فراسوی بدبینی و خوش‌بینی

سایه فتحی: بازارها دوباره به تب و تاب افتاده‌اند، از یک طرف بازار خودرو با تلاطم مواجه شده و از طرف دیگر بازار ارز و طلا به تکاپو افتاده‌اند. در این میان بازار سهام که مدت‌ها بر مدار مثبت می‌چرخید، حالا کمی به عقب برگشته است. بورس‌بازان که از ابتدای سال تا اواسط هفته گذشته، طعم شیرین سودهای بالا را در شرایط رکودی بازارهای موازی چشیده‌اند در دو روز آخر ورق را برگرداندند و تعداد بسیاری به ذخیره سود روی آوردند. در این میان التهاب بازارهای موازی هم صف‌های فروش سنگین در این بازار را دامن زدند، اگرچه همچنان بازار سرمایه با ثبت بازدهی بیش از صددرصدی از اول سال جاری تاکنون با فاصله بسیاری صدرنشین بازارهای داخلی است و برخی از بازیگران بازار هم از فرصت ریزش شاخص بورس برای خرید استفاده کردند. در شرایطی که آب و هوای بورس کمی ابری شده اما همچنان دعوت مقامات دولتی برای سرمایه‌گذاری در بورس ادامه دارد و خبرهای مختلفی در مورد افزایش عرضه‌های دولتی در هفته‌های آتی شنیده می‌شود اما در این میان آنچه برای عموم اهمیت دارد و به‌واسطه آن این روزها بیشتر از هر زمان دیگری نام بازار سرمایه را می‌شوند، سرنوشت برگه‌های سهام عدالت است که آیا سودی را که دولت سال‌هاست به آن وعده داده سرانجام دریافت خواهند کرد؟ بالغ بر 49 میلیون نفر منتظرند تا دولت مشخص کند چه زمانی می‌توانند سهام عدالت خود را در بازار سرمایه خرید و فروش کنند. موضوعی که در شرایط فعلی به چالش جدی برای سیاستگذار تبدیل شده است. اگرچه آزادسازی منابعی بالغ بر ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان در بازار سرمایه باعث تحول این بازار شده و فصل جدیدی را رقم خواهد زد که تا پیش از این سابقه نداشته است اما به همان میزان نگرانی‌ها را نسبت به آزاد شدن حجم عظیم این منابع که ممکن است اثر منفی بر بازار سرمایه بگذارد افزایش داده است. چراکه بسیاری از این سهامداران، مردمی هستند که به علت شرایط اقتصادی فعلی نیازی فوری به درآمد حاصل از فروش سهام عدالت دارند و ترجیح می‌دهند هر چه سریع‌تر سهام خود را بفروشند تا صرف تامین نیازهای روزانه خود کنند. در این شرایط بیم آن می‌رود اگر آزادسازی به یکباره انجام شود مردم بسیاری فروشنده سهام‌شان باشند. تلاطمات این روزهای بازارهای موازی هم مزید بر علت شده است که ممکن است با ریزش شدید بورس دوباره این بازارها با جهش‌های قیمتی مواجه شوند. اگرچه هنوز مشخص نیست سهام عدالت با چه سازوکاری قابل معامله در بازار سهام خواهد بود و ارزش برگ‌های سهام عدالت دقیقاً چقدر است؟ ظاهراً این آزادسازی مشروط خواهد بود به‌طوری که رئیس سازمان خصوصی‌سازی اخیراً گفته است که آزادسازی سهام عدالت احتمالاً این‌گونه خواهد بود که ظرف شش ماه آینده بتوانند تا ۲۰ درصد سهام را بفروشند و این به دلیل حفظ ارزش سهام عدالت است و از طرفی بازار باید کشش داشته باشد. در این میان نیز خبرهایی از ایجاد محدودیت برای سهامدارانی که می‌خواهند سهام عدالت خود را مستقیم در بورس بفروشند مطرح شده است. هرچند صحت و سقم آن مشخص نیست. به هر ترتیب در پرونده پیش رو به بررسی ابعاد این مساله پرداخته‌ایم تا به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که اثر آزادسازی سهام عدالت بر بازارها چیست؟ و چه تخمینی از آثار آزادسازی معامله سهام عدالت وجود دارد؟