سمت‌و‌سوی سپ
گفت‌وگو با حسین واعظ قمصری درباره تحولات پیشروی تجارت الکترونیکی
تحولات غیرقابل پیش‌بینی را که در دو سال اخیر در تجارت الکترونیکی دنیا ثبت شده شاید بتوان به عنوان رشد سریع یک صنعت در نظر گرفت. اتفاقی که در ایران هم با همه تحریم‌ها و البته موانع بین‌المللی به‌خوبی احساس شد. بستری که شاید پیش از شیوع نگران‌کننده ویروس کرونا، اهمیت آن خیلی درک نشده بود، به‌یکباره، توانست بازوی کمکی برای نجات تجارت سنتی طوفان‌زده باشد و گردش مالی را به‌صورت الکترونیکی به بهترین شکل در کشور جاری کند. بدون شک این قدرت ماورایی برای اقتصاد کشور، بدون توانایی و زیرساخت‌های از پیش، پیش‌بینی‌شده شرکت‌های بزرگ پرداخت الکترونیک کشور به‌دست نمی‌آمد. شرکت پرداخت الکترونیک سامان، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های پرداختی ایران است که برنامه‌های رشد و توسعه آن در 18 سال فعالیتش ابزار مهمی در تسریع ارائه خدمات به مردم بود، موضوعی که به‌خوبی در گزارش‌های ماهانه شاپرک از سال ۱۳۹۹ تا امروز و ستاره شدن نام شرکت در ردیف شانزدهمین PSPهای برتر دنیا نمایان است. این درخشش سپ را حسین واعظ‌قمصری، مدیرعامل کهنه‌کار این شرکت در گفت‌وگوی زیر، تشریح می‌کند که چگونه برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و بلندمدت او و همکارانش، مسیر توسعه را با همه سختی‌ها و چالش‌ها برای اولین شرکت پرداخت الکترونیکی ایران هموار کرده است.
♦♦♦
شرکت پرداخت الکترونیک سامان از چه زمانی و با چه ماموریتی ایجاد شد؟
شرکت پرداخت الکترونیک سامان با هدف ارائه راهکارهای نوین پرداخت الکترونیک و با تمرکز بر دو حوزه خدمات کارت و ایجاد شبکه فراگیر پذیرندگان کارت و ماموریت ارزش‌افزایی برای مشتریان با ارائه راهکارهای راحت، سریع و قابل اعتماد پرداخت در تیرماه سال 82 آغاز به کار کرد و به عنوان اولین شرکتی که توانست موافقت اصولی بانک مرکزی را در سال 1383 به‌دست آورد، تاسیس شد و هم‌اکنون در میان بیش از ۱۵۰ PSP برتر دنیا، شانزدهمین شرکت مطرح و شناخته‌شده دنیاست.
برآوردها نشان می‌دهد بسیاری از خدمات و راهکارهای پرداخت الکترونیک که امروزه جزئی از زندگی روزمره هستند، در این سال‌ها از سوی شرکت پرداخت الکترونیک سامان به بازار و مردم ایران معرفی شده است، لطفاً در مورد این ویژگی شرکت توضیح دهید.
واقعیت آن است که اندیشه شکل‌گیری چنین مجموعه‌ای بر ارائه خدمات نوین و نوآورانه در صنعت پرداخت بوده است. بدیهی است در این مسیر تلاش همکاران من هم با این رویکرد به نتیجه رسیده و در مسیر این اهداف حرکت کرده است. موضوع مهمی که وقتی به تاریخچه فعالیت شرکت نگاه می‌کنید به‌خوبی این تلاش را می‌بینید. سپ نه‌تنها در کسب مجوز و آغاز فعالیت‌ها اولین شرکت بوده، بلکه در ارائه خدمات نوآورانه هم همیشه پیش‌قدم بوده است.
