پیام‌های متفاوت

همه‌گیری کرونا آنقدر ابعاد ناشناخته‌ دارد که هیچ‌کس نمی‌تواند بفهمد واقعاً چه رویدادی در حال رخ دادن است. در روزهای اخیر ابهامات بیشتر و بیشتر شده‌اند. بازارهای سهام به تلاطم افتاده و ابهامات مربوط به مسیر تورم و بازارهای کار به بالاترین میزان رسیده‌اند. به نظر می‌رسد سرنوشت بهبود اقتصادی بر محور پاسخ به چند سوال بزرگ می‌چرخد. آیا شیوع  سویه دلتای ویروس کرونا قطار بهبود اقتصاد جهان را از ریل خارج خواهد کرد؟ آیا پس از حذف بسته‌های محرک اقتصادی دولت‌ها نقاط ضعف زیربنایی آشکار خواهند شد؟ خانوارها و بنگاه‌ها تا چه اندازه به خرج کردن روی می‌آورند؟ پاسخ‌ها نامشخص هستند. چهار معیار بهبود اقتصادی یعنی قیمت‌های بازار، نشانگرهای فعالیت‌های پرتناوب، داده‌های سخت و پیش‌بینی‌های اقتصاددانان هر کدام سیگنال‌های متفاوتی ارسال می‌کنند.

ابتدا به بازارها می‌پردازیم. اوراق خزانه آمریکا پناهگاهی برای روزگاران پر از ابهام هستند. سرمایه‌گذاران در ماه مارس با ترس از افزایش تورم این اوراق را به فروش گذاشتند و نرخ بازدهی اوراق 10ساله تا 7 /1 درصد بالا رفت. اما از آن زمان به بعد نرخ بازدهی به آهستگی رو به کاهش گذاشت چراکه تردیدهایی پیرامون قدرت بهبود اقتصادی پدید آمد. در 19 جولای هراس از رشد اقتصادی شدت گرفت و بازدهی اوراق 10ساله به 19 /1 درصد سقوط کرد. شاخص S&P 500 که مهم‌ترین شاخص بورس آمریکاست 6 /1 درصد کاهش یافت و شرکت‌های کوچک شدیدترین آسیب را دیدند. قیمت کالاهای تجاری نیز ضربه خورد. بهای نفت خام برنت هفت درصد سقوط کرد و به بشکه‌ای 69 دلار رسید. ارزش دلار در برابر پول‌های دیگر کشورهای ثروتمند تقویت شد.

همه این رویدادها در راستای نگرانی‌های مربوط به بهبود اقتصادی و به ویژه بازاریابی آن چیزی است که به «تجارت بازگشت تورم» شهرت دارد و در آن سرمایه‌گذاران به خرید آن دسته از دارایی‌ها روی می‌آورند که با احتمال بیشتری از جهش اقتصادی بهره‌مند خواهند شد. اما روز بعد هراس رشد اقتصادی در ظاهر فروکش کرد. روند نزولی بازارهای سهام معکوس شد و بهای نفت و نرخ بازدهی اوراق قرضه اندکی بالا آمد.

داده‌های مرتبط با فعالیت‌های پرتناوب نیز تصویری گل‌آلود و مبهم ارائه می‌دهند. طبق گزارش اخیر بانک جی‌پی مورگان چیس، ارقام تحرک و جابه‌جایی در سطح جهان همچنان رو به بالا هستند. این بدان معناست که رشد تولید ناخالص داخلی همچنان ادامه دارد. با وجود این، بریتانیا، اولین کشور بزرگ جهان ثروتمند که از ویروس دلتا متاثر شد داستان متفاوتی بیان می‌کند. شاخص فعالیت‌های اقتصادی نشریه اکونومیست که با استفاده از داده‌های گوگل درباره رفت‌و‌آمد به محل کار، ایستگاه‌های ترانزیت، مکان‌های خرید و سرگرمی تهیه می‌شود، از نقطه اوج خود در ماه ژوئن پنج درصد پایین آمد. حتی وقتی بریتانیا در 19 جولای تمام محدودیت‌های مرتبط با کووید 19 را برداشت نرخ تحرک و جابه‌جایی تغییر زیادی نکرد. احتمال دارد داستان بریتانیا به رویه‌ای برای دیگر مناطق تبدیل شود. پیمایش‌ها در آمریکا نشان می‌دهند که افزایش ابتلا به کووید 19 در اثر شیوع سویه دلتا باعث شد ترس مردم از کرونا بیشتر شود.

