نتیجه سفر گروسی
مذاکرات سازنده اما...
رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در آستانه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران آمد تا برای سومین‌بار از زمان انتصاب محمد اسلامی به ریاست سازمان انرژی اتمی با او دیدار و گفت‌وگو کند. همان‌گونه که پیش از این سفر اعلام شده بود، مدیرکل آژانس در این سفر برای نخستین‌بار با وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، حسین امیرعبداللهیان هم دیدار کرد. گروسی پیش از این، بارها بر ضرورت دیدار با مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی ایران از جمله وزیر امورخارجه تاکید کرده بود. گروسی بعد از دیدار با رئیس سازمان انرژی اتمی، در کنفرانس خبری مشترک با او شرکت کرد که حرف‌های مثبتی زد. همزمان با این سفر، نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل در واکنش به گزارش‌های اخیر در مورد هشدار مقام‌های آمریکایی به اسرائیل برای توقف اقدامات خرابکارانه علیه برنامه هسته‌ای ایران، گفته است که حتی در صورت احیای برجام هم اسرائیل طرف این توافق نیست و تعهدی به آن ندارد. حالا در سومین سفر گروسی به تهران در یک سال گذشته، موضوع رشد قابل توجه ذخایر اورانیوم غنی‌شده با غنای بالا در ایران، سوالات باقیمانده آژانس در خصوص تاسیسات اعلام‌نشده ایران و اختلاف‌نظرها در خصوص ضرورت نصب دوربین در برخی تاسیسات هسته‌ای ایران، باعث شده است تا برخی طرف‌های غربی خواهان صدور قطعنامه ضدایرانی در نشست شورای حکام آژانس شوند. هشدار وزارت خارجه فرانسه در خصوص ضرورت صدور قطعنامه شدیداللحن در نشست شورای حکام علیه ایران و اظهارات رافائل گروسی در هفته‌های گذشته در خصوص برنامه هسته‌ای ایران، باعث شد تا طرف ایرانی برنامه سفر درخواستی رافائل گروسی به تهران را قبل از برگزاری نشست شورای حکام و در آستانه از سرگیری مذاکرات بازگشت آمریکا به برجام در وین پایتخت اتریش، تایید کند. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره سفرش به ایران در گفت‌وگویی اختصاصی با شبکه پرس‌تی‌وی، در پاسخ به اینکه دیدارهایش در ایران چطور بودند، گفت: بسیار سازنده بودند. برخی مسائل مهمی وجود دارد که باید در سطح فنی درباره‌شان صحبت کنیم و مشغول آنها بودیم. مدیرکل آژانس در پاسخ به اینکه با توجه به گزارش‌های پیاپی آژانس از پایبندی ایران به تعهدات برجامی‌اش حتی پس از خروج آمریکا از برجام، رویکردی که دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل در قبال اقدامات ضدبرجامی واشنگتن اتخاذ خواهد کرد، چه خواهد بود، گفت: اتفاقی که افتاد این بود که با وجود یکسری گزارش‌ها، دولت قبلی آمریکا تصمیم گرفت از برجام خارج شود. ایران هم تصمیم گرفت پایبندی به توافق را کاهش دهد که ما را در موقعیتی متفاوت با گذشته قرار می‌دهد. گفتنی است گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین در جلسه شورای حکام آژانس شرکت کرده و گفت، مذاکراتی که این هفته در تهران درباره برنامه هسته‌ای ایران انجام داده بود، بی‌نتیجه مانده است. گروسی با اشاره به گزارش‌های اخیر آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران، افزود: به‌رغم تمام تلاش‌هایم، این مذاکرات و رایزنی‌های گسترده برای پرداختن به مسائل باقیمانده پادمانی ایران، بی‌نتیجه ماند.
