جامانده از تورم
بازار سهام چگونه به تنها بازار زیان‌ده شش ماه گذشته تبدیل شد؟
برآیند بازدهی بازارهای مختلف در شش ماه گذشته، ناامیدی سرمایه‌گذاران بود. بر اساس داده‌های مرکز آمار، تورم نقطه‌به‌نقطه منتهی به شهریور 1401 به 7/49 درصد رسید و بر اساس تغییرات شاخص کل قیمت خانوارهای کشور، تورم در شش ماه اخیر 6/26 درصد بود. در میان بازارهای اصلی، بورس تهران زیان‌ده بود و دیگر بازارها نیز نتوانستند از تورم پیشی بگیرند و به این ترتیب تا بدین جای کار، سرمایه‌گذاران در برابر ریسکی که متحمل شده‌اند، پاداش مناسبی کسب نکردند.
تداوم ناامیدی در بین سهامداران
سهامداران خسته و زیان‌دیده، انتظار داشتند سال جدید برای آنها خوش‌یمن باشد، انتظاری که تا خرداد رنگ واقعیت به خود گرفت. شاخص کل بورس در یک رالی صعودی از محدوده یک میلیون و 367 هزار واحد خود را به کانال یک‌میلیون و 600 هزار واحد در انتهای اردیبهشت رساند و بحث شکستن مقاومت معروف شاخص کل داغ شد. بازدهی بورس در سه ماه نخست امسال 6/12 درصد بود ولی در آخرین روز شهریور، نماگر بازار پایین‌تر از نقطه آغازین خود در سال جاری ایستاد و بدین ترتیب بورس تهران تنها بازار زیان‌ده، در بین بازارهای اصلی بود. از نظر حسی، سهامداران بر این باور بودند که سال 1401 سال پرسودی خواهد بود و در تایید نظر خود، عقب ماندن بورس از تورم، افت قابل توجه قیمت سهام و رسیدن بسیاری از نمادها به زیر ارزش ذاتی را به عنوان ادله منطقی عنوان می‌کردند. در روی دیگر سکه، تداوم مذاکرات فرسایشی، کاهش قابل توجه نرخ کامودیتی‌ها، رکود اقتصاد جهانی در سایه جنگ روسیه و اوکراین، خروج قابل تامل نقدینگی از بازار سرمایه، خارج شدن بورس از اولویت‌های اقتصادی دولت، افزایش قیمت مواد اولیه و هزینه تولید و قیمت‌گذاری دستوری محصول‌ها راه را برای تداوم صعود دماسنج بازار سد کرد. اگر با عینک خوش‌بینانه به بورس نگاه کنیم، می‌توان انتظار داشت با انتشار گزارش‌های شش‌ماهه، شاخص کل از محدوده حمایتی که اکنون در آن قرار دارد، یک موج صعودی را آغاز کند اما برای تداوم این موج صعودی نیاز به محرک‌های اقتصادی و سیاسی قدرتمندی دارد.
غافل‌گیری در بازار خودرو
شاید انتظار فعالان بازار خودرو در سال جاری، تداوم روند صعودی قیمت خودروها همسو با نرخ تورم و کسب بازدهی مناسب از این بازار بود. مسیر صعود قیمت انواع خودرو در سال گذشته از رخدادهای سیاسی و اقتصادی گزندی ندید. برای مثال، قیمت پژو 206 تیپ 2 به عنوان یکی از نمادهای اصلی این بازار در سال 1400 از حدود 200 میلیون به 260 میلیون تومان رسید. روند صعودی قیمت‌ها در بازار خودرو در سه ماه نخست امسال ادامه یافت؛ به نحوی که قیمت پژو 206 در اواخر خرداد به مرز 300 میلیون تومان رسید و بازدهی 12درصدی بر جای گذاشت. اما تابستان بازار خودرو آنقدرها هم داغ نبود. عرضه خودرو در بورس کالا نشان داد، بخش قابل توجهی از تقاضا در بازار خودرو به دلالان اختصاص دارد چرا که برخی خودروها همانند شاهین به قیمت پایه در بورس کالا معامله شدند. این مساله نشان می‌دهد به اندازه نیاز متقاضیان واقعی، عرضه در این بازار وجود دارد. از سوی دیگر، زمزمه حذف قرعه‌کشی در بین برخی محصول‌های خودروسازان و همچنین آزاد شدن واردات خودرو، ترمز رشد قیمت را در این بازار کشید. متوسط سود خریداران خودرو در شش ماه نخست سال حدود 10 درصد بود.