داده‌های سخت یعنی داده‌هایی که آژانس‌های رسمی آمار منتشر می‌سازند هنوز تاثیر افزایش موارد ابتلا به کووید 19 را انعکاس نمی‌دهند. این داده‌ها نیز سیگنال‌های متناقضی ارسال می‌کنند. مقادیر غافلگیری اقتصادی در نشانگرهای فعالیت‌ها (یعنی تفاوت بین ارقام منتشر‌شده و پیش‌بینی‌های اقتصاددانان) هنوز و به ویژه در اروپا تا حدی مثبت است. ساخت مسکن در آمریکا از آنچه همگان انتظار داشتند سرعت بیشتری دارد. دولت بریتانیا کمتر از میزانی که پیش‌بینی‌کنندگان اقتصادی در نظر داشتند بدهکار شد. این امر نشانه‌ای دال بر بهبود درآمدهای مالیاتی دولت تلقی می‌شود. اما همزمان موارد ناامیدکننده‌ای به چشم می‌خورند. به عنوان مثال، در آمریکا شاخص احساس مصرف‌کننده دانشگاه میشیگان در ماه جولای پایین آمد در حالی که همگان بالا رفتن آن را انتظار می‌کشیدند.

به خاطر جابه‌جایی‌ها در نشانگرهای فعالیت اقتصادی، اقتصاددانان در پیش‌بینی‌های خود از رشد تولید ناخالص داخلی تجدیدنظر کردند. پیش‌بینی‌های آنها که چهارمین معیار ما به‌شمار می‌رود نیز پیام‌های متفاوتی ارسال می‌کند. تحلیلگران جی‌پی‌ مورگان می‌گویند در ماه جولای نرخ تولید سالانه آمریکا 3 /4 درصد افزایش می‌یابد. این رقم از آنچه آنها یک هفته پیشتر پیش‌بینی کرده بودند کمتر است. اقتصاددانان بانک گلدمن‌ساکس نیز خطر عقب‌نشینی در اقتصاد جهانی را محتمل می‌بینند هرچند هنوز انتظار دارند بهبود اقتصادی محکمی در سال 2021 اتفاق بیفتد.

اگر همه اینها را کنار هم بگذاریم تصویری از ابهامات فزاینده در فرآیند بهبود جهانی اقتصاد در کوتاه‌مدت پدیدار می‌شود. در جهان ثروتمند، مصرف‌کنندگان انبوهی از پس‌انداز دارند و تقاضا برای کارگران بالاست. اما بزرگ‌ترین بازگشت فعالیت‌ها (در مقایسه با رکود ناشی از قرنطینه در سال گذشته) و چک‌های سخاوتمندانه‌ محرک اقتصادی در آمریکا به پایان رسیده و جای خود را به تردیدهای مربوط به تداوم بهبود اقتصادی داده‌اند. برنامه‌های بسته‌های محرک اضطراری دولت‌ها به انتها نزدیک می‌شوند. این ترس وجود دارد که با گسترش سویه دلتای ویروس کرونا و اوج‌گیری مجدد موارد ابتلا، رشد اقتصادی به ویژه در مکان‌هایی که انبوهی از جمعیت واکسینه‌‌نشده دارند با مانع روبه‌رو شود.

منبع: اکونومیست