از زبان IMF

کریستالینا گئورگِوا، مدیر اجرایی صندوق بین‌المللی پول و گیتا گوپینات، اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول در نشستی با عنوان «کنفرانس مطبوعاتی: به‌روزرسانی چشم‌انداز اقتصاد جهانیِ IMF» به این سوال می‌پردازند که چه چیزی در انتظار اقتصاد جهانی است. کریستالینا گئورگوا از اکتبر سال 2019 در این سمت است. او از ژانویه 2017 تا سپتامبر 2019 مدیر ارشد اجرایی در بانک جهانی بود. این اقتصاددان بلغارستانی، سابقاً در مدرسه اقتصاد لندن و دانشگاه ام‌آی‌تی تدریس کرده است. گیتا گوپینات هندی که سابقه تدریس در دانشگاه هاروارد را دارد، عمده تحقیقاتش روی مالیه بین‌الملل و اقتصاد کلان متمرکز بوده است. برای دیدن این نشست ویدئویی می‌توانید به سایت مجمع جهانی اقتصاد رجوع کنید. در ادامه صحبت‌های گئورگیوا را با هم می‌خوانیم: «از همه شما متشکرم که به اینجا آمده‌اید. از مجمع جهانی اقتصاد به خاطر دادن این امکان به ما که آخرین یافته‌های صندوق بین‌المللی پول را در اختیار دیگران قرار بدهیم تشکر می‌کنم. من مانند سنت کسانی که پیش از من در صندوق بین‌المللی پول بوده‌اند عمل کرده و یکسری نکات کلی را ارائه می‌کنم. بگذارید با خبرهای خوب شروع کنم. بعد از یک دوره کاهش رشد اقتصادی در سال 2019، ما انتظار داریم که در سال 2020 و همچنین سال 2021، اقتصاد جهانی با یک افزایش رشد متعادل همراه باشد. ما تا همین حالا نشانه‌هایی موقتی از ثبات را در اقتصاد جهانی مشاهده کرده‌ایم. داده‌های اخیر نشان می‌دهند که تجارت و تولید صنعتی در حال رسیدن به حداقل نقطه‌ای هستند که می‌توانند تا آن اندازه کاهش یابند و بعد از آن رشد خواهند کرد. البته ما هنوز به این نقطه نرسیده‌ایم. مضاف بر این، صندوق بین‌المللی پول، پیش‌بینی‌هایی را که در ماه اکتبر برای سال‌های 2019، 2020 و 201 ارائه داده بود اصلاح کرده است و پیش‌بینی‌هایمان کمی به سمت پایین متعادل شده است. گیتا، اعداد مربوط به این پیش‌بینی‌ها و توضیحات مربوط به این اصلاحیه را در اختیارتان خواهد گذاشت. واقعیت این است که رشد جهانی همچنان بسیار کند خواهد بود و این باعث می‌شود که اوضاع برای کشورها به منظور تقویت درآمدها و استانداردهای زندگی سخت‌تر بشود.

مضاف بر همه اینها باید بگویم که همه ما داریم به عدم اطمینان بالا عادت می‌کنیم و این عدم اطمینان بالا دارد برایمان به یک وضعیت نرمال تبدیل می‌شود که با آن وفق پیدا کرده‌ایم. بله درست است که فاز اول توافق میان ایالات‌متحده و چین خبر خوبی است، اما دلایل اساسی‌ای که در پس تنش‌های تجاری وجود دارند و مسائل بنیادی مربوط به اصلاحات تجاری هنوز با ما هستند. در هفته‌های اول سال جدید، ما شاهد افزایش تنش‌های جغرافیای سیاسی در خاورمیانه بوده‌ایم و اثر دراماتیک شوک‌های اقلیمی را مشاهده کرده‌ایم؛ شوک‌هایی که در استرالیا و بخش‌هایی از آفریقا به وجود آمدند. پیام اصلی صندوق بین‌المللی پول به دنیا این است که در حالی که در اکتبر ما قادر بودیم پیش‌بینی اقتصادی‌مان برای دنیا را با عبارت کاهش رشد اقتصادی دارای انطباق زمانی (synchronized slowdown) خلاصه کنیم، در حال حاضر می‌توانیم آن را با این کلمات خلاصه کنیم: ثبات‌بخشی مقدماتی (tentative stabilization) و ریکاوری کند (sluggish recovery).