در سال ۸۴، ارائه راهکار پرداخت اینترنتی با ثبت اولین تراکنش پرداخت اینترنتی برای شرکت حمل‌و‌نقل ریلی رجا، تحولی را در این صنعت به‌وجود آورد که به سرعت بعد از این اقدام موفق شرکت‌های هواپیمایی و فروش بلیت پروازها با توجه به نیاز به فروش آنلاین مشتاق استفاده از این خدمت جدید شدند و تقاضای بازار از آن روز تا به امروز به‌طور کلی تغییر کرد؛ در ادامه با ایجاد این بستر نو و پرداخت اینترنتی با توجه به نیاز بازار، سپ اولین مسیر پرداخت آنلاین قبوض و اولین فروش اینترنتی شارژ کارت تلفن همراه را هم به نام خود ثبت کرد.
یکی از سرویس‌های ویژه‌ای که به وسیله سپ به بازار عرضه شد، خدمات پرداخت USSD بود، ارائه این راهکار چه پتانسیلی را برای پرداخت الکترونیک سامان ایجاد کرد و چه تحولی را در بازار به‌وجود آورد؟
در سال ۸۸ متخصصان جوان شرکت، با بررسی ترندهای روز بازار به دنبال طراحی ابزار پرداخت موبایلی بودند، اما متاسفانه در آن زمان استفاده از گوشیهای هوشمند و بستر اینترنت پرسرعت برای ارائه خدمات فراگیر نبود. به همین دلیل با بررسی اکوسیستم اپراتوری مشابه ایران، به این نتیجه رسیدیم که با بررسی گوشیهای غیرهوشمند هم می‌توانیم بستری فراهم کنیم که از طریق USSD مسیر پرداخت را طراحی کنیم. با همین رویکرد، برای اولین‌بار با اپراتوری ایرانی به نام TKC در جزیره کیش وارد مذاکره شدیم و پرداخت USSD را طراحی کردیم و اولین تراکنش موفق و رسمی را در سال ۸۹ در کارنامه شرکت ثبت کردیم. در نظر داشته باشید در آن تاریخ پین‌های شارژ اپراتورهای فعال کشور به صورت چاپی در اختیار مردم قرار می‌گرفت و خب هزینه هنگفتی را تحمیل می‌کرد، اما بعد از موفقیت سپ در ارائه این بستر خدماتی و توانایی این نوع ابزار در تسویه قبوض تلفن همراه و پین‌شارژهای اعتباری، به سرعت تقاضا برای استفاده از این ابزار پرداختی شایع شد. در ابتدا، فقط دارندگان سیم‌کارت‌های ایرانسل با شماره‌گیری کد دستوری #724* و ثبت‌نام در وب‌سایت می‌توانستند از خدمات آن مثل خرید شارژ، پرداخت قبض، دریافت موجودی و... استفاده کنند، اما کم‌کم با گسترش تقاضا، در سال 91 این کد دستوری USSD برای مشترکین همراه اول هم فعال شد. و خب تغییری که این ابزار پرداخت در صنعت ایجاد کرد باعث شد، همه بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت به‌دنبال کد دستوری اختصاصی رفتند و به سرعت پرداخت USSD یکی از در دسترس‌ترین ابزار پرداخت شناخته شد.
البته این را در نظر داشته باشید که به‌خاطر قدم اولی که متخصصان سپ در این مسیر برداشتند، ما کدی را انتخاب کردیم که به‌طور کامل نشانی از ارائه خدمات ما به مردم باشد؛ ۷۲۴. ۷ روز هفته، ۲۴ ساعت.
بنابراین با گسترش استفاده از تلفن‌های هوشمند و بستر اینترنت روش‌های ارائه خدمات شما هم تغییر کرد؟
بله، دقیقاً. با تغییر دسترسی‌ها و تسریع فراگیری اینترنت فرصت‌های جدیدی در این مسیر ایجاد شد که به ما هم این امکان را داد که با ارائه اپلیکیشن ۷۲۴ خدمات متنوع‌تری را در بستری امن و به‌روزتر ارائه کنیم.