این همه محرمانه؟
دولت و مجلس هرچند اختلافاتی دارند؛ اما یکی از نقاط اشتراک آنها «محرمانه کردن» جلسات، مقررات و قراردادها به نفع خود است و این در حالی است که «شفافیت» شعار همیشگی پاستورنشینان و بهارستانی‌ها بود. مجلس یازدهم، بارها جلسات خود را غیرعلنی کرده است؛ از پیش‌جلسه غیرعلنی برای بررسی رای اعتماد به وزیر دولت تا جلسه با رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره بودجه سال بعد. طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی هم براساس اصل ۸۵ در کمیسیون مشترک و به طور پنهانی تصویب و اجرا خواهد شد و حتی قیمت‌گذاری برای فولاد نیز در جلسه غیرعلنی بررسی شد. طبق اصل ۶۹ قانون اساسی: «مذاکرات مجلس باید علنی باشد و گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود و تنها در شرایط اضطراری، درصورتی‌که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای رئیس‌جمهور یا یکی از وزرا یا ۱۰ نفر از نمایندگان، جلسه غیرعلنی تشکیل می‌شود.» همین باعث شد حتی صدای مالک شریعتی نماینده تهران نیز بلند شود و بگوید: تعداد جلسات غیرعلنی مجلس زیاد شده و این خلاف شفافیت است. دولت نیز این روزها در تلاش است نظارت مجلس بر قراردادهای مهم کشور را سلب کند. دولت لایحه‌ای با عنوان مشارکت عمومی تدوین کرده که تشریفات دوره تشکیل قراردادهای مناقصه و مزایده به جای پارلمان در هیات وزیران تصویب شود. هرچند این لایحه از دولت قبل در حال آماده شدن بوده؛ اما همچنان در دستور کار است و در صورت اجرایی شدن آن مجلس دیگر هیچ‌گونه دسترسی به قراردادها نخواهد داشت. شهرام حلاج، پژوهشگر مقررات معاملات بخش عمومی کشور، در این زمینه به «شرق» گفت: «ماده 89 قانون محاسبات عمومی تصریح دارد که تشریفات دوره تشکیل مناقصه و مزایده حتماً باید به تصویب مجلس برسد؛ چراکه این تشریفات و دقت در آنها مشروعیت، سلامت، کارایی، اثربخشی و بهره‌وری قرارداد را تعیین و ایجاد می‌کند؛ اما عده‌ای از کارگزاران قوه مجریه در تلاش هستند آن را سلب کنند.» هرچند مجلس و دولت در برخی مسائل دیگری را محرم نمی‌دانند؛ اما برای ارائه طرح و لایحه علیه شفافیت و آزادی‌های مدنی مردم توافق دارند. طرح صیانت از حقوق کاربران، تاکید بر مصوبه محرمانگی اموال مسوولان، اصلاح قانون انتخابات شوراها و... از مواردی است که به محدود شدن حقوق عامه بدل خواهد شد. درمورد قانون انتخابات شوراها، براساس تبصره الحاقی به اصلاح قانون انتخابات شوراها مصوبه کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها که به تصویب مجلس رسیده، به هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها صلاحیت تامه درباره تایید یا رد صلاحیت نامزدها و تایید یا ابطال انتخابات داده شده است. براین اساس رای نهایی و قطعی با اوست و این رای قابل شکایت و رسیدگی در دیوان عدالت اداری نیست و هیچ دستگاه قضایی دیگری حق ندارد به موضوع ورود کند و رای صادرشده را زیر سوال ببرد. انتقادات وارده به آن این است که با اصلاحیه جدید در حالی امکان دادخواهی برای فرد رد‌صلاحیت‌شده از بین می‌رود که در واقع ورود برای بسیاری از سیاسیون جناح رقیب بسته می‌شود. چندی پیش مصطفی میرسلیم، نماینده تهران، گفته بود که وزارت کشور در انتخابات دخالت کرده و نباید اجازه می‌داد برخی افراد وارد شوراها شوند.
