وابستگی به عربستان
ارزش آرامکو در سراشیبی
بازارهای نفت جهان به غول دولتی عربستان یعنی شرکت سعودی آرامکو وابسته‌اند. در مقابل آرامکو به بقیق وابسته است. نفت خام میادین افسانه‌ای قوار، خریص و شیبه برای پردازش به بقیق منتقل می‌شود. این نفت از میان شبکه‌ای از لوله‌ها، مخازن کروی‌شکل و برج‌های تثبیت‌کننده می‌گذرد و سپس برای مشتریان در سراسر جهان ارسال می‌شود. سال گذشته حدود نصف نفت تولیدی عربستان از مسیر این تاسیسات گذشت. بنابراین تعجبی ندارد که دشمنان عربستان بخواهند آن را از کار بیندازند.
آنها در 14 سپتامبر موفق شدند. حملات پهپادها به بقیق و خریص تولید 7 /5 میلیون بشکه در روز یعنی 60 درصد تولید عربستان و شش درصد عرضه جهانی را متوقف ساخت. با این حال، تا 17 سپتامبر تاسیسات بقیق توانستند فرآورش دو میلیون بشکه نفت را از سر گیرند. امین ناصر مدیرعامل آرامکو اعلام کرد که ظرفیت تولید تا پایان ماه برگردانده می‌شود و حملات پهپادی بر برنامه واگذاری بخشی از سهام آرامکو در بورس تاثیری نخواهد گذاشت. این واگذاری یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌های اولیه سهام (IPO) جهان خواهد بود.
بهای نفت برنت که پس از حملات 20 درصد بالا رفته بود به 64 دلار بازگشت که فقط یک دلار بالاتر از قیمت هفته قبل بود. تاکنون آرامکو با استفاده از ذخایر خود صادرات را حفظ کرده است اما این ذخایر در کمترین سطح در 12 سال اخیر قرار دارند. همه چیز بستگی به آن دارد که آرامکو بتواند در زمان وعده داده‌شده تولید را به حالت قبل بازگرداند. اما برخی از کهنه‌کاران صنعت نفت نسبت به این موضوع بدبین هستند. یکی از آنها می‌پرسد آیا کسی واقعاً می‌تواند پس از دیدن تصاویر ماهواره‌ای این وعده‌ها را باور کند؟ علاوه بر این، حتی اگر آرامکو بتواند به سرعت عملیات کامل را از سر گیرد سوالات و تردیدهای بزرگی درباره شرکت و بازار نفت باقی خواهد ماند.
سال گذشته بهای نفت فراز و فرودهای زیادی داشت. نگرانی‌های مربوط به تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا و کاهش عرضه قیمت‌ها را بالا می‌برد و ترس از کندی رشد اقتصادی آنها را پایین می‌آورد. در ماه دسامبر، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، روسیه و دیگر تولیدکنندگان توافق کردند که تولید را به میزان 2 /1 میلیون بشکه در روز پایین آورند. عربستان سعودی بیش از آنچه وعده داده بود تولید را کاهش داد تا قیمت نفت بیشتر از آن پایین نرود. اما حتی با این وضعیت، در روز 13 سپتامبر یعنی یک روز قبل از حملات، بهای نفت خام برنت حدود 20 درصد از بهای آن در اواخر ماه آوریل کمتر بود.
عربستان در مواجهه با این چالش‌ها ساختار سازمانی صنعت را تغییر داد. شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان وزیر جدید نفت و یاسر عثمان رئیس جدید هیات‌مدیره آرامکو در ماه گذشته مسوولیت را در دست گرفتند. اما تثبیت بهای نفت و تسریع عرضه اولیه سهام آرامکو بیش از هر زمان دیگری دشوار به نظر می‌رسد.
بحث را با تاخیر عرضه سهام آرامکو آغاز می‌کنیم. اعلام اولیه این خبر در سال 2016 سرمایه‌گذاران را به تکاپو انداخت. در ماه آوریل آنها از مشاهده ارقام اولین گروه سهام حیرت‌زده شدند. درآمد خالص 111 میلیارددلاری آرامکو تقریباً دو برابر درآمد شرکت اپل، سودآورترین شرکت سهامی عام جهان و بیشتر از مجموع درآمدهای شرکت‌های اکسون موبیل، رویال داچ‌شل، شورون، توتال و بریتیش پترولیوم بود. برخی از این موضوع نگران بودند که تولید شرکت آرامکو در مقایسه با رقبای اصلی آن صرفاً به یک کشور وابسته است. آقای ناصر تلاش کرد با اصرار بر اینکه تولید ادامه‌دار و قابل اتکاست این نگرانی‌ها را آرام سازد. اما آسیب‌پذیری‌های آرامکو بر همگان آشکار شد و این امر ممکن است بر ارزشگذاری آن تاثیر گذارد.
معامله‌گران نفت تلاش می‌کنند ببینند آیا مشتریان آرامکو در جست‌وجوی عرضه‌کنندگان دیگری هستند یا خیر. بزرگ‌ترین عدم اطمینان در این موضوع است که مناقشه موجود در خلیج فارس میلیون‌ها بشکه نفت عربستان را از بازارها دور نگه دارد. اگر چنین امری اتفاق بیفتد مشخص نیست چه چیزی جایگزین آن خواهد شد.
نفت شیل آمریکا را به بزرگ‌ترین تولیدکننده تبدیل ساخت اما دونالد ترامپ نمی‌تواند تولید را بالا و پایین کند زیرا شرکت‌های نفت شیل تحت کنترل او نیستند. اگر بهای نفت بالا برود احتمالاً بسیاری از شرکت‌ها به‌جای افزایش تولید سود نقدی را به سهامداران می‌دهند.
این بحث‌ها واقعیت‌های ناخوشایندی را درباره دو ابرقدرت انرژی جهان نشان می‌دهند. با وجود اینکه آمریکا را یک تولیدکننده تعادل‌ساز می‌دانند این عربستان است که با داشتن توانایی کاهش یا افزایش سریع تولید نقش بانکدار مرکزی در بازار نفت را ایفا می‌کند و قیمت‌ها را باثبات نگه می‌دارد. اما بازارها دیگر نمی‌توانند از تهدیداتی که متوجه عرضه نفت هستند غافل بمانند. آمریکا یک صادرکننده بزرگ نفت است اما سال گذشته 10 میلیون بشکه نفت وارد کرد. حداقل به این دلیل که نفت شیل سبک و شیرین است ولی بسیاری از پالایشگاه‌های آمریکا به نفت سنگین و ترش نیاز دارند. اگر بهای نفت در سایر مناطق بالا برود در آمریکا نیز افزایش خواهد یافت. آقای ترامپ ادعا می‌کند که برتری انرژی آمریکا این کشور را در برابر مناقشه‌های خارجی حفظ می‌کند. اما این ادعا درست به نظر نمی‌رسد.