اگرچه در حال حاضر در ژانویه هستیم اما هنوز خیلی دیر نشده است که چیزهایی را که باید در سال جدید انجام شوند بگوییم. اما پیشنهاد ما به سیاستگذار چیست؟ تصمیمات آنها در سال جدید چه می‌تواند باشد؟ اولین پیشنهاد این است که کاری را که دارد جواب می‌دهد، ادامه دهند. واقعیت این است که تخمین زده می‌شود تسهیل مقداری (monetary easing) سال گذشته معادل نیم درصد به رشد اقتصاد جهانی افزود. به‌طوری که 49 بانک مرکزی با انجام دادن 71 کاهش نرخ بهره به عنوان بخشی از همگام‌ترین تسهیل پولی از زمان بحران مالی سال 2008، چنین نتیجه‌ای را به وجود آوردند. فقط تصور کنید که بدون چنین همبخشی‌ای که توسط سیاست پولی صورت گرفت، ما در حال حاضر به‌طور فنی داشتیم در مورد رکود (recession) حرف می‌زدیم؛ اما از آن دوری کردیم. با این حال ما همه متوجه هستیم که سیاست پولی نمی‌تواند تنها راه کشورها برای تقویت رشد اقتصادی باشد. ما پیش از این دیده‌ایم که بعضی از کشورها از برنامه‌های مالی (در جایی که فضا آمده است) برای این کار استفاده می‌کنند.

نکته دوم این است که سیاستگذاران باید روی تقویت انعطاف‌پذیری و پتانسیل‌های رشد تمرکز کنند. برای بسیاری از کشورها، این بدان معناست که باید از ابزارهای مالی به‌طور سیستماتیک‌تری استفاده کنند و اصلاحات اقتصادی و مالی را به جریان بیندازند. این اصلاحات از کم کردن موانع ورود به بخش‌های خدماتی تا ایجاد توازن میان منفعت و ریسک فین‌تک‌ها (fintech) را شامل می‌شود. افزایش انعطاف‌پذیری همچنین به این معناست که کشورها باید در جایی که احتمال آسیب‌پذیری مالی بالاست از ابزارهای احتیاطی کلان (macroprudential tools) استفاده کنند. (ابزارهای احتیاطی کلان ابزارهایی هستند که سیاستگذار پولی به منظور محدود کردن ریسک‌های سیستماتیک آنها را به کار می‌بندد.) آنها در حالی که از این ابزارهای احتیاطی کلان استفاده می‌کنند باید از خط‌مشی‌های مالی به منظور کاهش نابرابری اقتصادی بهره ببرند. مهم‌تر از همه اینکه همه کشورها باید نسبت به تغییرات اقلیمی انعطاف‌پذیر شوند و از فرصت‌هایی که در جهت گذار به سمت اقتصادی که کربن کمتری مصرف و تولید می‌کند، پیش می‌آید، استفاده کنند.

نکته سوم این است که سیاستگذاران باید آماده باشند که اگر رشد اقتصادی دوباره شروع به کاهش کرد، اقدام درستی انجام دهند. این به معنای این است که آنها باید به خوبی برای چنین شرایطی برنامه داشته باشند. آنها باید اقدامات مالی مناسبی را مدنظر قرار دهند که در صورتی که رشد اقتصادی دوباره کاهش یافت، به سرعت دست به کار شوند. اگر ریسک به خود جامه عمل پوشید، کشورها ممکن است نیاز داشته باشند که همراه یکدیگر در مسیر دادن یک پاسخ مالی مناسب به آن عمل کنند. البته اینهایی که گفتم فقط تصمیماتی نیستند که سیاستگذاران دنیا باید طی این سال بگیرند. بلکه چیزهایی هستند که اگر انجام شوند، روی مسیر ما طی دهه آینده تاثیر خواهند گذاشت. ما چگونه می‌توانیم تغییرات سریع را مدیریت کرده و از اشتباهاتی که در گذشته مرتکب آنها شده‌ایم دوری کنیم؟ از بعضی جهات، شروع سال 2020، به‌طور ترسناکی یادآور دهه 1920 است. به نابرابری شدید اقتصادی، شایع شدن سریع تکنولوژی‌های جدید و ریسک‌ها و پاداش‌های عظیمی که سیستم مالی می‌داد فکر کنید. همه این مسائل همراه با یکدیگر نیازمند این هستند که کشورها همکاری‌های بیشتر و قوی‌تری با یکدیگر داشته باشند. همان‌طور که لئو تولستوی زمانی گفته است: همه تنوع، همه جذابیت و همه زیبایی زندگی از نور و سایه ساخته شده است. ما امروز و طی دهه‌ای که در پیش داریم می‌توانیم با کار کردن در کنار یکدیگر نور بیشتری را به وجود آوریم و بنابراین سایه‌های بیشتری را از بین ببریم. امیدوارم که این کار، تصمیم جدیدی باشد که همه‌مان در سال جدید گرفته‌ایم.»