در سال ۹۳ این اپلیکیشن با ارائه خدمات بانکی ابتدا به گوشی‌هایی با قابلیت استفاده از نرم‌افزارهای اندروید و سپس یک‌سال بعد برای گوشی‌هایی با نرم‌افزار IOS توانست سهم بازار خوبی را به‌دست آورد به‌طوری‌که هم‌اکنون با رشد و به‌روزرسانی‌های مداوم آن برای سهولت استفاده کاربر 724 با بیش از ۱۰ میلیون دانلود در مارکت‌های مختلف، از پرطرفدارترین اپلیکیشن‌های پرداخت در ایران است که با رابط کاربری ساده و سرعت بالای خود توانسته است محبوبیت زیادی را در میان کاربران کسب کند.
با این اوصاف، عملکرد شرکت در تمام این سال‌ها به‌خوبی نشان می‌دهد که تلاش کرده مسیر رشد و توسعه را پیش ببرد، چه عواملی را در این راه موثر می‌دانید؟
یکی از مهم‌ترین سیاست‌های برنامه‌ریزی شرکت این بود که بعد از ارائه محصولات و خدمات نوآورانه پرداختی، شبکه پذیرندگانمان را در کشور توسعه دهیم. به همین منظور، با سرمایه‌گذاری بر روی تیم‌های خلاق و جوان تلاش کردیم بهترین سرویس‌های پرداخت را بر روی کارتخوان‌های سپ طراحی کنیم. با استفاده از همین پتانسیل و همچنین به‌کارگیری سوئیچ بومی توانستیم تراکنش‌های پرداخت را به‌صورت لحظه‌ای و با سرعت بالا پردازش کنیم.
این توانایی زیرساختی و همچنین جذب نیروهای کارآمد، جوان و خلاق به ما کمک کرد تا سرعت پردازش تراکنش‌ها را بالا ببریم و کاربر بدون احساس معطلی به‌سرعت عملیات پرداختی موفق خود را انجام دهد. خب ارائه این سرویس با‌کیفیت، بسیاری از بانک‌های بزرگ و پذیرندگان معتبر کشور را متقاضی استفاده از خدمات سپ کرد. تقاضایی که به ما این امکان را داد که به‌طور سالانه و میانگین ۱۰۰ هزار پذیرنده را به فهرست پذیرندگانمان اضافه کنیم.
با این توضیحات هم‌اکنون چه میزان پذیرنده از خدمات و محصولات پرداخت الکترونیک سامان استفاده می‌کنند؟
به‌طور کلی در صنعت پرداخت در کل کشور دو میلیون و ۵۰۰ هزار پذیرنده داریم که هم‌اکنون بیش از یک میلیون پذیرنده از سراسر کشور از خدمات ما استفاده می‌کنند. یعنی با یک محاسبه ساده می‌بینید که ۴۰ درصد از پذیرندگان کل کشور از مشتریان خوب پرداخت الکترونیک سامان هستند.
در حال حاضر با پشت‌سر گذاشتن این همه سال فعالیت، جایگاه خود را در میان رقبا چگونه می‌بینید؟
رقابت و پویایی صنعت باعث بهبود مستمر سطح سرویس و افزایش رضایت مشتریان می‌شود. با همین نگاه، سپ همیشه از رقابت با شرکت‌های فعال در صنعت پرداخت استقبال می‌کند، زیرا ما اعتقاد داریم فقط در یک اکوسیستم پویا و عادلانه نیاز مشتری و افزایش رضایت او، محور فعالیت‌ها می‌شود و می‌تواند مسیر رشد و توسعه را هموار کند.