ماجراهای بی‌پایان کرسنت
مجلس یازدهم با محوریت کمیسیون اصل 90 اخیراً به دیدار رئیس قوه قضائیه رفته و آن‌طورکه نایب‌رئیس این کمیسیون گفت، موفق شدند موافقت محسنی‌اژه‌ای را به منظور فعال شدن «پرونده کرسنت» بگیرند. این عضو جبهه پایداری مشهد در مجلس ضمن تشریح جزئیات نشست اعضای کمیسیون اصل 90 به رئیس قوه قضائیه گفته بود: «آقای اژه‌ای دستور دادند پرونده کرسنت فعال شود؛ ان‌شاالله که به نتیجه برسد!» این ابراز امیدواری ازجانب نایب‌رئیس کمیسیون اصل 90 به‌خصوص در شرایطی که هفته گذشته ۲۶۶ نفر از نمایندگان مجلس یکدست اصولگرای یازدهم در نامه‌ای به رئیس قوه قضائیه خواستار بررسی پرونده کرسنت شده بودند، به‌خصوص آنجا محل تامل بود که تنها یک روز پس از انتشار سخنان پژمانفر روزنامه «ایران» از «صدور کیفرخواست برخی از متهمان پرونده کرسنت از سوی دادستانی کل کشور» خبر داد و در ادامه دو نماینده عضو هیات‌رئیسه مجلس که از قضا هر دو از نزدیکان جبهه پایداری نیز هستند، در اظهاراتی جداگانه این خبر را تایید کردند. بر این اساس علیرضا سلیمی عضو جبهه پایداری محلات در مجلس یازدهم به خبرگزاری مهر گفت که «شنیده شده قوه قضائیه پرونده‌ای برای متهمان پرونده کرسنت تشکیل داده و در این راستا برخی مدارک و مستندات جمع‌آوری شده است»؛ حال آنکه حسینعلی حاجی‌دلیگانی نیز در اظهاراتی مشابه با بیان اینکه «در پرونده کرسنت خسارتی معادل بودجه دو سال کشور به ما تحمیل شده»، به خبرگزاری فارس گفت: «در این پرونده وزیر، معاونان وزیر و مدیران چه بر اثر جهل و نادانی و چه بر اثر سودجویی و فساد کشور را متحمل خسارت‌های سنگینی کردند و امروز هم دادگاه به نفع شرکت کرسنت رای داده و ما محکوم به پرداخت دو میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار شده‌ایم.» واکنش بیژن نامدارزنگنه به عنوان وزیر نفت دولت یازدهم و دوازدهم و البته همان کسی که در دولت هفتم در قامت وزیر نفت مهم‌ترین عامل امضای کرسنت بود، جالب‌توجه بود. آنجا که چند روز پیش از حضور خود در یک برنامه تلویزیونی خبر داد و در حساب کاربری‌اش در توئیتر نوشت: «قرار شد دوشنبه اول آذر، ساعت ۲۲ در شبکه افق در برنامه «جهان‌آرا» حاضر شوم و درباره پرونده کرسنت توضیح بدهم.» او درحالی از رئیس سازمان صداوسیما خواست که «در اولین فرصت، شرایط حضورش را در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه 2 نیز فراهم کنند تا نسبت به اتهامات مطرح‌شده در این برنامه هم روشنگری کند» که روز گذشته و ساعاتی پیش از زمان پخش برنامه «جهان‌آرا»، مدیر شبکه افق از منتفی شدن حضور زنگنه در این برنامه خبر داد. سلیم غفوری که این مهم را در گفت‌وگویی رادیویی اعلام کرد، بدون آنکه توضیحی درخصوص لغو حضور وزیر پیشین نفت در شبکه افق بدهد، صرفاً از این گفت که «اگر شرایط فراهم شود، در فرصتی دیگر به تلویزیون خواهد آمد.». گفتنی است که در ادامه بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت روحانی در توئیتی به ممانعت تلویزیون از حضور وی در شبکه افق واکنش نشان داد. او نوشت: همکاران شبکه افق خودشان بنده را دعوت کردند و من هم همان ابتدا گفتم نمی‌گذارند من بیایم و همان شد که گفتم، گویا در موضوع کرسنت فرصت صداوسیما تنها برای اتهام‌زنندگان است! «و افوض امری الی‌الله إن‌الله بصیر بالعباد».
افزایش تجارت ایران و جمهوری آذربایجان
«شاهین مصطفی‌یف» معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی این کشور با جمهوری اسلامی ایران که هفته گذشته برای دیدار کاری یک‌روزه به تهران سفر کرده بود با حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه کشورمان دیدار و درباره آخرین تحولات منطقه قفقاز و همکاری‌های دوجانبه گفت‌وگو و تبادل نظر کرد. امیرعبداللهیان در این دیدار با ابراز خرسندی از روند رو به گسترش مناسبات تجاری فی‌مابین و پیوندهای عمیق دو ملت، آزادسازی اراضی جمهوری آذربایجان را زمینه‌ساز آغاز فصل نوین در مناسبات اقتصادی دو کشور خواند و بر لزوم بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی طرفین در حوزه‌های تجارت، حمل‌و‌نقل، انرژی و گردشگری تاکید کرد. وزیر امور خارجه کشورمان همچنین با اشاره به توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران، آمادگی شرکت‌های ایرانی برای مشارکت در بازسازی مناطق تازه آزاد‌شده را اعلام کرد و با استناد به موفقیت‌های دو کشور در زمینه واکسیناسیون، بر لزوم تسهیل مراودات اتباع طرفین و برقراری مجدد پروازها میان دو کشور تاکید کرد. امیرعبداللهیان در بخش دیگری با اشاره به موضع دائمی جمهوری اسلامی ایران در حمایت از تمامیت ارضی کشورها بر تغییرناپذیری مرزهای بین‌المللی در منطقه تاکید کرد. معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان نیز در این دیدار با ابراز خرسندی از دیدارهای سازنده خود با وزرای نفت و راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران، از نزدیک بودن دو کشور به توافقات تاریخی در حوزه‌های نفت، گاز و حمل‌و‌نقل خبر داد. وی با تاکید بر نقش سازنده وزیران امور خارجه دو کشور در عبور از تنش‌های اخیر، از برگزاری اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور در اوایل سال میلادی آینده خبر داد. «شاهین مصطفی‌یف» در بخش دیگری با اشاره به افزایش مبادلات تجاری طرفین از ابتدای سال ۲۰۲۱، افزایش ۲۲درصدی مبادلات تجاری در دوران پاندمی را نشانگر مناسبات دوستانه و ظرفیت‌های اقتصادی طرفین عنوان کرد. دوطرف همچنین در خصوص اجلاس پیش‌روی سران اکو و اسناد توافقات فی‌مابین رایزنی کردند.
