اَبرچرخه کالایی در پیش است؟

بزرگ‌ترین داستان سال 2020 در مورد یک سقوط بود. در آوریل سال گذشته، کاهش شدید تقاضای نفت ناشی از شیوع کرونا و همچنین جنگ عربستان و روسیه بر سر سهم بازار موجب منفی شدن مقطعی قیمت وست تگزاس اینترمدییت شد. با این حال، طلای سیاه به تدریج بالا رفت و حالا در محدوده‌ای بالای 50 دلار بر بشکه جا خوش کرده است. برای دیگر کامودیتی‌ها اما وضعیت به این بدی نبود. در واقع برخی از آنها نه‌تنها توانستند به سطوح پیش از شیوع کووید 19 برسند، بلکه رکوردهای چندساله یا تاریخی نیز زدند. برای مثال طلا در آگوست برای اولین بار در تاریخ از دو هزار دلار در هر اونس عبور کرد و در حال حاضر هم در نزدیکی 1800 دلار است که اوج هشت‌ساله به حساب می‌آید. علاوه بر این، فلز سرخ، مس حالا در حوالی پیک هشت‌ساله قرار دارد. پرسش فعلی این است که این روند افزایشی تا کجا ادامه می‌یابد؟ بخشی از پاسخ می‌تواند این باشد که تا وقتی که عوامل رشددهنده سال‌ گذشته ادامه داشته باشند. چین در سال 2020 واردات کامودیتی‌ها را به‌شدت افزایش داد و موتور رشد قیمت آنها بود. این کشور از فرصت قیمت پایین استفاده کرد و به‌خصوص در حوزه زیرساخت سرمایه‌گذاری عظیمی انجام داد و انبارهای خود را هم پر کرد. در همین حال، در سمت عرضه نیز اختلال‌هایی پیش آمد. یک نمونه اینکه تولید سنگ آهن در برزیل با کاهش چشمگیری به دلیل شیوع کرونا مواجه شد. علاوه بر این، تزریق شدید نقدینگی از سوی بانک‌های مرکزی سراسر دنیا موجب تحرک اقتصاد شد. این بانک‌ها، همچنین با کاهش نرخ بهره به صفر، موجبات افزایش تورم را که با قیمت کامودیتی‌ همبستگی دارد نیز فراهم آوردند. به گزارش اکونومیست، دو عامل دیگر وجود دارند که می‌توانند حمایت بیشتری از قیمت‌ها بکنند. نخست توزیع واکسن کرونا در بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیاست که موجب مسافرت و تجارت بیشتر می‌شود.

عامل دوم یک بسته جدید اقتصادی در دولت دموکرات آمریکاست که در کنار سیاست‌های پولی انبساطی فدرال‌رزرو باعث ادامه یافتن روند نیمه دوم سال گذشته خواهد شد. تزریق چنین بسته تریلیون‌دلاری حتی می‌تواند دلار را تضعیف و از این طریق به قیمت نفت و دیگر کامودیتی‌هایی که عمدتاً با این ارز معامله می‌شوند، کمک کند. در میان کسانی که به آینده خوش‌بین هستند، «جف کیوری» از بانک سرمایه‌گذاری گلدمن‌ساکس معتقد است روندهای بلندمدت از ایده افزایش قیمت‌ها در یک دهه آینده حمایت می‌کنند. او می‌گوید: «خود پاندمی یک کاتالیست ساختاری برای (ایجاد) یک اَبرچرخه کالایی است.» علاوه بر این، همه‌گیری جهانی کرونا می‌تواند فعالیت‌ها بین برخی اقتصادهای بزرگ دنیا را هماهنگ کند. گلدمن ساکس تخمین زده یک بسته محرک مالی دو تریلیون‌دلاری در دو سال آینده، تقاضای آمریکا برای نفت را 200 هزار بشکه در روز معادل یک درصد بالا می‌برد. اما بدبینانی مانند «اد مورس» از سیتی‌گروپ هم هستند که در مورد روی دادن اَبرچرخه کالایی تردید زیادی دارند و بر این باورند که از یک‌سو، دموکرات‌ها اکثریت قاطعی در سنای آمریکا ندارند که بتواند تصویب این بسته را تضمین کند و از سوی دیگر، در سمت تقاضا هیچ چیزی وجود ندارد که به اندازه دهه اول قرن 21 کامودیتی‌محور باشد.