در بازار رقابت صنعت پرداخت، توانایی پرداخت اینترنتی سپ، یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مزیت‌های رقابتی این شرکت محسوب می‌شود، این پیشروی و پیشرفت را مرهون چه عواملی می‌دانید؟
مهم‌ترین علت، تمرکز ما بر مشتری است، نه محصول. به این معنی که ما همیشه سعی می‌کنیم با بررسی نیازهای مشتری و ارائه راهکارهای ویژه منطبق با نیازهای او، مشکلات مشتری و البته ذی‌نفع‌های سرویس را برطرف کنیم. در نگاه اول ممکن است فقط صفحه درگاه پرداخت اینترنتی یا دستگاه کارتخوان به چشم بیاید! اما در واقع پشت همه این سهولت دسترسی به خدمات، راهکارهای ویژه و خدمات اختصاصی تعریف شده که منطبق با نیاز مشتری ایجاد و طراحی شده است. همین ویژگی شخصی‌سازی خدمات در سپ، بسیاری از سازمان‌های بزرگ با نیازهای خاص و پیچیده را مجاب کرده از خدمات سپ بهره ببرند و استفاده کنند.
حضور در بازار پررقابت بورس، با همه بالا و پایین‌هایی که همه صنایع در آن تجربه کرده‌اند چه نقشی در پیشبرد اهداف پرداخت الکترونیک سامان داشته است؟
با توجه به جایگاه بورس که به مردم این فرصت را می‌دهد تا از زوایای مختلف تمامی شرکت‌های مطرح کشور را با هم مقایسه و پتانسیل‌های هر یک را بررسی کنند، موفقیت یک شرکت در بلندمدت نشان‌دهنده عملکرد خوب آن است. دقت داشته باشید شاید صورت‌های مالی شرکت یا سود سالیانه آن در مقاطعی خوب باشد، اما افزایش ارزش آن شرکت در سال‌های متمادی یا سودآوری خوب آن مهم‌ترین نشانه از عملکرد خوب آن است.
هم‌اکنون اگر شرکت پرداخت الکترونیک سامان را با شرکت‌های هم‌تراز خودش در بورس مقایسه کنید می‌بینید که بالاترین ارزش را دارد و هم‌اکنون ارزش فعلی آن چند برابر شرکت‌های هم‌تراز خودش است. موضوعی که به‌خوبی نشان می‌دهد فعالان عرصه بورس نقاط مزیتی سپ را شناسایی کرده و ارزش واقعی شرکت را تشخیص داده‌اند.
شاید بتوانیم سال ۱۴۰۰ را یکی از درخشان‌ترین سال‌های رقابتی شرکت شما بدانیم، چه استراتژی‌ای برای ثبات در این درخشش در نظر دارید؟
طبق برنامه استراتژیکی که در سال ۹۵ تدوین کردیم، کسب سهم بازار اول کشور در افق ۱۴۰۰ را به عنوان یکی از اهداف پیش‌بینی کرده بودیم. یعنی اگر شما ترند حرکتی شرکت را از همان سال تاکنون بررسی کنید به‌خوبی می‌بینید که این روند دقیقاً به‌طور سالانه به‌دست آمده و هر سال حدود یک درصد به سهم بازار ما اضافه شده است. بنابراین درخشش مورد نظرتان، موضوعی نیست که مقطعی و ناگهانی به‌دست آمده باشد. روند برنامه‌ریزی‌ها در مسیر اهداف استراتژیک در حال پیگیری است، یعنی اول شدن هدف غایی شرکت نبوده، یکی از اهداف تعیین‌شده در این مسیر بوده که امروز محقق شده است.
چشم‌انداز شما از آینده شرکت در انتهای ۱۴۰۰ و آینده پیش‌رو چگونه است؟
برنامه شرکت پرداخت الکترونیک سامان، در سال ۱۴۰۰ کاملاً منطبق با چشم‌انداز این شرکت است و همه اقدامات اجراشده در پنج سال گذشته و سال‌های پیش‌رو مطابق با تحقق افق‌های پیش‌بینی‌شده یعنی تبدیل شدن به واسط مسلط بین مشتریان سپ است.