♦♦♦
باشگاه خبرنگاران جوان: فرمانده کل سپاه گفت وقتی می‌خواهیم لبنان را از فشار اقتصادی درآوریم دشمن نمی‌تواند کشتی‌های ما را بزند، این ایران است که آمریکا را مدیریت می‌کند.
ایسنا: مالک شریعتی‌نیاسر، رئیس هیات تحقیق و تفحص از حقوق‌های نجومی، تاکید کرد: هدف اصلی ما رفع خلأهای قانونی و بستن روزنه‌های فساد برای جلوگیری از تکرار پرداخت‌های نجومی بوده و به‌زودی دبیرخانه‌ای جهت دریافت گزارش‌های مردمی راه‌اندازی خواهد شد.
ایرنا: حسین بامیری، نماینده مجلس شبهه «انتصابات فامیلی» را خط تخریب منتقدان علیه دولت سیزدهم ارزیابی کرد و گفت: طرح موضوع انتصابات فامیلی و دامن زدن به آن خط تخریبی علیه دولت است.
مهر: علی‌اکبر کریمی، نماینده مجلس گفت: در برخی از بخش‌ها هنوز مدیران دولتِ روحانی مشغول به کار هستند که بسیاری از این مدیران هیچ انگیزه‌ای برای همکاری با دولت ندارند و کارشکنی می‌کنند.
باشگاه خبرنگاران جوان: مجتبی یوسفی، عضو هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی پیش‌زمینه حذف ارز ترجیحی را توانایی شناسایی ۱۰۰ رانت‌خوار ارز ترجیحی در کشور معرفی کرد.
ایرنا: سردار سرتیپ دوم پاسدار رمضان شریف سخنگوی سپاه پاسداران با تاکید بر اینکه مشکل لاینحلی در کشور وجود ندارد، گفت: نیروهای مسلح با تمام توان از استقلال، امنیت و منافع ملی کشور دفاع می‌کنند.
تسنیم: مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: با توجه به نهادها و ستادهای موجود در کشور که وظایف و اختیارات آنها به نحوی به موضوع حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری مربوط است، به نظر می‌رسد باید به سمت ادغام و کاهش نهادهای موازی و هم‌عرض گام برداشت.
مهر: سیدمحمد حسینی، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور گفت: دولت در همین مدت کوتاه کارنامه موفقی داشته است. همه دیدیم که دولت در بحث واکسیناسیون عمومی و گشایش‌های اقتصادی اقدامات خوبی را انجام داده و همه بخش‌های دولت در این زمینه فعال هستند.
تسنیم: اخیراً شماری از سایت‌ها و افرادی که به مخالفت و دشمنی با حزب‌الله لبنان و ایران معروف هستند مدعی افشای سندی دال بر کمک مالی از سوی دختر سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی به لبنان شده‌اند که از اساس دروغ و جعلی است.
ایسنا: آیت‌الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان گفت: باید قدردان مردم باشیم و تا آنجا که می‌توانیم مشکلات اقتصادی را کم کنیم، نباید در این مملکت کسی پیدا شود که شب را گرسنه بخوابد.
مهر: محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور ارائه برخی اقلام ضروری مردم به صورت اینترنتی را اقدامی مناسب برای تنظیم بازار خواند و گفت: باید ارائه کالاهای اساسی مردم با قیمت مصوب به صورت اینترنتی ادامه یابد.