رشد نردبانی طلا

به گفته کارشناسان، افت ارزش دلار یکی از دلایل رشد طلا در روزهای گذشته بود اما مهم‌ترین اتفاق یعنی رسمیت یافتن ریاست جمهوری جو بایدن در آمریکا باعث شد طلای جهانی در روز چهارشنبه (یکم بهمن) با یک جهش به اوج دو‌هفته‌ای خود (1871 دلار در هر اونس) برسد.

چرا تحلیف بایدن محرک قیمت این فلز گران‌بها شد؟ دلیل آن احتمال بالاتر تصویب یک بسته جدید مالی به ارزش 9 /1 تریلیون دلار است که با تزریق به اقتصاد کرونازده این کشور، کامودیتی‌ها از جمله طلا را تقویت می‌کند. ادوارد مویا، تحلیلگر ارشد بازار در شرکت OANDA به وبگاه کیتکو می‌گوید: «انتظارات فزاینده‌ای مبنی بر این وجود دارد که این روند قیمتی در فاز افزایشی قرار می‌گیرد. در کوتاه‌مدت احتمالاً طلا در محدوده 1900دلاری مقاومت داشته باشد، (اما) در اواسط ماه آینده (فوریه) ممکن است قیمت 1950 دلار در هر اونس را نیز ببینیم.» حتی پیش از تحلیف بایدن یعنی وقتی در روز سه‌شنبه نامزد تصدی پست وزیر خزانه‌داری آمریکا، جنت یِلِن تایید کرد که دولت بایدن به نرخ ارزی که توسط بازار تعیین شود، متعهد می‌ماند، نیز طلا مقاومت نشان داد. یلن افزود: «آمریکا به دنبال ارز ضعیف‌تر نیست» و او با اقدامات دیگر کشورها برای تضعیف دلار مقابله خواهد کرد. با این حال، بخشی از سخنان او خوشایند معامله‌گران بازار طلا واقع شد؛ آنجا که گفت در دوره‌ای که نرخ بهره در سطح پایین تاریخی قرار دارد، هوشمندانه‌ترین کار این است که «اقدام بزرگی» در حوزه هزینه دولت صورت گیرد. ظاهراً منظور او همان بسته محرک اقتصادی بایدن بود.

به‌طور کلی آخرین داده‌های اقتصادی ایالات ‌متحده بهتر از انتظار بود که باعث فشار بر بهای این فلز شد. دولت آمریکا اعلام کرد تعداد افرادی که در هفت روز منتهی به 16 ژانویه اعلام بیکاری کرده بودند 26 هزار نفر کاهش یافت. در همین حال، ساخت خانه‌های جدید هم در دسامبر نسبت به ماه پیش از آن 8 /5 درصد افزایش یافت. شاخص‌های اقتصادی در حوزه تولید و خدمات نیز قوی نشان دادند. علاوه بر این، معامله‌گران مقاومت جمهوریخواهان در برابر تلاش‌های دموکرات‌های حامی بایدن برای تصویب بسته کمک اقتصادی را هم در قیمت‌ها لحاظ کردند. همچنین بایدن هشدار داد که آمریکا ممکن است در ماه آینده میلادی 100 هزار نفر دیگر نیز به دلیل شیوع کووید 19 تلفات بدهد که هیجانات بازار را کاهش داد.