طلا، در میانه اونس و دلار
طلا در بازار ایران در بین دو متغیر اصلی در ارزش‌گذاری مانده است. اونس طلا در مقابل روند رو به رشد شاخص دلار حرفی برای گفتن ندارد و این روزها در میانه کانال 1600 دلار در حال نوسان است. اگر چشم‌انداز سرمایه‌گذاران داخلی نسبت به آینده دلار کاهش یا حتی ثبات قیمت بود، باید این روزها سکه و طلای آب‌شده پایین‌تر از نرخ ابتدای سال، معامله می‌شد. با این حال، هر قطعه سکه طرح جدید از میانه کانال 12 میلیون تومان به میانه کانال 14 میلیون تومان رسید. به این ترتیب بازدهی هر قطعه سکه تمام در شش ماه نخست سال، 5/14 درصد بود. هر گرم طلای 18 عیار اما بازدهی کمتری داشت و در شش ماه نخست سال 4/8 درصد رشد داشت. اختلاف بازدهی بین طلای آب‌شده و سکه نشان می‌دهد حباب در بازار سکه رو به افزایش است. تثبیت نسبی قیمت سکه در روزهای اخیر آن هم در شرایطی که اونس روند نزولی خود را ادامه می‌دهد، بیانگر افزایش حباب سکه در روزهایی است که دلار نوسان خاصی ندارد. تا زمانی که سیاست فدرال‌رزرو برای نرخ بهره افزایشی باشد، نمی‌توان انتظار رشد بهای جهانی طلا را داشت.
بیم و امید در بازار ارز
بازار ارز همواره پیشتاز نشان دادن واکنش در برابر رخدادهای سیاسی و اقتصادی بوده است. با این حال به نظر می‌رسد فعالان بازار ارز، منتظر شنیدن خبرهای موثقی از مذاکرات هستند. دلار در بازار آزاد کار خود را با نرخ 26300 تومان در سال جاری آغاز کرد. آمار رسمی از قیمت دلار در بازار آزاد وجود ندارد و گاهی اوقات ناظران برای تخمین نرخ دلار از نرخ تتر یا نرخ برابری درهم امارات استفاده می‌کنند. نرخ دلار در بازار توافقی به 30 هزار و 300 تومان در انتهای تابستان رسید و این در حالی است که دلار در بازار آزاد با نرخ 31 هزار و 300 تومان دادوستد می‌شد. اگر مبنای بازدهی بازار ارز در شش ماه نخست سال را نرخ دلار در بازار آزاد در نظر بگیریم، بازدهی این بازار 20 درصد بود. نکته قابل توجه در بازار ارز، برابری نرخ دلار و یورو در هفته‌های اخیر است.
مسکن، همچنان رو به جلو
بازار مسکن در حالی پربازده‌ترین بازار در شش ماه نخست سال بود که این بازار هم همچنان از نرخ تورم جا مانده است. بر اساس گزارش مرکز آمار میانگین هر مترمربع مسکن در تهران در اسفندماه 1400 حدود 36 میلیون و 500 هزار تومان بوده که این نرخ در مرداد امسال به 45 میلیون و 148هزار تومان رسید. بازدهی مسکن در شش ماه اخیر 5/23 درصد بود و از دیگر بازارهای اشاره‌شده، بازدهی بیشتری داشت. البته نرخ رشد قیمت مسکن در شهرهای مختلف متفاوت است و باید حجم اندک معاملات و نقدشوندگی پایین این بازار را نیز در نظر گرفت. وعده ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در چهار سال نتوانست ترمز رشد قیمت در بازار مسکن را بکشد. پیشرفت ساخت مسکن در این طرح کمتر از انتظار بود و زمزمه‌های تغییر در راس این وزارتخانه به تشدید رکود تورمی در این بازار دامن زد.