از نگاه شما چه موانع و چالش‌هایی پیشروی کسبوکارهای اینترنتی که امروز مهم‌ترین ابزار تجارت در کشور شناخته می‌شوند وجود دارد؟
واقعیت این است که سوءاستفاده‌هایی که کسبوکارهای غیرمجاز از ابزارهای پرداخت اینترنتی می‌کنند، نهادهای ناظر و قانونگذار را مجبور به اعمال محدودیت‌هایی می‌کند که عملاً کار را برای کسبوکارهای مجاز سخت می‌کند. پیشنهاد ما این است که با کمک سیستم‌های رتبه‌بندی مشتریان و تغییر در زمان تسویه تراکنش‌ها بر اساس رتبه‌بندی پذیرندگان، مسیر ارائه خدمات پرداخت و دسترسی به آن، امن‌تر و عادلانه‌تر شود. با این تمهیدات توسعه کسبوکارهای اینترنتی مجاز کمتر دچار اختلال یا چالش می‌شوند.
آیا این شرکت با فرض حذف موانع موجود در تجارت بین‌المللی، آمادگی و امکانات لازم برای حضور در بازارهای بزرگ جهانی را دارد؟
یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های سپ حضور در بازارهای بین‌المللی تجارت بوده که با همین محور هم برنامه‌ریزی‌های ویژه‌ای برای ایجاد زیرساخت‌های مناسب تجارت بین‌المللی را قبل از توافق برجام فراهم کردیم، اما متاسفانه پس از بروز تحریم‌ها امکان استفاده از این زیرساخت‌ها فراهم نشد. با این‌حال هم‌اکنون با وجود زیرساخت‌های فنی و کسب‌و‌کاری که در همان سال‌ها انجام شده، در صورت رفع تحریم‌ها، شرکت آمادگی کامل دارد و به‌سرعت می‌تواند پرداخت الکترونیک در سطح جهانی را برای دارندگان کارت‌های بانکی ایرانی و پذیرندگان ایرانی فراهم کند.
استراتژی و برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت چقدر برای پیشبرد مسوولیت‌های اجتماعی تدوین شده است؟ لطفاً بخشی از اقدامات شرکت در این حوزه را هم تشریح بفرمایید.
یکی از ارزش‌های هفت‌گانه سپ که از اصول بنیادی آن است «پذیرش مسوولیت‌های اجتماعی» تعریف شده است. مهم‌ترین قدم‌هایی که در این سال‌ها سپ نسبت به مسوولیت اجتماعی خود برداشته، تلاش برای حرکت در مسیر سبز و حفظ محیط‌زیست بوده، قدم‌هایی که ابتدا با کوچک‌کردن اندازه رول رسید کارتخوان و همچنین تشویق به استفاده از اپلیکیشن برای دریافت گزارش‌های تراکنش برداشته شده، ما را در پیشبرد سپ‌سبز ثابت‌قدم کرده و همچنان هم در برنامه‌های استراتژیک به این موضوع توجه می‌شود.
علاوه بر این نکته، ساخت مدرسه در مناطق زلزله‌زده کرمانشاه، کمک به سیل‌زدگان استان سیستان‌و‌بلوچستان یا اهدای تجهیزات پزشکی به مراکز درمانی مناطق محروم در دوران شیوع کرونا، گوشه‌ای از برنامه‌های مدون مسوولیت‌های اجتماعی شرکت است. به غیر از این برنامه‌ها، پرداخت الکترونیک سامان همیشه تلاش کرده با ارائه خدمات و راهکارهای پرداختی مثل بستر اپلیکیشن ۷۲۴ بهترین و امن‌ترین مسیر را برای دریافت کمک‌های خیریه در شرایط بحرانی برای نهادهای ملی و سازمان‌های بزرگ امدادرسانی فراهم کند.