بسته 9 /1 هزار میلیارد‌دلاری محرک اقتصادی کاتالیستی است که می‌تواند بهای طلا را بالا ببرد، اما این موضوع به سرعت تصویب و چگونگی آن هم بستگی دارد. پیتر هاگ، رئیس معاملات جهانی Kitco Metals در این‌باره می‌گوید: «این بسته ممکن است با برخی مقاومت‌ها از سوی جمهوریخواهان روبه‌رو شود. این طرح هنوز پا در هواست. بسته محرک مالی باید هر چه سریع‌تر وارد اقتصاد شود.» او ادامه داد: «9 /1 تریلیون دلار رقم نسبتاً بالایی به شمار می‌رود. حالا اضطرابی شکل گرفته که با چه شتابی این کار انجام می‌شود.» از سوی دیگر هاگ بر این باور است که دورنمای کلان بلندمدت تغییری نکرده و این بسته بسیار تورم‌زا خواهد بود؛ تورمی که محبوب بازار طلاست. به باور دنیل پاویلونیس که کارگزار ارشد کامودیتی‌ها در آرجِی‌اُ فیوچرز است تورم محرک کلیدی طلا در رالی بعدی قیمت‌ها پس از تصویب این بسته خواهد بود. او می‌گوید: «در حال حاضر، طلا در یک محدوده نوسان دارد که تورم می‌تواند باعث شکسته شدن شدید این محدوده (و افزایش قیمت‌ها) شود. با وجود اینکه عموماً از طلا به عنوان دارایی امن و پناهگاه سرمایه‌ها در دوران بحران یاد می‌شود، اما پاویلونیس معتقد است وقتی همه به کار برگردند، مشکلات در سمت عرضه مجدداً ظهور کند و اقتصاد درآمدزایی خوبی داشته باشد، قیمت طلا نیز بالا خواهد رفت. با این حال از نظر او، آفت این رویه دولت آمریکا این است که ممکن است وقتی تورم از دو درصد بالاتر رفت، دیگر فدرال‌رزرو نتواند کنترل آن را در اختیار بگیرد و طی چند فصل به هشت درصد نیز برسد.

هاگ عنوان می‌کند که هنوز نسبت به افزایش بهای طلا خوش‌بین است اما احتمالاً قیمت آن رفتاری «نردبانی» داشته باشد و رشد بهای طلا گام‌به‌گام رخ دهد. اما پاویلونیس روند طلا را فعلاً خنثی می‌بیند و پیش‌بینی می‌کند در محدوده 1766 دلار تا 1965 دلار برای هر اونس باقی بماند. او می‌گوید وقتی طلا از این محدوده بالاتر رفت، می‌توان انتظار یک رالی قیمتی را داشت. از سوی دیگر خروج نزولی آن نیز نشان‌دهنده روند کاهشی خواهد بود.

بر اساس گزارش شورای جهانی طلا، کسری بودجه سنگین، تورم و سهام با ارزش‌گذاری بالاتر از قیمت واقعی مهم‌ترین عوامل رشد طلا در سال 2021 خواهند بود که با توجه به شرایط فعلی، سرمایه‌گذاری در این بازار همچنان بالا باقی خواهد ماند.

استراحت نفت برای نیمه دوم سال

طلای سیاه از اواخر اکتبر با آغاز معرفی واکسن‌های کرونایی که موفق به عبور از فازهای آزمایشگاهی و انسانی شده بودند، حدود 50 درصد رشد کرد اما به نظر می‌رسد به دلیل نگرانی‌ها در مورد ادامه ریکاوری تقاضای جهانی سوخت، روند در حال کند شدن است؛ همان‌طور که در روزهای گذشته دیدیم قیمت در یک محدوده مشخص بالای 50 دلار بر بشکه محبوس شده و توانایی شکستن آن را ندارد. سازمان جهانی بهداشت هم دوشنبه اعلام کرد پوشش واکسن کرونا در آینده قابل پیش‌بینی به نقطه‌ای نخواهد رسید که انتقال ویروس را به‌طور کامل در جهان متوقف کند. بارن شیلدراپ، تحلیلگر ارشد کالایی در SEB AB به بلومبرگ در مورد وضعیت بازار نفت گفت: «نفت در حال حاضر تلاش می‌کند بین امیدها و اعتقادات نسبت به آینده و وضعیت بغرنج فعلی توازن برقرار کند.» کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند تقاضای نفت در نیمه دوم سال با سرعت بیشتری بازیابی شود.

موضوع دیگری که بازار روی آن حساب کرده اما نگرانی‌هایی درباره‌اش به‌وجود آمده شیوع مجدد کووید 19 در چین است که باعث شده دولت میلیون‌ها نفر را تشویق به خودداری از مسافرت در تعطیلات سال نو این کشور کند. این مسافرت‌ها که تخمین زده می‌شود به 7 /1 میلیارد برسد عمدتاً از 28 ژانویه (9 بهمن) آغاز می‌شود و تاثیر بسزایی بر مصرف سوخت در این برهه دارد. رقم برآورد‌شده 15 درصد از سال گذشته بیشتر است اما از میزان سفرهای انجام‌شده در دوره مشابه سال 2019، 40 درصد پایین‌تر به حساب می‌آید. این واقعه بزرگ‌ترین حرکت دسته‌جمعی انسانی است که هر‌ساله برای 40 روز از طریق هوایی، زمینی و ریلی ادامه می‌یابد.

سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در گزارشی که اخیراً منتشر شده به آثار سیاست‌های پولی بر بازار نفت پرداخته است. بر اساس این گزارش، وقتی بازار نفت در سال گذشته نوسانات بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد و حتی در مقطع کوتاهی بهای وست تگزاس اینترمدییت به زیر صفر سقوط کرد، نیاز به اعمال سیاست‌های پولی قابل‌ملاحظه مشهود شد. بانک‌های مرکزی سراسر جهان اقدام به تامین نقدینگی مورد نیاز و کاهش آثار مخرب قرنطینه بر تقاضا کردند. این مداخلات مالی زمینه را برای ریکاوری سریع اقتصاد جهانی مهیا کرد که اثر خود را بر بازار نفت نیز گذاشت.

میان بانک‌های مرکزی کشورهای توسعه‌یافته، فدرال‌رزرو آمریکا بسته‌های محرک اقتصادی بزرگی را تزریق کرد و هم‌زمان نرخ بهره را به حدود صفر کاهش داد. بانک مرکزی اروپا و بانک ژاپن اما سیاست‌های پیشین خود نسبت به نرخ بهره را تغییر ندادند چراکه پیش از این نیز این نرخ در آنها صفر یا حتی اندکی منفی بود. با این حال همه آنها سیاست‌های انبساطی قابل‌توجهی را در ترازنامه خود در پیش گرفتند که دسترسی به اعتبارات را افزایش می‌داد. سیاست‌های پولی انبساطی در بانک‌های مرکزی کمک کرد آرامش در دولت‌ها و بازار تامین مالی اعتباری برقرار شود.

در حالی که کسری مالی در بودجه و به تبع آن بدهی عمومی در بسیاری از اقتصادهای مهم توسعه‌یافته به طرز قابل توجهی افزایش یافت -‌برای مثال در آمریکا بدهی عمومی 8 /2 تریلیون دلار در سال 2020 بالا رفت- نرخ بهره پایین باعث شد هزینه خدمات برای بدهی‌های تازه منتشر‌شده کاهش یابد؛ بنابراین، از نگرانی‌ها در مورد نگه داشتن بدهی کاسته شد. ترکیب ثبات قیمت نفت و هزینه پایین بدهی همچنین به تولیدکنندگان انرژی کمک کرد.

بخش دیگری که به خصوص تحت تاثیر مداخلات بانک‌های مرکزی قرار گرفت، بازار ارز بود. مداخله فدرال‌رزرو منجر به کاهش ارزش شاخص دلار در برابر ارزهای مهم دیگر شد. این موضوع به‌طور ویژه برای بازارهای نوظهور مفید بود چراکه در این کشورها بخش اعظم بدهی خارجی به دلار است و بازارهای مالی‌شان نیز نسبت به خروج سرمایه در مواقع بحران آسیب‌پذیرتر هستند. در گذشته تضعیف تدریجی دلار آمریکا از قیمت نفت و صادرکنندگان این کامودیتی حمایت کرده بود.

با بازگشایی اقتصادها، احتمال اینکه سمت تقاضای نفت یک جهش را به خود ببیند، بیشتر می‌شود. با این حال، در این سناریو سمت عرضه پیچیده‌تر خواهد بود، به ویژه اگر نفت ایران نیز با برداشته شدن تحریم‌ها به بازار برگردد. با این همه، این واقعیت که قیمت نفت بر‌خلاف برخی فلزات پایه، کاملاً پایین‌تر از اوج‌های تاریخی‌اش قرار خواهد گرفت، به قوت خود باقی می‌ماند. به نظر می‌رسد در میان‌مدت، قیمت طلای سیاه افزایش یابد و اوج سال 2018 یعنی حدود 80 دلار بر بشکه هدف اولیه واقع‌گرایانه‌ای به شمار می‌آید. بانک انگلیسی بارکلیز نیز برآورد خود را از قیمت نفت در سال جاری دو دلار افزایش داده است. بر اساس تخمین این بانک، بهای وست تگزاس اینترمدییت در سال 2021 به‌طور میانگین 52 دلار بر بشکه خواهد بود و برنت نیز 55 دلار تخمین زده شده است.

