شکاف بزرگ یخی
المپیک زمستانی پکن نشانه‌ای از یک شکاف جهانی
شعار چین در المپیک زمستانی این است: «در کنار هم برای آینده‌ای مشترک». این مراسم در 4 فوریه با آتش‌بازی و پایکوبی آغاز شد. مقامات برگزارکننده می‌گویند شعار این مراسم بدان معناست که بشریت باید برای غلبه بر دشواری‌هایی مانند همه‌گیری و تبعات اقتصادی آن همکاری کند. خبرگزاری دولتی چین می‌گوید بازی‌های المپیک موانع و تعصبات را کنار می‌زند و مسیر آینده را روشن می‌کند. اما متاسفانه چنین چیزی اتفاق نمی‌افتد. رویداد المپیک نشانه‌ای از جهانی است که سیاست و ویروس در آن شکاف انداخته و چین هرچه بیشتر به درونگرایی کشیده می‌شود. هیچ‌کدام از رهبران قدرت‌های بزرگ غربی در مراسم شرکت نمی‌کنند. همه‌گیری بهانه‌ای را برایشان فراهم کرد تا خود را دور نگه دارند. اما دلیل اصلی غیبت آنها حجم گسترده سرکوبی است که آقای شی جین پینگ از زمان به قدرت رسیدن در سال 2012 آغاز کرد. او در شین جیانگ حدود یک میلیون نفر را که عمدتاً اویغور هستند به اردوگاه فرستاد تا به اصطلاح آنها را از افراط‌گرایی پاک کند. این عبارت در واقع به معنای سرکوب کردن فرهنگ و اعتقادات اسلامی این قوم است. آقای شی در هنگ‌کنگ یک جامعه لیبرال را زیر پا گذاشت و مخالفت و دگراندیشی را جرم‌انگاری کرد. نیروهای امنیتی او نیز گلوی تبت را می‌فشارند. آمریکا در ماه دسامبر اعلام کرد که نماینده رسمی به بازی‌ها نمی‌فرستد و در این نمایش شرکت نمی‌کند. چند کشور غربی دیگر نیز به درستی از آمریکا پیروی کردند. اما ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در این احساس با آنها شریک نبود. با افزایش تنش‌ها در اوکراین، او خود را از این لذت محروم نکرد که مهم‌‌ترین مهمان و بهترین دوست آقای شی باشد.
از زمان بازی‌های تابستانی 2008 پکن که چین آخرین‌بار میزبان بازی‌های المپیک بود تا زمان حال جهان تغییرات زیادی به خود دیده است. در آن زمان هم غرب نگران اوضاع چین بود. به دنبال گسترش اعتراضات در تبت، دولت چین سرکوب خشونت‌باری را در آنجا آغاز کرد. گروه‌های حقوق بشری خواستار تحریم بازی‌های المپیک شدند اما بسیاری از مقامات غربی هنوز بر این باور بودند که همراهی و حضور در چین ممکن است این کشور را ترغیب کند که نظم جهانی به رهبری غرب را بپذیرد یا حداقل ملی‌گرایی ضدغربی را در کشور مهار کند. در آن زمان، رئیس‌جمهور آمریکا جرج بوش و همتای فرانسوی‌اش نیکلا سارکوزی در مراسم افتتاحیه المپیک حاضر شدند.
سراشیبی لغزنده
اقدام آنها نتیجه‌ای دربر نداشت. روابط چین با غرب بیش از پیش خصمانه شد. آقای شی نوعی ملی‌گرایی ناخوشایند را تحریک کرد و آشکارا خواستار نظمی با مرکزیت چین شد. شعاری که او برای بازی‌های المپیک انتخاب کرد موید این امر است. این شعار بیانی مختصر از یکی از عبارات مشهور آقای شی درباره «ساخت جامعه‌ای با یک آینده مشترک برای بشریت» است. یعنی ساخت جهانی که در آن کشورها صرف نظر از شرایط سیاسی چین با این کشور همکاری می‌کنند. بسیاری در غرب از این دیدگاه تنفر دارند. نگرش منفی نسبت به چین به بالاترین سطح خود در تاریخ رسیده است. درخواست آقای شی برای گردهمایی در المپیک در عمل به غربی‌ها می‌گوید که از چنین کاری اجتناب ورزند. رسانه‌های دولتی می‌گویند که مراسم افتتاحیه همانند زمان بازی‌های سال 2008 نمادی تمام‌عیار از عظمت چین نیست. در آن سال هزاران نفر با لباس‌های مخصوص در نمایشی بزرگ شرکت کردند. امسال آقای شی تاکید کرد که همه‌چیز «ساده» باشد. اما برای ورزشکاران و دست‌اندرکاران بازی‌ها اوضاع چندان ساده نخواهد بود. بزرگ‌ترین نمایش این رویداد در هیاهو و شور و اشتیاق مراسم افتتاحیه یا اختتامیه نیست بلکه در اقدامات فوق‌العاده‌ای است که چین برای مهار ویروس کرونا انجام می‌دهد.
به‌جز مهمانان دعوت‌شده هیچ فرد خارجی حق ندارد برای تماشای بازی‌ها وارد چین شود. مردم داخل کشور نیز نمی‌توانند بلیتی برای بازی‌ها بخرند. دولت که از شیوع کووید 19 هراس دارد می‌گوید که خود سازمان‌دهی افراد حاضر را بر عهده می‌گیرد. تماشاگران می‌توانند کف بزنند اما حق ندارند فریاد بکشند. ورزشکاران، همراهان آنها و خبرنگاران در یک حلقه محصور و دور از مردم محلی نگه داشته می‌شوند. تست ده‌ها نفر از آنها مثبت بوده است.
این اقدامات احتیاطی منطقی هستند چراکه 30 هزار خارجی به کشوری وارد می‌شوند که واکسن اثربخشی ندارد چون واکسن‌های خارجی را تایید نکرده است. همچنین جمعیت این کشور مصونیت خود را از طریق ابتلای به بیماری به‌دست آورده‌اند. این اقدامات نشان می‌دهند چین در مدیریت همه‌گیری تا چه اندازه از دیگر نقاط جهان فاصله گرفته است. چین دیگر کشورهایی را که تلاش می‌کنند با ویروس همزیستی کنند، به شدت به باد انتقاد می‌گیرد و آنها را به ناکامی در نجات جان انسان‌ها متهم می‌کند. این کشور رویکرد کووید صفر خود را دلیلی برای برتری نظام خود می‌داند. جهان بازی‌های سردی را نظاره می‌کند. المپیک زمستانی بدون تردید رویداد ورزشی مهمی است اما رقابتی سنگین‌تر بر آن سایه می‌افکند. رقابتی تلخ و زشت بین چین و غرب. این جدال همان آینده مشترک بازی‌های زمستانی خواهد بود.
منبع: اکونومیست
