبدیل کند و شهروندان را تشویق می‌کند تا خودروها و قطعات ساخت داخل را خریداری کنند. همچنین این نگرانی وجود دارد که خودروهای چینی مجهز به حسگر به گردآوری داده‌های حساس بپردازند (چین هم احتمالاً به همین دلیل از حضور خودروهای تسلا در پایگاه‌های نظامی و شهرهای محل برگزاری جلسات حزب کمونیست جلوگیری می‌کند). در اروپا، جایی که خودروهای چینی جاپای خود را محکم می‌کنند و قصد دارند حضور بیشتری داشته باشند بنگاه‌های محلی خواستار تعرفه‌های بالاتر شده‌اند. سیاستمداران خواهان چیزی شبیه قانون کاهش تورم آمریکا هستند که از صنعت خودرو قاره و دیگر انواع تولید محافظت کند. مخاطرات مربوط به حفظ حریم خصوصی و امنیت ملی حساسیت‌ها نسبت به سوءاستفاده از داده‌ها از سوی خودروسازان را برانگیخته است. اما همزمان این خطر وجود دارد که چنین حساسیتی بهانه‌ای برای حمایت‌گرایی بیش از حد باشد. شاید در این راه از مشاغل داخلی محافظت شود اما شمار بزرگ‌تری از مصرف‌کنندگان آسیب می‌بینند. پیدایش رقابت شدید از جانب خودروسازان چینی بنگاه‌های داخلی را وادار می‌کند تا نوآوری بیشتری داشته باشند. در این صورت خودروهای برقی ارزان‌تر می‌شوند، سیاره زمین وضعیتی بهتر پیدا می‌کند و رانندگان هم منتفع می‌شوند. بنگاه‌های چینی به سرعت تلاش می‌کنند تا اتومبیل‌های خودران را بهبود بخشند و با نصب صفحه نمایش‌های بزرگ، نرم‌افزارها، نورپردازی و دیگر امکانات، رانندگی را لذت‌بخش کنند. درست همان‌گونه که مانع‌تراشی برای خودروهای ژاپنی و کره‌ای اشتباه بود. اکنون احمقانه است که موانعی بر سر راه خودروهای چینی قرار گیرد.

آینده از آن خودروهای برقی

کارل بنز احتمالاً اولین فردی بود که با موفقیت موتورهای درون‌سوز را با کالسکه بدون اسب پیوند داد. اما استفاده از باتری به دوران قبل از او بازمی‌گردد. رابرت اندرسون از اسکاتلند در دهه 1830 یک خودرو برقی ابتدایی ساخت اما موفقیت‌آمیز نبود. حتی پس از اوج‌گیری صنعت خودرو در دهه 1890 و زمانی که بنگاه‌های فرانسوی و آمریکایی وارد صحنه شدند نیروی برق هنوز در حال طی کردن مراحل ترقی بود. با پیدایش مدل تی (T) فورد که با هزینه اندک به تولید انبوه رسید و متعاقب آن رشد صنعت نفت و فراوانی بنزین، نیروی باتری‌ها به دست فراموشی سپرده شد. با ورود تسلا در سال 2003 انقلاب برق باتری‌ها به اوج رسید. این امر به نوبه خود تلاش‌ها برای کربن‌زدایی از حمل‌ونقل جاده‌ای را تشدید کرد و فروش خودروهای برقی و هیبریدی از 2 /0 درصد در یک دهه قبل به 13 درصد در سال 2022 رسید. این فرآیند صعودی همچنان ادامه دارد. به گفته بنگاه داده‌های بلومبرگ، تا سال 2025 خودروهای برقی یک‌چهارم از کل فروش و 40 درصد از خودروهای اروپا و چین را تشکیل خواهند داد. حتی برآوردهای محافظه‌کارانه نشان می‌دهند که تا سال 2040 حدود سه‌چهارم از فروش خودروهای نو در کل جهان کاملاً برقی خواهد شد. باتری‌های بهتر حتی خودروهای هیبریدی را هم از عرصه خارج خواهند کرد.  مقررات‌ سخت‌گیرانه تصاعد کربن نقش مهمی در این راه داشته‌اند. پیش‌نویس قانونی که در فوریه در اتحادیه اروپا به تصویب رسید می‌تواند مقدمه‌ای برای ممنوعیت خودروهای جدید درون‌سوز تا سال 2035 باشد (البته آلمان توانست خودرو‌هایی را که از سوخت‌های ترکیبی بدون کربن استفاده می‌کنند مستثنی کند). دولت‌ها و شهرها تلاش می‌کنند کربن و دیگر تصاعدهایی را که بر کیفیت هوای منطقه تاثیر می‌گذارند کاهش دهند. چین اصرار دارد تا سال 2025، 20 درصد از خودروهایش برقی باشند و تا سال 2035 خودروهای کاملاً درون‌سوز را کنار گذارد. حتی در آمریکا که مهد سوخت است، جو بایدن در 12 آوریل از پیشنهادی پرده برداشت که محدودیت شدیدی برای تصاعد وسایل نقلیه اعمال می‌کند. در شدیدترین شکل حدود دوسوم فروش خودرو تا سال 2032 از آن خودروهای برقی خواهد بود. رئیس‌جمهور از این پیشنهاد با اعطای یارانه‌های بزرگ به صنایع خودروهای برقی داخلی حمایت می‌کند. قانون کاهش تورم که یک بسته بزرگ انرژی پاک به‌شمار می‌رود یارانه‌هایی را برای فروش خودروهای برقی ساخت آمریکا با باتری‌های ساخت داخل و مواد اولیه تامین‌شده از داخل یا از متحدان در نظر می‌گیرد.  خودروسازان هم سرمایه‌گذاری‌های سنگینی انجام می‌دهند. شرکت جی‌ام (GM) آمریکا و شاخه اروپایی شرکت فورد به ترتیب تا سال 2035 و 2030 کاملاً برقی خواهند شد. دیگر خودروسازان هم همین مسیر را در پیش می‌گیرند.

 به گزارش آژانس خبری رویترز تا سال 2030 حدود 2 /1 تریلیون دلار برای خودروهای برقی سرمایه‌گذاری خواهد شد.  بزرگ‌ترین موانع پیش‌روی خودروهای برقی یعنی قیمت و پیمایش به تدریج برطرف می‌شوند. کمبود مواد خام از جمله لیتیوم و نیکل در سال 2022 اندکی بهای باتری را بالا برد. بهای باتری هنوز حدود 40 تا 50 درصد هزینه یک خودرو برقی جدید را تشکیل می‌دهد. اما از سال 2008 تاکنون به لطف فناوری‌های جدید هزینه باتری تا 90 درصد پایین آمده است. باتری‌های بهتر پیمایش خودرو را بالا می‌برند و نگرانی‌ها درباره زیرساختارهای شارژ باتری کمتر می‌شود. هزینه کل یک خودرو برقی شامل هزینه نگهداری، تعمیر و سوخت تقریباً معادل هزینه‌های برخی خودروهای درون‌سوز است. تا پایان این دهه برچسب قیمتی اکثر خودروهای برقی مساوی قیمت همتایان درون‌سوز و حتی کمتر از آنها خواهد بود.