پیش‌بینی مس 9500‌دلاری

فلز سرخ هنوز در حوالی هشت هزار دلار در تن در بورس فلزات لندن و همچنین کومکس معامله می‌شود که نزدیک به اوج هشت‌ساله است. مس که به‌طور سنتی نشان‌دهنده حال اقتصاد است، از نیمه سال میلادی گذشته تاکنون بیش از 80 درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است. در آن زمان سقوط تقاضا و اعمال قرنطینه‌های سخت موجب به کف رسیدن فعالیت صنعتی شده بود. مس که در ماه‌های گذشته به‌خوبی ریکاوری شده با پیش‌بینی معکوس شدن روندش در فصل اول سال به دلیل شیوع کرونا در چین و کاهش فعالیت‌های اقتصادی در سراسر دنیا مواجه شده است اما تابه‌حال در مقابل آن مقاومت کرده.

واردات چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده جهان پیش از تعطیلات سال نو چینی که در فوریه برگزار می‌شود، از رشد بازایستاده است. این کشور در سال گذشته با وجود همه‌گیری کووید 19 در واردات مس رکوردهایی به جا گذاشت اما رقم واردات دسامبر (بیش از 512 هزار تن) حاکی از کاهش آن در سه ماه پیاپی بود.

انتظار می‌رود مس پس از تعطیلات سال نو در چین با افزایش قیمت مواجه شود چراکه تقاضا به تدریج از عرضه پیشی خواهد گرفت و بازار را با کسری اساسی روبه‌رو خواهد کرد. با این حال، جاناتان بارنز، مشاور ارشد شرکت راسکیل در مصاحبه با رویترز درباره پیش‌بینی این بازار تا اواخر فصل اول سال 2021 می‌گوید: «تا مارس قدرت زیادی از سوی چین برای به پیش راندن بازار نخواهیم دید.»

برآورد می‌شود عرضه مس در سال جاری به این دلیل که مشکلات شیوع کرونا در کشورهای تولیدکننده کاهش می‌یابد، بالا برود. اما با قیمت‌های فعلی که در سطوح بالایی قرار دارد، پتانسیل اختلال در این سمت از بازار نیز به قوت خود باقی می‌ماند زیرا کارگران معدن درخواست دستمزد بیشتر خواهند کرد. این موضوع در کنار روند کاهشی موجودی مس در انبارهای ثبت‌شده بورس فلزات لندن که در حال حاضر برابر 87 هزار و 725 تن است، از قیمت مس حمایت خواهند کرد. موجودی این انبارها از اکتبر بیش از 50 درصد کاسته شده و حالا در پایین‌ترین سطح از سپتامبر قرار گرفته است. تحلیلگران می‌گویند موجودی پایین مس منجر به افزایش مضاعف قیمت در باقیمانده سال 2021 خواهد شد. کارشناسان یوبی‌اس نیز پیش‌بینی می‌کنند هر بازگشت قیمتی به سطح 7600 دلار بر تن به معنای تقویت انگیزه خرید در بازار آتی خواهد بود و انتظار دارند بهای این فلز در اواسط سال به 9500 دلار نیز برسد. این تحلیلگران همچنین گفتند عرضه در سال جاری 9 /2 درصد افزایش خواهد یافت که کسری 469 هزار تنی نسبت به تقاضا را نشان می‌دهد.

مودیز اما معتقد است وقتی عرضه در سال جاری به حالت عادی خود بازگردد، بهای مس در دو سال آینده از بالاترین سطوح ژانویه عقب‌نشینی خواهد کرد. این اتفاق به‌خصوص به وضعیت تولید فلز سرخ در دو کشور شیلی و پرو که در مجموع سهمی 40درصدی در عرضه جهانی مس دارند، بستگی دارد. با این حال، این موسسه بر این باور است که بازار به دلیل اختلالات جدید در عرضه تا شش ماه یا یک سال آینده پررونق باقی خواهد ماند چراکه قرنطینه و محدودیت‌های عبور و مرور در سال گذشته موجب شد تولیدکنندگان مس پروژه‌های در حال اجرا را به تعویق اندازند. علاوه بر این، فعالیت صنعتی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت همچنین ریکاوری اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته مانند ژاپن، آمریکا و اتحادیه اروپا که مصرف‌کنندگان بزرگ مس هستند، نیز قیمت‌ها را بالا خواهد برد.