♦♦♦
اقتصاددان کیست؟
دنیای اقتصاد نوشت: پس از جلسه رئیس‌جمهوری با جمعی از افراد صاحب‌نظر، این سوال مطرح شد که مرز میان «اقتصاددان» و «اقتصادخوان» چیست؟ سه نگاه وجود دارد: بر اساس نگاه اول، اقتصاددان علاوه بر داشتن مدرک از دانشگاه‌های معتبر، اظهارنظرهای خود را بر اساس پژوهش‌های عملی مطرح می‌کند. نگاه دوم اقتصاددان را هر کسی می‌داند که مدرک دارد. نگاه سوم هم معتقد است، برای اقتصاددان بودن، حتی نیاز به مدرک اقتصادی نیست. بررسی کشورهای موفق نشان می‌دهد که اقتصاددانان منشأ تحول، به گروه اول تعلق دارند. اما نگاه دوم و سوم چرا طرفدار دارد؟ مطابق بررسی‌ها، عمدتاً زمانی که سیاستمداران بخواهند طرحی را مطابق میل خود پیش ببرند، با تاییدیه گرفتن از برخی از افراد گروه دوم و سوم، ریسک اجرا را به این افراد منتقل می‌کنند.
صداوسیما را چه شده است؟
شرق نوشت: صداوسیما برای نخستین‌بار حق اعتراضات مردمی را بدون دخالت نگاه جناحی و سیاسی به رسمیت شناخت. این‌بار جماعتی که در بستر رودخانه زاینده‌رود اصفهان جمع شده بودند نه فتنه‌گر خوانده شدند نه آشوبگر و مشکوک و نه جماعتی که در پازل دشمن بازی می‌کنند. این تجمع برخلاف انتظار و برای نخستین‌بار بدون تحریف یا برچسب‌زنی از صداوسیما به صورت گسترده پخش شد و هیچ اتفاق ناخوشایندی هم رخ نداد. صداوسیما در گزارش خود از حق بازگشت آب به زاینده‌رود به‌عنوان مطالبه مردم اصفهان نام برد و شعارهای سرداده‌شده در تجمع را پخش کرد. اینکه این اتفاق را باید در ادامه و در راستای سیاست‌های اخیر پیمان جبلی در صداوسیما ارزیابی کرد یا تحول در سیاست‌های بالادستی این رسانه، مشخص نیست.
انتقاد شاعرانه از انتصابات فامیلی!
ایران نوشت: علیرضا قزوه، نویسنده و شاعر انقلابی چندی پیش یک رباعی سرود و آن را در انتقاد از انتصابات فامیلی دولت در فضای مجازی (توئیتر) منتشر کرد. او در این شعر با انتقاد گفته: «شد صورت خلق سرخ از سیلی‌تان /کو تجربه؟ کو مدرک تحصیلی‌تان؟ / این دولت انقلاب اسلامی ماست / نه دولت انقلاب فامیلی‌تان!» قزوه درباره اینکه چه شد این شعر را سرود؟ می‌گوید: «شعری که گفتم یک رباعی فی‌البداهه بود. جزو شعرهای بدیهیاتی است که در فضای مجازی منتشر کردم. اگر بخواهم انتقادهای تندتری کنم از این هم بیشتر می‌توانم انتقاد کنم. این قدرت شعر فارسی است نه شاعر. ما میراث‌دار بزرگان شعر فارسی همچون حافظ، سعدی، صائب، بیدل و... هستیم که همه به نوعی مصلح اجتماعی هستند و منتقد بوده‌اند.»
خب چه شد؟
آفتاب نوشت: حدود چهار ماه از عمر دولت و شهرداری تهران گذشته اما هنوز تمام مشکلات تقصیر قبلی‌هاست. البته این مشکل در تمام دولت‌ها مشاهده می‌شود. حسن روحانی که به قدرت رسید حدوداً دو سال تمام مشکلات را به دولت احمدی‌نژاد حواله می‌داد و شهردار و اعضای شورای شهر وقت هم مدعی بودند حجم بدهکاری‌های قالیباف اجازه کار خاصی را نمی‌دهد. این بازی‌ها دیگر قدیمی شده و نمی‌شود با این توجیهات عوام‌فریبی کرد. ضمن آنکه فراموش نکنید نوع شعارها و وعده‌های آقایان در موسم انتخابات به گونه‌ای بود که گویی با حضور در پست مربوطه مشکلات بایستی به صورت دفعی حل شوند. مگر یکی از کاندیداها که الان پست مهمی در دولت دارد وعده نداد سه‌روزه مشکل بورس را می‌تواند حل کند؟ خب چه شد؟